Έτσι προλογίζει ο ίδιος ο συγγραφέας τη συλλογή. Γιατί οι ιστορίες είναι για να λέγονται και να ξαναλέγονται, να γράφονται και να ξαναγράφονται, για να διατηρούνται έτσι στο χρόνο, στη μνήμη... να συναντούν όλο και περισσότερους, να κάνουν φίλους... να περιπλανώνται στους χρόνους και τους τόπους... Γιατί έτσι οι ιστορίες μένουν ζωντανές.
Όπως καταλάβατε, πρόσφατα διάβασα το νέο βιβλίο του Γιώργου Τζιτζικάκη που επιστρέφει λογοτεχνικά με μια συλλογή διηγημάτων. Δέκα ιστορίες στην πόλη, στο αστικό Αθηναϊκό τοπίο που θα μπορούσαν να είχαν γεννηθεί μόλις χθες -κι ας λέει εκείνος ότι πέρασαν αρκετά χρόνια από την πρώτη τους γραφή- και ακόμη μία· μια αστυνομική νουβέλα.
Δε θυμάμαι αν το έχω ξαναπεί αλλά έχω την αίσθηση ότι ο Τζιτζικάκης είναι από εκείνες τις πένες που μπορούν να ταξιδέψουν τον αναγνώστη, να τον συμπαρασύρουν και να τον βάλουν μέσα στην υπόθεση, να τον φέρουν πιο κοντά στους ήρωες, να διαισθανθεί μαζί τους... και με αυτό το βιβλίο δείχνει ότι μπορεί να καταφέρει το ίδιο και σε τούτη εδώ την πιο συμπυκνωμένη φόρμα.
Τα διηγήματα, γραμμένα άλλοτε σε πρώτο πρόσωπο κι άλλοτε σε τρίτο, διαθέτουν ποικιλία χαρακτήρων και καταστάσεων με μια μικρή «προτίμηση» στα όνειρα -καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος στις ιστορίες και είναι πολύ σημαντικά-, στις πτήσεις -βλέπε και εξώφυλλο-, στις ψυχογραφίες, ψυχοπάθειες, φοβίες, διαταραχές, τραύματα ή συμπλέγματα και στους μεταφυσικούς εμβολισμούς. Περιέχουν αλληγορίες και φιλοσοφία όχι με την κλασική έννοια· υπάρχει μια φιλοσοφική διάθεση, ένας φιλοσοφισμός που λειτουργεί συμπληρωματικά και χρήσιμα, προς όφελος των αφηγημάτων. Σε ό,τι αφορά στην παρατήρηση, ο συγγραφέας διαθέτει την ικανότητα τόσο να αφουγκραστεί τον κόσμο γύρω του ή μέσα του όσο και να μεταφέρει στο χαρτί τις παρατηρήσεις και διαισθήσεις του, και το αποτέλεσμα είναι μια δεκάδα διηγημάτων που αγγίζουν χορδές, ξυπνούν συναισθήματα, βγάζουν αλήθειες και προκαλούν ταύτιση.
Οι χαρακτήρες είναι γήινοι. Αυτό που εννοούμε όταν αναφερόμαστε στον άνθρωπο της διπλανής πόρτας και στο σύνολο νιώθεις ότι ο Τζιτζικάκης σε βάζει μέσα στο σπίτι αυτού του ανθρώπου, όχι από την κλειδαρότρυπα να κλεφτοκοιτάξεις αλλά ρίχνοντας τοίχους, να εισβάλλεις στη ζωή του άλλου, να τον πονέσεις, να χαρείς στη χαρά του, να βουρκώσεις στην ατυχία του. Η γενικότερη διάθεση πάντως δεν είναι να σου δείξει τις ομορφιές αλλά τις ασχήμιες, την κατάντια, το πρόβλημα, ακόμα κι όταν επιτρέπει στο χιούμορ να επικρατήσει.
Και να που οι λίγες μέρες έγιναν ατέλειωτες ώρες αγωνίας, ύστερα σιωπηλές νύχτες και βουβές, οδηγώντας σε παγωμένα πρωινά που όλες οι παραλίες του κόσμου έμοιαζαν χιονισμένες· και οι μέρες δεν είχαν πια ώρες, οι εβδομάδες σημασία, ούτε οι μήνες με τα χρόνια λογική, μονάχα κυλούσαν κι έφευγαν μαζί με τη ζωή του.
Τα ροζ συννεφάκια ανήκουν και σε ροζ κόσμους, και ο κόσμος μας δεν είναι ροζ· είναι κόκκινος από αμαρτία και ηδονή και ανεπανόρθωτα γκρίζος από την υποκρισία ανθρώπων που δεν έχουν μάθει να λένε αλήθειες στον εαυτό τους.
Εξοργιζόταν όποτε η αλήθεια τού έβγαζε γλώσσα μέσα στις σκέψεις του... ...την ίδια ώρα νικητής και ηττημένος...
Κι εκείνη η γαμημένη η Ιθάκη... πόσο μακριά είναι πια; Τη φτάνεις κάποτε;Δεν ήθελα να το πάω «ακαδημαϊκά» μιλώντας για το κάθε διήγημα ξεχωριστά. Θέλω να γράψω για το γενικό όφελος, κρίνοντας το βιβλίο ως ένα ενιαίο σύνολο με μια μικρή διαφοροποίηση στην τελευταία ιστορία, δηλαδή στο αστυνομικό -που έτσι κι αλλιώς ξεχωρίζει.
Σας λέω λοιπόν ότι κάπου ανάμεσα στις αράδες θα συναντήσετε το μότο του συγγραφέα, εκείνο που τον ακολουθεί πιστά πολύ καιρό τώρα: Γελώ δυνατά για να σπάνε τ' άσχημα, ρισκάρω για τ' απίθανα, ζω τις στιγμές πριν αυτές τελειώσουν (κι άμα τον ακολουθείτε στα κοινωνικά δίκτυα το γνωρίζετε ήδη ως προτροπή προς εμάς), θα συναντήσετε συμπαθητικούς χαρακτήρες διαφόρων ηλικιών (όλων των ηλικιών για την ακρίβεια) με αντιπροσωπευτικά ονόματα, μια ιδιαίτερη αναφορά ίσως στο πιο γνωστό βιβλίο της Πόλιν Ρεάζ, Η ιστορία της Ο, υπέροχες περιγραφές, καλλιγραφία και καλολογία... Θα συμφωνήσετε ότι ο Τζιτζικάκης δε χρειάζεται πλοκή, δράση, συμβάντα ή ανατροπές για να κρατήσει το ενδιαφέρον των αναγνωστών (μπορεί να γράψει πανέμορφα βιβλία απλά και μόνο περιγράφοντας εικόνες -πόσο καλές παρομοιώσεις!- γεγονός που τον κατατάσσει στις πιο ενδιαφέρουσες γραφές), θα ανακαλύψετε φράσεις που θα κρατήσετε γιατί είναι όμορφες ρήσεις ή συμβουλές (Στη ζωή... ...νικά εκείνος που έχει την τόλμη να μιλήσει...) ενώ θα τον παραδεχτείτε καθώς διαφαίνεται ένα ακόμη ταλέντο του: οι μπλόφες κι οι εκπλήξεις.
Στην αστυνομική νουβέλα που ολοκληρώνει τη συλλογή, θα γνωρίσετε έναν αστυνόμο-ερευνητή που φέρει κοινά στοιχεία με τα άλλα πρόσωπα του βιβλίου: είναι απτός και γήινος, καθόλου επηρμένος και χωρίς υπεράνθρωπες ιδιότητες. Δεν πυροβολεί μύγα από τα διακόσια μέτρα (για να την πετύχει με τη μία), δεν κυνηγά υπόπτους κάνοντας παρκούρ στα κτήρια της πόλης (με ευχέρεια λες και βγήκε για τον καθημερινό του περίπατο) ούτε λύνει τις υποθέσεις με μια ματιά στον τόπο του εγκλήματος και μία ερώτηση που θα θέσει... Προσιτός και ευθύς ο Κυριακόγλου, διαθέτει μέσω του συγγραφέα το απαραίτητο τελικά, στο αστυνομικό είδος, χιούμορ και μια διαίσθηση πολύ καίρια που θα τη χρησιμοποιήσει υπέρ του. Ο ίδιος, από την άλλη, φρόντισε να δημιουργήσει ένα δολοφόνο αρκετά ευφυή και έκρυψε, μέσω αυτού, κι έναν γρίφο για τον αναγνώστη. Έτσι, παράλληλα με την υπόθεση θα κληθείτε να «παίξετε» ένα παιχνίδι αποκρυπτογραφώντας σύμβολα που θα σας προσφέρει επιπλέον λόγους διασκέδασης· τουλάχιστον σε εμένα έτσι λειτουργούν αυτά. Κι αν σας αρέσουν αυτοί οι δύο (αστυνόμος και δολοφόνος) αφήνεται ανοιχτή η προοπτική για νέες υποθέσεις -μάλλον θα τους ξανασυναντήσουμε μελλοντικά.
Στο τέλος, μου έμεινε μια βαθιά συγκίνηση και κάποιες σκόρπιες εδώ κι εκεί φράσεις που υπογράμμισα για να τις θυμάμαι.
...δε συναντούν πάντα τη δροσιά όλες οι ψυχές του κόσμου...
Ως επίλογο, διαβάζεις τις σημειώσεις του συγγραφέα για κάθε μια ιστορία ξεχωριστά κι εκεί καταλαβαίνεις πως και πόσο εμπνέονται οι άνθρωποι της πένας από τη ζωή, κατανοείς την ανάγκη της συγγραφής, της έκφρασης, τις αφορμές που προσφέρει αυτό που είμαστε, αυτό που περνάμε και ο κόσμος που μας περιβάλλει.
Το βιβλίο του Γεώργιου Ελ. Τζιτζικάκη, «Αντίο δεν είπα, ακόμη ζω», κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ωκεανίδα.
Περισσότερα:
Ο Γεώργιος Ελ. Τζιτζικάκης για το Αντίο δεν είπα, ακόμη ζω
Τ' αηδονιού το δάκρυ
Ο Γεώργιος Ελ. Τζιτζικάκης και Ένα δράμι δύναμης
Ένα δράμι δύναμης
Η κριτικογραφία του Γεώργιου Τζιτζικάκη στο koukidaki
