koukidaki: Ερωφίλη project

Σκεφτείτε τη διασημότερη τραγωδία της κρητικής αναγέννησης, το χρονικό ενός αιματοβαμμένου έρωτα, το πεντάπρακτο αριστούργημα του ρεθυμνιώτη ποιητή Γεωργίου Χορτάτση, να αναπαρίσταται σε μεσαιωνικά κάστρα και φρούρια, με ζωντανή μουσική από κρουστά και έγχορδα, να φωτίζεται το φυσικό τοπίο από κεριά και πυρσούς ενώ οι θεατές-επισκέπτες, ως μύστες της θεατρικής τελετουργίας να ταξιδεύουν στο χώρο και το χρόνο, στο παλάτι του βασιλιά Φιλόγονου, καθώς γίνονται μάρτυρες της ιστορίας της Ερωφίλης και του Πανάρετου. Αναλογιστείτε τις ατμόσφαιρες και τον αισθαντισμό της παράστασης τις καλοκαιρινές έναστρες βραδιές υπό τους ήχους της κιθάρας, του μαντολίνου, του βιολιού...

Αυτό το καλοκαίρι, τα μεσαιωνικά κάστρα της χώρας μας (Κρήτη, Κεφαλλονιά, Κέρκυρα, Ιωάννινα, Θεσσαλονίκη, Μάνη, Πάτρα κ.ο.κ.) φιλοξενούν μια μυσταγωγική θεατρική παράσταση που δε πρέπει να χάσετε. Ο εμπνευστής της παράστασης, Θοδωρής Οικονομίδης ο οποίος υπογράφει και την επεξεργασία του κειμένου, τη διδασκαλία και τη μουσική, μιλάει για πρώτη φορά για το εγχείρημα.

Πώς προέκυψε η ιδέα;

Θ.Ο.: Όπως προκύπτουν όλα τα πράγματα στην τέχνη. Μια συγκυρία. Μια ευνοϊκή συνθήκη. Βρέθηκε η Ερωφίλη!! Η συνάντηση και η γνωριμία μου με την ερμηνεύτρια Αμαλία Αρσένη, ήταν η αρχή. Καταλάβαμε αμέσως ότι έχουμε κοινούς στόχους και όνειρα κι εκεί ξεκίνησε η συνεργασία μας και το χτίσιμο του project Ερωφίλη.

Για μένα το συγκεκριμένο έργο της Κρητικής Αναγέννησης, αποτελεί έναν από τους σταθμούς, στην μακρόχρονη έρευνά και ενασχόλησή μου, πάνω στους τρόπους και τις τεχνικές που θα μπορούσε να αναπαρασταθεί η αρχαία τραγωδία στο σήμερα. Πιστεύω ότι για να συμβεί αυτό, σε ένα αξιοπρεπές επίπεδο, θα πρέπει να υπάρξει πρώτα βαθιά γνώση του θεάτρου και της λογοτεχνίας στο μεσοδιάστημα, από την εποχή του 5ου αιώνα π.Χ. μέχρι το σήμερα. Κι αυτό γιατί η τραγωδία θα πρέπει να γεφυρωθεί με το τώρα κι όχι να ανεβαίνει σαν ένα ακόμη κείμενο, σαν ένας ακόμη δελεαστικός τίτλος έργου…

Τα περισσότερα χρόνια που ασχολούμαι με το θέατρο είναι αφιερωμένα σ΄αυτόν τον σκοπό. (2000 Νεκρού αδερφού, 2004 Golfw reloaded, 2007 Απόκοπος, 2011 Καταλόγια-Παραλογές, 2013 Νούτικες Κωμωδίες, 2014 Οδύσσειας Σύνοψη, 2015 Antigona-school version, 2017 Mythology Ι) Το πώς δηλαδή μπορούν να αναπαρασταθούν τα κλασσικά λογοτεχνικά αριστουργήματα της ελληνικής γραμματείας, με φρέσκους και σύγχρονους τρόπους θεατρικής απόδοσης, για να τραβήξουν έτσι και να απασχολήσουν τις νέες γενιές.

Νομίζω ότι φέτος η «Ερωφίλη project» θα είναι η δουλειά που θα μας βάλει στον προθάλαμο για την κεντρική αίθουσα της τραγωδίας. Μιλάμε εξάλλου για μια «σύγχρονη τραγωδία», ένα έργο δηλαδή που έχει όλα τα χαρακτηριστικά του αρχαιοελληνικού δράματος, γραμμένο όμως τον 15ο αιώνα. Έμμετρος λόγος, χορικά, πέντε πράξεις, τρεις βασικοί ρόλοι τραγική κατάληξη, θεματολογία.

Ελπίζουμε όλα να πάνε καλά και να είναι αυτό το project η δύναμη που θα μας κάνει ικανούς να καταπιαστούμε με την κλασσική αρχαιοελληνική τραγωδία.

Τι είναι το Ερωφίλη project;

Θ.Ο: Το project αυτό έχει τρία βασικά επίπεδα.

Όλα ξεκινάν από το κείμενο. Έχουμε στα χέρια μας ένα αριστούργημα, ένα κορυφαίο δείγμα ποιητικής δεξιότητας και θέλουμε να το απολαύσει το κοινό του 2018. Φυσικά είναι αδύνατο να κρατήσουμε το ενδιαφέρον αμείωτο και να κάνουμε μια σύγχρονη παράσταση με 3.750 στίχους, που είναι το πρωτότυπο του Χορτάτση. Έγινε λοιπόν μια πολύχρονη δουλειά πάνω στην επεξεργασία του κειμένου. Θέλω να επισημάνω εδώ ότι η επεξεργασία αυτή έχει να κάνει με τον όγκο του κειμένου και μόνο και όχι με την μορφή του. Ο λόγος του Χορτάτση μένει αναλλοίωτος. Καταφέραμε λοιπόν, μετά από πολύ προσεκτική συρραφή, να το φέρουμε στο μέγεθος μια κλασσικής αρχαίας τραγωδίας (1200 στίχοι) και μ’ αυτή τη μορφή έγινε εύχρηστο και λειτουργικό.

Το δεύτερο σημαντικό κομμάτι του project μας είναι η μουσική. Το έργο σε όλη του την επιφάνεια συνοδεύεται από πρωτότυπη μουσική, γραμμένη αποκλειστικά για την παράσταση και πάνω σε αυτή. Μια ορχήστρα δηλαδή στο αριστερό μέρος της σκηνής, ντύνει μουσικά και ηχητικά τις δράσεις. Δύο κλασσικές κιθάρες, μαντολίνο, πανδουρίδα, κλαρίνο, κλαρινέτο, κρουστά.

Και τέλος ο χώρος αναπαράστασης. Από την αρχή το σχέδιο και η ιδέα ήταν το έργο να παιχτεί σε μεσαιωνικά κάστρα της Μεσογείου. Μ΄ αυτό τον τρόπο φέρνουμε την υπόθεση στο φυσικό της περιβάλλον και της δίνουμε μια μοναδική διάσταση: Το κοινό θα είναι οι επισκέπτες στο παλάτι του βασιλιά Φιλόγονου, όπου τελείως τυχαία, εκείνη την ημέρα αποκαλύπτεται ο κρυφός έρωτας της πριγκίπισσας με τον Πανάρετο… κι έτσι οι επισκέπτες γίνονται μάρτυρες του περιστατικού.

Ποιες είναι οι δυσκολίες ενός τέτοιου εγχειρήματος; Δηλαδή μιας παράστασης που παίζεται σε φυσικούς χώρους και πώς τα αντιμετωπίζετε;

Θ.Ο: Αυτό το θέμα έχει να κάνει με τις υποκριτικές ικανότητες και την κατάλληλη προετοιμασία των ερμηνευτών. Από την στιγμή που δημιουργήθηκε ο θίασος, έχει μπει στη δοκιμασία ενός απαιτητικού training, στο οποίο εκπαιδεύεται στον τρόπο χειρισμού του έμμετρου λόγου, στην ανάδειξη της μουσικότητας του κειμένου και στην εκγύμναση του σώματος, για να είναι ικανό να σηκώσει το «τραγικό δέμας», το οποίο στην Ερωφίλη είναι πολύ βαρύ!

Μέσα σ΄ αυτό το πλαίσιο οι ερμηνευτές εκπαιδεύονται στο να μην εξαρτώνται από την σκηνή, τα κοστούμια, τα φροντιστήρια ή τα φώτα, αλλά αποκλειστικά και μόνο από την ερμηνεία τους… το σώμα και την φωνή τους. Έτσι λοιπόν οι ερμηνευτές είναι έτοιμοι να παίξουν την παράσταση αυτή οπουδήποτε.

Φυσικά δική μου δουλειά και υποχρέωση είναι να τοποθετώ την παράσταση, μετά από αναγνώριση, στον εκάστοτε χώρο, καλύπτοντας τις διαφορετικές σε κάθε τόπο ανάγκες, αλλά χωρίς την προσαρμοστική ικανότητα των ερμηνευτών -που είναι και το στοιχείο που τους καθιστά σύγχρονους performers- αυτό θα ήταν αδύνατον.

Δίνουμε λοιπόν ένα δείγμα παράστασης η οποία είναι φτιαγμένη με τους πιο σύγχρονους τρόπους αναπαράστασης αλλά το θέμα της είναι κλασσικό. Φυσικά όλα αυτά αποτελούν μια πρώτη εκδοχή του project την Castle Version. Έρχεται και συνέχεια!

«Το βαθύ πολιτισμικό μας παρελθόν και τα στοιχεία της γνήσιας παράδοσής μας σαν λαού, μας προσφέρουν έναν μεγάλο αριθμό λογοτεχνικών αριστουργημάτων. Ένας καλλιτέχνης λοιπόν της εποχής μας, θα έλεγα ότι έχει υποχρέωση να σκύψει με σοβαρότητα και προσοχή πάνω απ’ αυτά τα κείμενα και χρησιμοποιώντας τα εργαλεία της τέχνης του να τα αναδείξει και να τα ξαναφέρει στο φως. Η έρευνα και η συνεχής αναζήτηση είναι ο μόνος τρόπος για να πετύχει αυτή η δύσκολη δουλειά, που τόσο ανάγκη έχουν οι νέες γενιές. Την επαφή δηλαδή με τις ρίζες και τη γνώση του παρελθόντος. Προσωπικά πιστεύω ότι αυτός είναι και ο μόνος τρόπος για να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον.

Θα ήθελα να αναφέρω ίσως το σημαντικότερο κομμάτι της εργασίας του θιάσου μας. Αυτό της δημιουργίας μιας μεθόδου θεατρικής αναπαράστασης τέτοιου είδους κειμένων. Μια πολύ σημαντική δουλειά για τον κόσμο του θεάτρου στην σύγχρονη Ελλάδα, η οποία δίνει την δυνατότητα συνέχισης και εξέλιξης αυτής της αναγκαίας για τους καλλιτέχνες και για το κοινό συνθήκης, της μελετημένης και μοντέρνας επαφής δηλαδή με την παράδοση και τις ρίζες.

Ο σεβασμός στο κείμενο του Χορτάτση ήταν η προτεραιότητα μας από την αρχή του εγχειρήματος. Αντιμετωπίζουμε το κείμενο σαν ένα αρχαιολογικό εύρημα, το οποίο με λεπτότητα και τεχνογνωσία το ξαναφέρνουμε επί σκηνής, φρέσκο και ζωντανό. Ο θεατής έχει την αίσθηση ότι το κείμενο που ακούγεται είναι ο καθημερινός λόγος των προσώπων του έργου. Ένα δύσκολο και σημαντικό επίτευγμα του θιάσου μας που προκύπτει μέσα από μακρόχρονη έρευνα και εμπειρία πάνω σε τέτοιου είδους κείμενα.

Επίσης σημαντικό στοιχείο να αναφερθεί είναι η μουσική της παράστασης. Επενδύσαμε μουσικά το έργο σε όλη του την επιφάνεια αντιμετωπίζοντας το σαν ένα οπερετικό λιμπρέτο αναδεικνύοντας έτσι την άμεση σχέση του με την αρχαιοελληνική τραγωδία, η οποία γνωρίζουμε ότι ακολουθούνταν από ζωντανή μουσική σε όλη της την διάρκεια.

Οι ερμηνείες επίσης αποτελούν μια σημαντική σπουδή πάνω στο μέτρο και τον ρυθμό της τραγουδιστικής ομιλίας, συνδυαζόμενης με σύγχρονες υποκριτικές μεθόδους: Meisner, Actor Studio, P. Brook, A. Miuskin- προτείνοντας έτσι έναν νέο τρόπο αναπαράστασης τέτοιου είδους κειμένων και δημιουργώντας ταυτόχρονα μια μέθοδο που θα κληροδοτηθεί στους νέους συναδέλφους-καλλιτέχνες για να μπορέσουν κι αυτοί με την σειρά τους να συνεχίσουν αυτό το σημαντικό έργο, αναβίωσης των αριστουργημάτων του παρελθόντος.»

Θ. Οικονομίδης

Περίοδος παραστάσεων περιοδείας: οι μήνες Ιούνιος, Ιούλιος, Αύγουστος και Σεπτέμβρης του 2018, με τουλάχιστον 12 παραστάσεις στην Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου κι άλλες τόσες στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στα μέσα Οκτώβρη, η παράσταση θα κάνει επίσημη πρεμιέρα στην Αθήνα, όπου και θα συνεχιστεί για την χειμερινή θεατρική περίοδο 2018-19.

Οι εμπνευστές της θεατρικής εργασίας Ερωφίλη project είναι ο Θεόδωρος Οικονομίδης και η Αμαλία Αρσένη.

Συντελεστές:

Διδασκαλία, επεξεργασία κειμένου, μουσική: Θοδωρής Οικονομίδης

Ερωφίλη: Αμαλία Αρσένη

Φιλόγονος: Κωνσταντίνος Τσιομίδης

Πανάρετος: Χρήστος Καπένης

Νένα / Κορυφαία χορού: Δανάη Λουκάκη

Μαντατοφόρος: Θοδωρής Οικονομίδης

Μουσικοί:

Κιθάρα, μαντολίνο: Αρετή Κοκκίνου

Πνευστά: Δημήτρης Πρόκος

Κιθάρα πανδουρίδα: Θοδωρής Οικονομίδης

Κοστούμια: Βασιλική Σίρμα

Βοηθοί σκηνοθέτη: Ζωή Λυμπεροπούλου, Αντώνης Καραστεργίου

🎭

Για το έργο του Γ. Χορτάτση:

Η τραγωδία αποτελείται από πέντε πράξεις, χορικά στο τέλος κάθε μιας και ιντερμέδια που παρεμβάλλονται ανάμεσα. Γράφτηκε γύρω στο 1595 σε δεκαπεντασύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο με εξαίρεση τα χορικά που είναι γραμμένα σε τρίστιχες στροφές. Τηρείται η κλασικίζουσα ενότητα της δράσης, του χώρου και του χρόνου, δηλαδή ενιαίο θέμα που διαδραματίζεται σε έναν χώρο και διαρκεί μία μέρα.

Η ιστορία τοποθετείται στην Αίγυπτο. Ο βασιλιάς της χώρας, ο Φιλόγονος, έχει σκοτώσει τον αδερφό του για να ανέβει στο θρόνο μαζί με τη γυναίκα του αδερφού του. Η κόρη του, η Ερωφίλη, ερωτεύεται έναν νέο που ζει στη βασιλική αυλή, τον Πανάρετο, γιο του βασιλιά της Τσέρτσας που έχει καταφύγει στην Αίγυπτο κρατώντας κρυφή της ταυτότητά του. Η ζωή του βρίσκεται σε κίνδυνο αφού η χώρα του έχει κυριευθεί από εχθρούς κι ο ίδιος είναι ο νόμιμος διάδοχος του θρόνου. Η Ερωφίλη και ο Πανάρετος έχουν μεγαλώσει μαζί και η φιλία τους εξελίσσεται σε έρωτα που σφραγίζεται με έναν μυστικό γάμο τον οποίο γνωρίζουν μόνο οι δυο τους. Κάθε ένας από τους τρεις βασικούς ήρωες έχει έναν έμπιστο: η Ερωφίλη τη νένα Χρυσόνομη, ο Πανάρετος τον φίλο του Καρπόφορο και ο βασιλιάς έναν σύμβουλο.

Στην υπόθεση του έργου... ο Βασιλιάς εκφράζει την επιθυμία να παντρέψει την κόρη του. Έτσι, στέλνει τον Πανάρετο να πείσει την Ερωφίλη να αποδεχτεί ένα από τα δύο προξενιά που έχουν φτάσει. Η Ερωφίλη συζητά με την παραμάνα της τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχει βρεθεί και ο Πανάρετος εξομολογείται τον έρωτα και το γάμο του στον φίλο του. Όταν αποκαλύπτεται ο μυστικός γάμος, ο βασιλιάς αποφασίζει να θανατώσει τον Πανάρετο ενώ εκείνος επιμένει για τη βασιλική του καταγωγή χωρίς όμως να γίνεται πιστευτός. Τελικά, ο Φιλόγονος ξεριζώνει την καρδιά, κόβει το κεφάλι, τη γλώσσα και τα χέρια του Πανάρετου και τα προσφέρει στην Ερωφίλη ως δήθεν γαμήλιο δώρο. Η γυναίκα αυτοκτονεί και ο Χορός σκοτώνει το βασιλιά.

🎭

Περιοδεία: Καλοκαίρι 2018

5 Ιουλίου. Avant. Βίλλα Ζωγράφου -Αθήνα

19 Ιουλίου. Πρεμιέρα. Φορτέτσα Ρέθυμνου, Κρήτη

20 Ιουλίου. Τάφρος Χανίων, Κρήτη

22 Ιουλίου. Φραγκοκάστελο Σφακίων, Κρήτη.

24 Ιουλίου. Πύλη Βηθλεέμ Ηράκλειου. Κρήτη.

26 Ιουλίου. Φρούριο Καζάρμα Λασιθίου, Κρήτη.

2 Αυγούστου. Ωδείο Πάτρας*

4 Αυγούστου. Κάστρο Αγίου Γεωργίου, Αργοστόλι, Κεφαλονιά.

6 Αυγούστου. Ζάκυνθος*

8 Αυγούστου. Θέατρο Αρχαίας Ήλιδας . Ηλεία.