Πριν το οποιοδήποτε σχόλιό μου για την παράσταση θα πρέπει να κάνω ένα μικρό πρόλογο για το έργο του σπουδαίου Ισπανού κινηματογραφιστή και για το συγκεκριμένο έργο. Ο Μπουνιουέλ γεννήθηκε στην Ισπανία το 1900 και από νεαρή ηλικία συνδέθηκε φιλικά με τον Σαλβαντόρ Νταλί και τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, υπήρξε υπερρεαλιστής και είχε αναρχικές ιδέες. Και ο σουρεαλισμός αλλά και ο αναρχισμός αντανακλώνται σε όλες τις ταινίες του. Λόγω της δικτατορίας του Φράνκο αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί στο Μεξικό, στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Γαλλία. Σκηνοθέτησε τον «Άγγελο Εξολοθρευτή» το 1962 στο Μεξικό· για πολλούς κριτικούς θεωρείται η καλύτερη ταινία του.
Στον Άγγελο Εξολοθρευτή παρακολουθούμε μια παρέα αριστοκρατών να πηγαίνει σε μια έπαυλη για δείπνο μετά από μια βραδιά στην όπερα. Η παρέα -που ανάμεσά τους υπάρχει ένας στρατηγός, ένας γιατρός, μια σοπράνο- παραμένει εγκλωβισμένη μέσα στο σπίτι χωρίς καμία λογική αιτία. Στην αρχή όλοι τους είναι ευγενικοί και τυπικοί αλλά καθώς περνούν οι ημέρες, τους βασανίζουν η πείνα, η δίψα και όλες οι πρακτικές ανθρώπινες ανάγκες με αποτέλεσμα να αλλάξει εντελώς η συμπεριφορά τους και οι τρόποι τους. Οι πλούσιοι μεγαλοαστοί θα ξεχάσουν τους καλούς τους τρόπους, θα προσβάλουν ο ένας τον άλλον, θα φερθούν με έναν ζωώδη τρόπο και θα προσπαθήσουν με κάθε τρόπο να ικανοποιήσουν τις «ταπεινές» ανάγκες τους. Και αφού θα μας δείξουν τον πιο ποταπό εαυτό τους, μετά όλως ξαφνικά θα μπορέσουν να φύγουν από την έπαυλη.
Όπως καταλαβαίνει κανείς πρόκειται για ένα άκρως επαναστατικό έργο για την εποχή του, που με έναν εντελώς σουρεαλιστικό και παράδοξο τρόπο, πολεμά την δικτατορία του Φράνκο, την εκκλησία και την πλουτοκρατία. Με άλλα λόγια, ήταν ο τρόπος του μεγάλου δημιουργού να χτυπήσει την δικτατορία που μάστιζε την χώρα του. Δεν είμαι σίγουρη κατά πόσον μπορεί να θεωρηθεί επαναστατικό στην Ελλάδα του 21ου αιώνα. Φυσικά πολλά προβλήματα ταλαιπωρούν την χώρα μας, αλλά έχουμε εκλεγμένες από τον λαό κυβερνήσεις, υπάρχει ελευθερία του λόγου και μεγάλο μέρος του λαού συμπαθεί την εκκλησία που έχει αναδείξει σε πολλές περιπτώσεις και φιλανθρωπικό έργο. Σε κάθε περίπτωση το εν λόγω έργο παραμένει κλασικό και χτυπά πάντα την εξουσία, ίσως για αυτό η σκηνοθέτιδα Άντζελα Μπρούσκου προτίμησε να το ανεβάσει στο θέατρο.
Από πλευράς ερμηνειών το έργο είναι άρτιο: όλοι οι ηθοποιοί σε μικρούς και μεγάλους ρόλους ερμηνεύουν με σωστό τρόπο και επαγγελματισμό τους ρόλους τους. Εγώ προσωπικά ξεχώρισα την Παρθενόπη Μπουζούρη στο ρόλο της σοπράνο και τον Χάρη Φραγκούλη στο ρόλο ενός αριστοκράτη. Εξίσου καλοί όμως είναι η Θέμιδα Μπαζάκα στο ρόλο της οικοδέσποινας και ο Αλέκος Συσσοβίτης στο ρόλο του στρατιωτικού.
Το σκηνικό είναι πετυχημένο με την ύπαρξη ενός τεράστιου τραπεζιού στην σκηνή που παραπέμπει θέλοντας και μη στην σκηνή του μυστικού δείπνου. Οι κομμώσεις των γυναικών της παράστασης, με εξαίρεση αυτής της Θέμιδας Μπαζάκα, είναι αρκετά περίπλοκες και εντυπωσιακές, όπως και οι τουαλέτες που φοράνε, ίσως για να δείξουν τον πλούτο των κατόχων της τάξης.
Σίγουρα η Άντζελα Μπρούσκου είναι τολμηρή που μεταφέρει ένα κλασικό κινηματογραφικό αριστούργημα στο θέατρο, προσπαθεί να βάλει τις δικές της πινελιές στο έργο (σκηνές που δεν υπήρχαν στην ταινία, όπως η εμφάνιση μιας αρκούδας) αλλά στην προσπάθειά της να παρουσιάσει το αλλοπρόσαλλο κλίμα, χάνει το βαθύ νόημα. Δεν αναλύει τα πρόσωπα του έργου, το καθένα προσωπικά, με αποτέλεσμα ο θεατής να μην ξέρει ποιος είναι ποιος και να μην κατανοεί το βάθος της αλλαγής του χαρακτήρα του λόγω των συνθηκών.
Η χρησιμοποίηση του βίντεο είναι πλέον μόδα σε κάθε παράσταση που βλέπω στην Ελλάδα· δεν ξέρω γιατί σχεδόν όλοι οι σκηνοθέτες χρησιμοποιούν κινηματογραφημένα πλάνα για να ενσωματώσουν στις παραστάσεις τους και δεν νομίζω ότι προσθέτουν κάτι στην απόλαυση.
Ενώ η ταινία του Μπουνιουέλ είχε διάρκεια μόλις 90 λεπτά, η θεατρική διασκευή της Μπρούσκου είναι αρκετά φλύαρη: ξεπερνά τις 2,5 ώρες χωρίς διάλειμμα, γεγονός που κουράζει τους θεατές. Αρκετοί από αυτούς έφυγαν πριν την ολοκλήρωση του έργου.
Τέλος θα ήθελα να τονίσω ότι τελικά η μεταφορά των κλασικών κινηματογραφικών ταινιών ή των μυθιστορημάτων στο θέατρο είναι παρακινδυνευμένη, ίσως η κάθε τέχνη να θέλει την δική της αρένα.
Η χρησιμοποίηση του βίντεο είναι πλέον μόδα σε κάθε παράσταση που βλέπω στην Ελλάδα· δεν ξέρω γιατί σχεδόν όλοι οι σκηνοθέτες χρησιμοποιούν κινηματογραφημένα πλάνα για να ενσωματώσουν στις παραστάσεις τους και δεν νομίζω ότι προσθέτουν κάτι στην απόλαυση.
Ενώ η ταινία του Μπουνιουέλ είχε διάρκεια μόλις 90 λεπτά, η θεατρική διασκευή της Μπρούσκου είναι αρκετά φλύαρη: ξεπερνά τις 2,5 ώρες χωρίς διάλειμμα, γεγονός που κουράζει τους θεατές. Αρκετοί από αυτούς έφυγαν πριν την ολοκλήρωση του έργου.
Τέλος θα ήθελα να τονίσω ότι τελικά η μεταφορά των κλασικών κινηματογραφικών ταινιών ή των μυθιστορημάτων στο θέατρο είναι παρακινδυνευμένη, ίσως η κάθε τέχνη να θέλει την δική της αρένα.
Συντελεστές διασκευής της Άντζελας Μπρούσκου πάνω στο ομώνυμο κινηματογραφικό έργο του Λουίς Μπουνιουέλ:
Σκηνοθεσία: Άντζελα Μπρούσκου
Μετάφραση - Απόδοση: Θέμελης Γλυνάτσης
Μουσική: Nalyssa Green
Επιμέλεια κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου
Σκηνικά - Εικαστική επιμέλεια: Μαρία Παπαδημητρίου
Κοστούμια: Άντζελα Μπρούσκου
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Βοηθός σκηνοθέτη: Στέβη Κουτσοθανάση
Παίζουν: Θέμις Μπαζάκα, Κωνσταντίνος Τζούμας, Παρθενόπη Μπουζούρη, Αλέκος Συσσοβίτης, Χάρης Φραγκούλης, Άγγελος Παπαδημητρίου, Σταύρος Λίτινας, Γεωργιάννα Νταλάρα, Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου, Γιώργος Κοψιδάς, Ανδρέας Κοντόπουλος, Άρης Παπαδημητρίου, Ανδρέας Κωνσταντίνου, Βάλια Παπαχρήστου, Nalyssa Green
Ο Άγγελος Εξολοθρευτής (πρωτότυπος τίτλος στα ισπανικά: El ángel exterminador) είναι ο τίτλος της κινηματογραφικής ταινίας, σε σκηνοθεσία Λουίς Μπουνιουέλ, παραγωγής του 1962. Αποτέλεσε τη δεύτερη συνεργασία του Μπουνιουέλ με τον παραγωγό Γκουστάβο Αλατρίστε και την ηθοποιό Σίλβια Πινάλ, που διαδέχτηκε την επιτυχία της Βιριδιάνα (1961) και προηγήθηκε του Σίμων της ερήμου (1965). Τιμήθηκε με το Βραβείο Κριτικών FIPRESCI, στο Φεστιβάλ των Καννών του 1962.
Επίσης παίζουν οι: Ενρίκε Ραμπάλ, Κλόντιο Μπρουκ
