Η φωνή μέσα μου

Η πρώτη επαφή με το έργο του Κωνσταντίνου Ιωακειμίδη έγινε μέσα από τα ευθυμογραφήματα του και την γενικότερη χαρούμενη, κελαριστή, χιουμοριστική γραφή του. Μέσα από τις σελίδες των βιβλίων του όπως Το τελευταίο Botox, Φόνοι στην Κρυστάλλη, Η γριά βαλίτσα κ.ά. και μέσα από τους χάρτινους απίθανους ήρωές του. Κάποιοι πιο συμβατικοί, όπως ο Αντώνης Παλαιολόγος με την απύθμενη μετριοφροσύνη του ή η Μαρία της οδού Κρυστάλλη με τις καλές πλην φονικές της προθέσεις, αλλά και άλλοι πιο ασυνήθιστοι όπως ο ανυπάκουος κούταβος Ερμής και η βαλίτσα που τη φωνάζουν Λίτσα... όλοι τους άκρως συμπαθητικοί και ξεκαρδιστικοί κατά τον τρόπο που τους πλάθει ή παρατηρεί και περιγράφει ο συγγραφέας. Έχουμε συνηθίσει μέσα από τις ιστορίες που μας διηγείται να χαμογελάμε πολύ, να διασκεδάζουμε· πολλές φορές να χαχανίζουμε τρανταχτά ακόμα και στα πιο σοβαρά θέματα.
Σε αυτό το βιβλίο του όμως κάνει την ανατροπή. Κάθε περιθώριο γέλιου πνίγεται ασφυκτικά από έναν κόμπο στο στομάχι καθώς διαβάζουμε με ημερολογιακή δομή τις αφηγήσεις του Φίλιππου. Ο Φίλιππος –προφανώς το εκδοτικό όνομα ενός νέου που κυκλοφορεί ανάμεσά μας– αποφασίζει να μιλήσει για την δική του προσωπική ιστορία στον Κωνσταντίνο και εκείνος τη μεταφέρει αφιλτράριστη σε εμάς. «Η φωνή μέσα μου» αποτελεί μια μαρτυρία και αυτή είναι η διαφοροποίηση και η δύναμή της.

Όλοι οι συγγραφείς εμπνέονται από αληθινούς ανθρώπους, αληθινά γεγονότα και την πραγματική ζωή και είναι τόσο όμορφο να αναγνωρίζεις μέσα στις ιστορίες τους ανθρώπους σαν εσένα, τους γείτονες, την οικογένεια ή τους φίλους σου κι ας ξέρεις ότι οι μυθογραφίες δομούνται στη φαντασία. Όμως αυτή ακριβώς η διαπίστωση είναι που σε κάνει να παίρνεις αποστάσεις από ό,τι διαδραματίζεται στο χαρτί. Γνωρίζεις ότι διαβάζεις κάτι που γεννήθηκε στο μυαλό ενός ανθρώπου και είναι πολύ διαφορετική η αίσθηση, το μέγεθος και το είδος των συναισθημάτων που γεννά ένα μυθιστόρημα από τις αντίστοιχες εσωτερικές καταγραφές ενός δελτίου ειδήσεων κάποιου τηλεοπτικού καναλιού. Μπορεί ο μυθοπλάστης να εμπλουτίζει το κείμενό του σε αποχρώσεις, αισθήσεις, εντάσεις όμως μόνο ο ρεαλισμός μιας πραγματικής ιστορίας καταγράφεται μέσα σου αφού σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για ζωή. Άλλο πράγμα η διαπίστωση του τι συμβαίνει γύρω και άλλο η ταύτιση με έναν ανύπαρκτο χαρακτήρα.

Αυτό το βιβλίο είναι ότι ένα δελτίο των ειδήσεων. Λέει την αλήθεια. Εγγράφει μέσα σου μια εγκάρδια εξομολόγηση, ένα άνοιγμα ψυχής, ένα εσωτερικό παράθυρο που απλόχερα προσφέρει ο Φίλιππος στον Κωνσταντίνο και ο Κωνσταντίνος σε εμάς. Διαβάζω τις σελίδες και, χωρίς να είμαι ψυχολόγος ώστε να κρίνω επιστημονικά το κείμενο ή πιθανότατα να δω άλλες αθέατες στον απλό αναγνώστη συνιστώσες, αφουγκράζομαι όλη τη δυστυχία του ήρωα –που δεν ξέρω αν κακώς τον αναφέρω ως ήρωα αφού είναι γεγονός ότι οι χάρτινοι ήρωες περνούν στις συνειδήσεις μας ως μη υπαρκτές υπάρξεις πλασμένες στην αχαλίνωτη φαντασία των συγγραφέων τους ή αν οφείλω να τον αποκαλέσω έτσι αφού οι πραγματικοί ήρωες βρίσκονται ανάμεσά μας.

Στις ιστορίες του Φίλιππου λοιπόν, και πίσω ή πάνω στις γραμμές, διακρίνω τη δυστυχία που τον τυλίγει, μια σκληρή καθημερινότητα που περιγράφεται με λέξεις όπως: αγωγή κι εφιάλτες ή οριοθετείται από βαρετές επαναλήψεις, επιλεκτική μνήμη, ψυχωσικό σοκ... μία μανία καταδίωξης, μία διπολική διαταραχή, μία φωνή... που δεν είναι μία αλλά πολλές και δεν παράγουν ήχο όμως ακούγονται, μπαίνουν μέσα (του), κυριεύουν, εξουσιάζουν... Γνωρίζω έναν υπερευαίσθητο κυκλοθυμικό άντρα που συμπυκνώνει όλη του την απόγνωση σε ένα «Γιατί;» ενώ διευκρινίζει ότι η πρόθεσή του είναι να πείσει τους άλλους που βρίσκονται στην ίδια κατάσταση με εκείνον ότι δεν είναι μόνοι... γιατί τώρα πια ξέρει πως δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμωρία για τον άνθρωπο από τη μοναξιά ανάμεσα σε εκατομμύρια άλλους ανθρώπους... κι επιπλέον, εξακριβώνω τις διαστάσεις του ανθρώπου απέναντι στο «τέρας», τη θνητότητα και μικρότητά του... αυτά που αντανακλούν μικρές φράσεις όπως: πονάω παντού και λέξεις σαν τις: γυμνός, αβοήθητος...

Στην περίληψη, ο Φίλιππος είναι ένας νέος –πολύ νέος– που παλεύει με την ψυχική νόσο και ο Κωνσταντίνος Ιωακειμίδης είναι ένας μεταλαμπαδευτής των λόγων του με πρόθεση να μείνει αμέτοχος σε ό,τι ειπώθηκε... χωρίς αναπτύξεις χάριν λογοτεχνίας, χωρίς εμπλουτισμούς χάριν καλλολογίας. Το κείμενο μοιάζει πιστή, λέξη προς λέξη, μεταφορά των ηχογραφήσεων και παρόλο που καταλαβαίνουμε ότι κάτι τέτοιο είναι σχεδόν αδύνατο να συμβεί αφού ο προφορικός λόγος περιέχει ηχόχρωμα ενώ ο γραπτός μόνο φράσεις, θεωρώ ότι έγινε προσπάθεια από τη μεριά του συγγραφέα ώστε να αποτυπωθούν τα λεγόμενα όπως ακριβώς ειπώθηκαν στο πρωτότυπο. Η σύνθεση των κειμένων γίνεται με χρονολογική καταγραφή ενώ το ύφος του Κωνσταντίνου και το προσωπικό του συγγραφικό στιλ είναι ευδιακρίτως ανιχνεύσιμα ειδικά για αυτούς που έχουν διαβάσει κάποιο άλλο βιβλίο του.

Στις αφηγήσεις σχηματίζονται σκληρές εικόνες στο μυαλό του αναγνώστη που υποστηρίζονται και ενδυναμώνουν με φράσεις όπως: Μέσα μου σεισμός. Είμαι γυμνός. Πονάει η ψυχή μου. Θέλω να πνιγώ... Άλλοτε αρκούν κάποια ουσιαστικά: κοκτέιλ, δαίμονες, στροφές, αγκάθια, ψυχοφάρμακα,... ή ρήματα όπως: τρέμω, καίγομαι, ζαλίζομαι, αιμορραγώ. Κι αν αυτές οι λέξεις δείχνουν λιγάκι τον πόνο μέσα, τον κρυμμένο πίσω από την εξωτερική εικόνα κάποιου, υπάρχουν κι άλλες ακόμα πιο δυνατές –ίσως δε περιμένεις καν να τις βρεις μέσα σε μια τόσο σύγχρονη μαρτυρία· ίσως κι η φαντασία να είναι μικρή μπροστά στην πραγματική ζωή τελικά– όπως ένα ασήκωτο βάρος και μια ηλεκτρική καρέκλα.

Τα ψυχοφάρμακα με εξουσιάζουν, παραδέχεται ο Φίλιππος, και ανασύρει από τη μνήμη του μία μία τις εικόνες που σκιαγραφούνται από τρομακτικές σκιές, ακροβασίες στο χείλος του γκρεμού, χάπια, αδικίες, μανίες, νεύρα, κρίσεις πανικού, φοβίες, άσχημες μέρες αυτοκτονικών τάσεων, φρικτές νύχτες στιγματισμένες από εφιάλτες, απαίσιες ανύπαρκτες υπάρξεις, αγωνία, αίμα, φωνές, ουρλιαχτά.
Ο λόγος του ομοιάζει προφορικός και είναι επιλεκτικά ειρωνικός, σαρκαστικός, πικρόχολος, γενικά πολύ ειλικρινής, αρκετά ανοιχτός και άφιλτρος. Η γλώσσα είναι ελεύθερη, χωρίς ωραιοποιήσεις, χωρίς τακτ. Αν χρειαστεί να πει κώλος, θα πει κώλος. Τελεία. Η τραγικότητα όσων συμβαίνουν στον νέο αυτόν άνθρωπο αντισταθμίζεται από το ανάλαφρο ύφος που χαρακτηρίζει τον συγγραφέα και η ημερολογιακή δομή περιέχει διαδοχικές εικόνες –φαινομενικά ασύνδετες κάποιες φορές– που όλες μαζί ενώνουν τα κομμάτια του παζλ. Το θέμα είναι σκοτεινό –κάποιοι θα πουν μαύρο– μα η γραφή πολύχρωμη.

Σε κάνει να σκεφτείς πόσο επιπόλαια αναφέρεσαι στην ψυχή ή το μυαλό σου και να αναθεωρήσεις για όλα αυτά που έχεις δεδομένα ή εκείνα που δεν εκτιμάς επειδή είναι ή θεωρούνται δεδομένα. Σε συμβουλεύει να προσέχεις τον εαυτό σου και σου θυμίζει με τον πιο ξεκάθαρο υπέρλαμπρο τρόπο ότι η ζωή είναι το πιο πολύτιμο δώρο· καλύτερα λοιπόν να την εκτιμάς όπως της αξίζει. Κι αν κάποιες φορές η καθημερινότητα φαίνεται απελπιστική, δε σημαίνει ότι είναι ανέλπιδη. Μετά την καταιγίδα βγαίνει πάντα ο ήλιος λέει, υπογραμμίζοντας με τον πιο εύγλωττο τρόπο το καλύτερο αύριο. Το βιβλίο ανοίγει ένα παράθυρο προς ένα διαφορετικό –κάποιοι θα πουν πειραγμένο– μυαλό και δημιουργεί θέματα συζήτησης με ερωτήσεις όπως: Ποιος στην τελική είναι ο λογικός;

Εκείνος ο κόμπος στο στομάχι δεν πρόκειται να λυθεί όμως είναι η ευκαιρία να δεις λίγο από αυτό που περνούν οι ψυχικά αδύναμοι, οι άνθρωποι που βιώνουν τη ζωή μαύρη με λευκές λάμψεις ή που αναρωτιούνται αν έζησαν, που νιώθουν ότι βρίσκονται μέσα σε μια φυλακή –όχι με το κορμί, μα με το μυαλό– και πιστεύουν ότι η φύση τους αδίκησε... που έχασαν τις ευκαιρίες τους για κάποια όνειρα, που γνώρισαν την κόλαση των ζωντανών και μαζί της εκείνη των νεκρών... Είναι μια αφορμή να αφουγκραστείς μια τέτοια φωνή ή ακόμα να εκμεταλλευτείς την άδεια που σου δίνει αυτός ο άνθρωπος μα κοιτάξεις πίσω από το παραπέτασμα και κάτω από το δέρμα.

Ο Φίλιππος είναι μαχητής.

Τζένη Κουκίδου

Το βιβλίο-μαρτυρία του Κωνσταντίνου Ιωακειμίδη, Η φωνή μέσα μου, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή.
Οι πλαγιογραμμένες λέξεις και φράσεις είναι αποσπάσματα.
Ευχαριστώ τον Κωνσταντίνο Ιωακειμίδη για τη διάθεση του βιβλίου του.
Με το παραπάνω προλογίστηκε η κεντρική παρουσίαση του βιβλίου από τη γράφουσα.
Book teaser

Περισσότερα για το βιβλίο:
Ο Κωνσταντίνος Ιωακειμίδης και Η φωνή μέσα μου

Περισσότερα από/για τον Κωνσταντίνο Ιωακειμίδη:
Η γριά βαλίτσα
Ο Κωνσταντίνος Ιωακειμίδης και Η γριά βαλίτσα