Όταν ξεκίνησα να δω την παράσταση «Γυναίκες του Παπαδιαμάντη» πληροφορήθηκα από τα διάφορα ενημερωτικά δημοσιεύματα ότι είναι μια παράσταση με ηρωίδες από τα διάφορα διηγήματα και μυθιστορήματα του λογοτέχνη, που επικεντρώνεται στους γυναικείους ρόλους. Όντως αυτό ήταν με την μόνη διαφορά ότι ο σκηνοθέτης και θεατράνθρωπος Πέτρος Ζούλιας, επικεντρώνεται στην Φόνισσα, εκμεταλλευόμενος ίσως την θεατρική δεινότητα αλλά και την αναγνωρισιμότητα της πρωταγωνίστριάς του, Νένας Μεντή. Οπότε ο τίτλος είναι λίγο παραπλανητικός, ετοιμαστείτε να δείτε την Φραγκογιαννού να κυριαρχεί στην σκηνή, όλοι οι άλλοι γυναικείοι χαρακτήρες είναι βοηθητικοί θα μπορούσα να πω.
Ο Πέτρος Ζούλιας επιλέγει γυναικείες περσόνες μέσα από τα έργα του Παπαδιαμάντη και τις συνδέει με τον βασικό πόλο της φόνισσας. Πρωτότυπη η ιδέα, απλά το όλο εγχείρημα δεν βασίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο έργο του λογοτέχνη. Παίρνοντας ως κύριο άξονα την Φόνισσα, συνδυάζει μαζί τις άλλες γυναίκες εκείνης της εποχής.
Βρισκόμαστε στις αρχές του 20ου αιώνα στην Ελλάδα, σε μια επαρχία, σε μια φτωχή, κλειστή κοινωνία. Ίσως αυτό τελικά να είναι το συνδετικό όλων των ιστοριών. Η θέση της γυναίκας υπό αυτές τις συνθήκες, σε αυτό το περιβάλλον είναι μειονεκτική. Οι άντρες είναι οι αφέντες, που δουλεύουν και που ορίζουν το μέλλον της οικογένειας. Η Ελλάδα πεινάει και τα κορίτσια είναι βάρος γιατί πρέπει να παντρευτούν και να δοθεί η κατάλληλη προίκα. Αλλιώς δεν τις παίρνει ο γαμπρός. Κάθε θηλυκό παιδί που γεννιέται είναι βάρος για την οικογένειά του. Οι πεθερές «βασανίζουν» τις νύφες με τις υπερβολικές απαιτήσεις τους. Σε αυτήν την πατριαρχική οικογένεια ο άντρας έχει ελάχιστα δικαιώματα και ελάχιστες διασκεδάσεις: του επιτρέπεται να πάει στο καφενείο να παίξει τάβλι και να πιει ένα ποτήρι κρασί. Η γυναίκα πρέπει να είναι ένα εκμεταλλεύσιμο ζώο: να ξυπνήσει από τα χαράματα, να αρμέξει την κατσίκα, να ταΐσει τις κότες, να ντύσει τα παιδιά, να ετοιμάσει φαγητό για όλους, να φροντίσει το σπίτι, να οργώσει τα χωράφια, να γηροκομήσει τα πεθερικά της, να κατηγορηθεί για ενδεχόμενες κακοτυχίες οποιουδήποτε είδους.
Διάφοροι χαρακτήρες κάνουν γρήγορο πέρασμα επί της σκηνής. Γιατί για περάσματα μόνο μπορούμε να τα χαρακτηρίσουμε. Η κοπελίτσα που η πεθερά της πήγε να την δηλητηριάσει επειδή δεν έμενε έγκυος, η αρραβωνιάρα που την άφησε έγκυο ο μέλλοντας σύζυγος και κανείς δεν την πίστευε, η σύζυγος του ναυτικού που το έριξε στο ποτό λόγω της μοναξιάς της και της κακής της τύχης, η μάνα που έδωσε το χειρότερο κτήμα ως προίκα στην κόρη για να κρατήσει το καλύτερο για το αρσενικό, η φτωχή, ηλικιωμένη γυναίκα που ελπίζει να δει τα ξενιτεμένα παιδιά της.
Και φυσικά πάνω από όλα ο εμβληματικός χαρακτήρας του Παπαδιαμάντη: Φραγκογιαννού, η φόνισσα. Η γυναίκα που σκότωνε τα θηλυκά βρέφη και παιδάκια του χωριού για να μην γίνουν ποτέ γυναίκες, για να τα απαλλάξει από την κακή τους μοίρα που γεννήθηκαν θηλυκά! Παρένθεση σε όλα αυτά: δεν υπάρχει μεγαλύτερος φεμινιστής με την καλή έννοια από τον Παπαδιαμάντη!
Ο σκηνοθέτης Πέτρος Ζούλιας επικεντρώνεται στην πρωταγωνίστριά του, Νένα Μεντή, η οποία ερμηνεύει την Φραγκογιαννού: τη γυναίκα που σκότωνε θηλυκά βρέφη για να μην μεγαλώσουν, για να μην ζήσουν αυτό που έζησε η ίδια. Εκεί στοιχηματίζει, στην Νένα Μεντή. Ο κόσμος έρχεται για να δει την μεγάλη πρωταγωνίστρια. Έτσι και ο Πέτρος Ζούλιας, στηρίζεται σε αυτό το ατού για να ανεβάσει την παράστασή του.
Υπέροχη πρωταγωνίστρια η Νένα Μεντή, δεσπόζει στην σκηνή σε ένα ρόλο φιλέτο! Κοντά της η Έρση Μαλικένζου, η Ευγενία Δημητροπούλου, η Χριστιάννα Μαντζουράνη, η Μαριάννα Τουντασάκη και η Ευφροσύνη Σακελλαρίου, που μοιράζονται επάξια όλους τους άλλους ρόλους.
Τα σκηνικά πάλι είναι μινιμαλιστικά (τρίτη φορά στο θέατρο Χώρα τα σκηνικά ήταν σχεδόν ανύπαρκτα). Ένα τραπέζι, δυο καρέκλες και …η Νένα Μεντή! Όλα στηρίζονται στην επώνυμη πρωταγωνίστρια.
Δεν μιλώ για τα κουστούμια, εδώ τους βόλεψε πολύ η εποχή και η επαρχία της Ελλάδας: όλες τους είναι ντυμένες με μαύρα φορέματα.
Κείμενο- σκηνοθεσία: Πέτρος Ζούλιας
Σκηνικά – Κοστούμια: Αναστασία Αρσένη
Φώτα: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Μουσική επιμέλεια: Παναγιώτης Αυγερινός
Φωτογραφίες: Μαριλένα Αναστασιάδου
Πρωταγωνιστούν: Νένα Μεντή, ΄Ερση Μαλικένζου, Ευγενία Δημητροπούλου, Χριστιάννα Ματζουράνη, Μαριάννα Τουντασάκη, Έφη Σακελλαρίου
Στο Θέατρο ΧΩΡΑ, Αμοργού 20, Κυψέλη, 2108673945
