koukidaki: Ο συγγραφέας

του Tim Crουch

«Ρίξτε μια ματιά γύρω σας και πείτε μου αν αυτός ο κόσμος δεν είναι γεμάτος φρίκη!»

Ετούτο είναι ένα από πολλά στομφώδη ερωτήματα-απορίες που θέτει ο Τιμ Κράουτς βαστώντας τον ρόλο του συγγραφέα μέσα στο έργο του και φέρνοντάς το δίπλα και τόσο βαθιά μέσα μας.

Λίγα λόγια για το έργο:
«Ο Συγγραφέας» μας μιλάει για τη βία και την ενδοοικογενειακή κακοποίηση, κατ' ουσίαν όμως καταπιάνεται με τη βία που κρύβει ο καθένας μέσα του και για την ηδονοβλεπτική διάθεσή του ως θεατής στα γεγονότα. Μιλάει για την ευθύνη μας απέναντι σε αυτό που επιλέγουμε να δούμε χωρίς να πράξουμε, όσο δυσάρεστο, όσο βίαιο, όσο σοκαριστικό κι αν είναι, και εντέλει αποτυπώνει μία ιστορία ελπίδας, βίας και εκμετάλλευσης καταδεικνύοντας εκείνο που θα έπρεπε όλοι να αντιληφθούν: Όλοι μας έχουμε επιλογή.

Ο Γιώργος Στριφτάρης στον ρόλο του ως ο συγγραφέας Τιμ Κράουτς προσφέρει μια ερμηνεία που σε γραπώνει καθώς εξαρχής διαφαίνεται η τραγικότητά του σε αντίθεση με τους ανοιχτούς τόνους των υπόλοιπων ρόλων που αλλάζουν υφή στην πορεία του έργου. Αποτυπώνει την οπτική ενός δημιουργού, τις θέσεις ενός καλλιτέχνη που αναζητά να εκφράσει τα όσα βλέπει και ζει κάθε μέρα που είναι εμποτισμένη μέσα στην τόση βία (τόση που αναπόφευκτα σε μεταλλάσσει...). Με ευθύτητα ερμηνείας ο κύριος Στριφτάρης ως Κράουτς δεν σου προτάσσει επιχειρήματα για όσα κάνει –ή δεν αποτολμά να κάνει– αλλά απορεί μαζί σου για όλο αυτό που συμβαίνει στην κοινωνία μας. Ο ηθοποιός μας μίλησε για τον ρόλο του: «Ένιωσα τη σκληρότητα του έργου και ομολογώ πως δυσκολεύτηκα να βολευτώ –αν θέλετε– στην ψυχοσύνθεση ενός ανθρώπου που θέλει να μιλήσει για τη βία και για το πώς κάποιος είναι εθισμένος σε αυτήν. Νομίζω τελικά πως ό,τι έχεις μέσα σου είναι και εκείνο που θα βγει προς τα έξω και όπως τραγικά λέει και ο Κράουτς μέσα στο έργο: “Η κοινωνία καθορίζεται στις παρυφές της και όχι στον πυρήνα της”, και αυτό είναι τόσο τραγικό να συμβαίνει».

Μέχρι πού μπορεί να φτάσει ο ηθοποιός άραγε σε έναν τέτοιο ρόλο; Τον αγγίζει, τον χαράσσει βαθιά, τον ερμηνεύει απλώς ή μήπως τον καταβάλει η προσπάθεια να τελειοποιήσει την ερμηνεία του και μέσα από ετούτο φθείρει ένα κομμάτι της ψυχής του; Ο ηθοποιός Στέλιος Ψαρουδάκης είναι ένα πρόσωπο που μέσα στο έργο θα μας συνεπάρει καθώς παρατηρούμε την μετάλλαξή του από ένα φιλόξενο πρόσωπο με αθωότητα στο βλέμμα σε έναν άνθρωπο που δεν μπορεί να αποδράσει από την βία που αναδύεται μέσα από την ταύτισή του με τον ρόλο. Μιλήσαμε για το φαινόμενο αυτό και ο ηθοποιός μας είπε: «Με το χέρι στην καρδιά σας λέω πως όταν ο ηθοποιός προσπαθεί να μπει σε έναν ρόλο, μπορεί να οδηγηθεί σε πολύ περίεργα μονοπάτια. Τελικά πόσο μπορεί να σε πλάσει ένα έργο που το νόημά του είναι ο εθισμός στη βία; Πλέον διαπιστώνουμε όλοι μας πως η ανθρωπότητα έχει εθιστεί τόσο στη βία και εντούτοις αυτό είναι τραγικό διότι τριάντα χρόνια πριν, οι ίδιες σκληρές εικόνες βίας που σήμερα προβάλλονται παντού, δεν θα προβάλλονταν καν διότι μια ολόκληρη κοινωνία θα είχε υποστεί ένα σοκ. Όμως σήμερα; Τι;»

Συμφωνούμε με τον κύριο Ψαρουδάκη. Οι οξείες γωνίες του έργου δεν είναι παρά το σκληρό πρόσωπο μιας μουδιασμένης κοινωνίας που έχει συνηθίσει τη βία και το συνηθέστερο είναι να αδιαφορεί για τον συνάνθρωπο.

Εντέλει οι επιλογές μας, τα προσωπικά μας λάθη, η αδιαφορία μιας, ταυτίζεται και με την κατά βούλησιν αγριότητα του να επιχειρήσει ένας ηθοποιός να αγγίξει τα όρια ενός ρόλου ως προσωπικού του αυτοσκοπού; Η Άννα-Αθηνά Κολιοφώτη υποδυόμενη μια νεαρή ηθοποιό στο έργο, θα ξεκινήσει ως μια ανάλαφρη και όμορφη παρουσία όμως ομαλά θα μεταλλαχθεί και η δική της θέση καθώς στην πορεία η όποια ελαφρότητα θα ηττηθεί και οι φλόγες της τραγικότητας θα διαφανούν μέσα από την κλονισμένη ερμηνεία της. Μα λέει η ίδια: «Θεωρώ πως κάθε ρόλος ακροβατεί και επιχειρεί να καταφέρει μια λεπτή ισορροπία. Ο συγκεκριμένος ρόλος αφορά περισσότερο στο ότι η ηθοποιός βρίσκει αναφορά στο άτομο που θα υποδυθεί και αυτό τη συγκλονίζει. Είναι ένα κείμενο που με άγγιξε από την πρώτη στιγμή γιατί μιλάει για τις στιγμές που αναρωτιέσαι: Εσύ παίζεις τον ρόλο ή άραγε ο ρόλος παίζει εσένα;»

Ο Άρης Κυπριανού συμπληρώνει την τετράδα των ηθοποιών της παράστασης και βαστάει στα χέρια του την μεγάλη ευθύνη της κωμικής αποσυμπίεσης του έργου. Εκτελεί άριστα τον σκοπό αυτό. Ως άλλος θεατής ανάμεσα στους θεατές, είναι κοινωνικός, εύγλωττος, σημειολογικός και ταυτίζει τον ρόλο του με το πρόσωπο δίπλα του ώστε καταφέρνει έτσι να τον πάρει από το χέρι και να του δημιουργήσει το αίσθημα ασφάλειας και ταύτισης που απαιτεί το έργο, ακριβώς για να μπορέσει να το διασπάσει μετέπειτα σοκάροντάς τον. «Ετούτη η κωμική εκτόνωση απαιτείται από το έργο διότι χρειάζεται ο θεατής να διαχειριστεί μέσα από κάποιες ανάσες ελαφρότητας όλη την τραγικότητά του και να ξεφύγει κάπως της σκληρότητας που ζει καθημερινά και έρχεται αντιμέτωπος», θα μας πει ο ηθοποιός.

Το έργο ανεβαίνει στο θέατρο Vault από την ομάδα ProvaT.O. και σε σκηνοθεσία του Βαγγέλη Λάσκαρη. Ο σκηνοθέτης μέσα από επιλογές έντονων τάσεων φωτός που όλοι βλέπουν τους πάντες αλλά και απόλυτου σκότους που δημιουργούν άβολα συναισθήματα, με τη χρήση μουσικών παύσεων εν είδει ανάσας και κωμικών ημιδιαλειμμάτων, έχει τοποθετήσει τους τέσσερις ηθοποιούς ανάμεσα στους θεατές και αποτυπώνει άριστα εκείνο που θέλει να επιτύχει ετούτη η παράσταση: Να ανακαλύψει τα όρια του κάθε ανθρώπου είτε εκείνος λέγεται θεατής είτε ηθοποιός. Θα μας πει ο ίδιος: «Ο άξονας του έργου είναι “κείμενο-θεατής-ηθοποιός” και όλα τους να γίνουν ένα σύνολο, μια ιστορία που έχει να κάνει με το τι επιλέγουμε να πράξουμε στη ζωή μας και τι όχι. Είναι ένα μείγμα που μέσα από αυτό θα μιλήσουμε όλοι μας για το πόσο συνηθισμένη έχει γίνει η βία στα μάτια μας και μπορεί να σοκάρει αλλά εντέλει η χρήση της κάθε Τέχνης είναι αυτή ακριβώς, το να θέσουμε σκέψεις και ερωτήματα που απασχολούν όλους μας».

Εν κατακλείδι:

Ο κανόνας του έργου είναι η βία και πώς αυτή στην καθημερινότητά μας έχει γίνει ένα τόσο συνηθισμένο «πλάνο» που δεν κλονίζει. Υποδόρια μα ξεκάθαρα εξετάζει την αποκτήνωση της ανθρώπινης φύσης και τις γραμμές αναισθησίας που η κοινωνία ορίζει ως μη αιχμηρές αλλά αναγκαίες προς επιβίωση. Πρόκειται για ένα έργο που δεν μπορείς να το εκλάβεις απλώς και μόνο ως μια θεατρική παράσταση αλλά ένα δημιούργημα με τέτοιο βάθος, σκληρότητα και αμεσότητα που εντέλει αποτελεί ένα άμεσο κοινωνικό πείραμα (τόσο για τους ηθοποιούς όσο και για τους θεατές).

Η τετράδα των ηθοποιών καταφέρνει εκείνο που αποζητά το έργο: να γίνουν ένα με τον θεατή και άλλοτε ταπεινοί σε στιγμές σιωπής, άλλοτε ως πομποί της μετάδοσης ενός δράματος, μέχρι τη μέση του έργου καταφέρνουν να συμπαρασύρουν το κοινό σε μια χαλαρή ατμόσφαιρα και ύστερα να του τραβήξουν το χαλί κάτω από τα πόδια αναζητώντας τόσο τις αντιδράσεις των γύρω όσο και τις δικές τους. Η σκηνοθετική ματιά του κύριου Λάσκαρη καταφέρνει να ανασύρει από την ερμηνεία του καθενός ηθοποιού, τον ήρωα και όσα θέλει να μας μεταφέρει, δίχως να διαταράσσει τις λεπτές ισορροπίες μεταξύ ηθικής, δράματος και πραγματικότητας ενώ αφήνει τις εντάσεις και τις συναισθηματικές ανατιμήσεις στα χέρια της ανθρώπινης φύσης του κάθε ηθοποιού και στην αποτύπωση των όσων νιώθουν. Είναι χαρακτηριστικό πως όλοι οι ηθοποιοί μας μίλησαν για τη δυσκολία να διαχειριστούν ένα τέτοιο έργο, όχι ως ηθοποιοί μα κυρίως ως άνθρωποι απέναντι στη βία που μας έχει περικυκλώσει.

Μια παράσταση που σας προτείνουμε να παρακολουθήσετε και να συμμετέχετε στο πείραμά της καθώς διαπερνάει την ανατριχίλα της αδιαφορίας για τον συνάνθρωπο, εκείνο δηλαδή που συναντάμε καθημερινά γύρω μας, πλάι μας, ακόμη και μέσα στην οικογένειά μας, αποτελώντας ένα θέμα που αφορά τους πάντες, δεν μας τιμά και οφείλει να εκλείψει.

Βρείτε τον Γεώργιο Τζιτζικάκη στο Facebook και Facebook page

Στο δελτίο τύπου αναφέρονται μεταξύ άλλων:

Ένα έργο το οποίο ένας δημοσιογράφος περιέγραψε ως: «αηδιαστικό, πορνογραφικό, σεξιστικό και μισογυνιστικό».

Ένα έργο για το οποίο γράφτηκαν αρκετά οργισμένα γράμματα.

Ένα έργο που απέσπασε κάποιες κριτικές πέντε αστέρων.

Ένα έργο που έχει κερδίσει το John Whiting Award και το Total Theatre Award, το 2010.

Ένα έργο, κατά τη διάρκεια του οποίου, ένα 10% του κοινού αποχώρησε από την αίθουσα κατά τη διάρκεια της παράστασης.

Ένα έργο, κατά τη διάρκεια του οποίου, ένας θεατής λιποθύμησε.

Αλλά κι ένα έργο όπου περισσότεροι από 13.000 θεατές έμειναν να το παρακολουθήσουν μέχρι τέλους, άκουσαν και σκέφτηκαν και ένιωσαν και ασχολήθηκαν με τις δυσκολίες του.

Ένα έργο όπου έσπασε ταμεία όπου κι αν πήγε.

Ένα έργο αγενές, χωρίς τηλεοπτικούς ηθοποιούς.

Ένα έργο που προκάλεσε συζητήσεις, διαμάχες και έντονους χρονοβόρους διαπληκτισμούς.

Αυτό το έργο απευθύνεται σε τολμηρούς θεατές. Μη ρωτήσετε. Μην γκουγκλάρετε. Απλώς πηγαίνετε.

«Ο Πιραντέλο της Μεγάλης Βρετανίας». Αυτό είναι το παρατσούκλι του 54χρονου Τιμ Κράουτς, ενός ηθοποιού που βαρέθηκε την ανεργία αλλά και τα τηλεοπτικά σίριαλ όπου έπαιζε για να εξασφαλίσει τα προς το ζην. Και κάποια στιγμή, γύρω στα 40 του, ανέβασε ένα δικό του σόλο, το «Μy Arm». Αυτό ήταν. Η παράστασή του ήταν το απόλυτο γεγονός του Φεστιβάλ Εδιμβούργου 2003. «Δεν έχουμε ξαναδεί κάτι τέτοιο!» δήλωναν σύσσωμοι θεατές και κριτικοί. Μόνος του, σε μια άδεια σκηνή, με το ένα χέρι πάνω από το κεφάλι του, ο Κράουτς σχολίασε, όπως ο Πιραντέλο στο παρελθόν, το πόσο σκληρό μπορεί να είναι το τίμημα της τέχνης. «Καλλιτέχνης εννοιολογικός, δίχως όμως να καταντά δυσνόητος, πειραματιστής δίχως να χάνει την ουσία, ο Κράουτς επαναφέρει στο θέατρο την πίστη ότι οι λέξεις μπορούν από μόνες τους να συγκινήσουν», σημειώνει το λονδρέζικο «Time Out». Η διεθνής αναγνώριση δεν άργησε να έρθει. Στην Ελλάδα τον γνωρίσαμε το 2011 όταν επισκέφτηκε το Bios για να παρουσιάσει τα σόλα του «My Arm» και «An Oak Tree», αποδεικνύοντας πως είναι καθηλωτικός ως ηθοποιός αλλά και πρωτοποριακός ως θεατρικός συγγραφέας. Ο Κράουτς έγινε σε χρόνο-ρεκόρ ένας από τους πιο περιζήτητους δημιουργούς της χώρας του. Ο ίδιος, πάντως, απαρνείται τον τίτλο του «πειραματιστή»: «Κάθε εμπλοκή μας στο θέατρο είναι αυτόματα κι ένα πείραμα, διαφορετικά γιατί διάολο το κάνουμε;»

Συντελεστές:

Συγγραφέας: Tim Crouch

Μετάφραση: Δημήτρης Κιούσης

Σκηνοθεσία: Βαγγέλης Λάσκαρης

Σκηνικός χώρος: Γιώργος Λυντζέρης

Φωτογραφίες παράστασης: Γιώργος Στριφτάρης

Trailers: Θοδωρής Θεοδώρου, Γιώργος Στριφτάρης

Αφίσα παράστασης : Come back studio

Επιμέλεια προγράμματος: Εκδόσεις Άπαρσις

Παραγωγή: Vault

ΠΑΙΖΟΥΝ: Γιώργος Στριφτάρης, Στέλιος Ψαρουδάκης, Άννα Αθηνά Κολιοφώτη, Άρης Κυπριανού.

Περιέχει υλικό που μπορεί να ενοχλήσει. Συνιστάται για ηλικίες 18+