koukidaki: Το συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη

Όσα χρόνια κι αν παρακολουθείς θεατρικές παραστάσεις, όσους καλούς και γνωστούς ηθοποιούς κι αν έχεις δει, πάντα θα υπάρχουν στιγμές που θα νιώθεις την χαρά της «πρώτης φοράς», πάντα θα ανακαλύπτεις έργα, ερμηνείες και αποτελέσματα που θα σε κάνουν να κλάψεις. Αυτή η τέχνη τελικά είναι μια μαγεία!

Το συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη έχει γράψει ο συγγραφέας Θανάσης Βαλτινός, που μας έχει χαρίσει μυθιστορήματα, διηγήματα, κινηματογραφικά σενάρια και μεταφράσεις αρχαιοελληνικών κειμένων. Ο Βαλτινός έχει τιμηθεί με το βραβείο σεναρίου στο Φεστιβάλ Καννών, με το Κρατικό βραβείο μυθιστορήματος και με το Διεθνές βραβείο Καβάφη.

Το συναξάρι του Ανδρέα Κορδοπάτη είναι μια νουβέλα που βασίζεται σε πραγματική ιστορία. Ο συγγραφέας γνώρισε τον Αντρέα Κορδοπάτη και εξιστορεί την ζωή του, όπως του την διηγήθηκε ο ίδιος. Έχει κρατήσει την ντοπιολαλιά και το ύφος του αληθινού Αντρέα Κορδοπάτη, χαρίζοντας στο κείμενο την αυθεντικότητά του.

Η ιστορία του Κορδοπάτη είναι κοινή με πολλών Ελλήνων της γενιάς του, δυστυχώς. Γεννημένος σε ένα χωριό της Αρκαδίας, μαθαίνει κάποια γράμματα στο δημοτικό και μετά εργάζεται με τον μεγαλύτερο αδελφό του ως κατασκευαστής τσαρουχιών. Έρχεται όμως ο πόλεμος του 1897 και όλη η Ελλάδα πεινάει. Οι δουλείες χάνονται, μετρητά δεν υπάρχουν, το εμπόριο πεθαίνει. Και τότε όλοι οι νέοι του χωριού του και της Ελλάδας γενικότερα, αποφασίζουν να φύγουν για την Αμερική. Μεσίτες μετανάστευσης, τους υπόσχονται την γη της επαγγελίας και αυτοί δεν έχουν πολλά περιθώρια επιλογής. Η Αμερική γίνεται όνειρο ζωής για τον Αντρέα. Προσπαθεί να φύγει αλλά δεν τα καταφέρνει γιατί υποφέρει από τράχωμα στα μάτια και οι γιατροί δεν του δίνουν το αναγκαίο ιατρικό πιστοποιητικό, αφού η "γη της επαγγελίας" δεν δέχεται ασθενείς και εγκληματίες! Υποβάλλεται σε μακροχρόνια θεραπεία, φεύγει με ένα καράβι και φτάνει στην Νάπολη της Ιταλίας, αλλά ξαναπερνάει από ιατρικό έλεγχο και οι γιατροί ανακαλύπτουν ότι το τράχωμα έχει επιδεινωθεί. Γυρίζει πίσω στο χωριό του. Μετά από πολλά χρόνια και επίπονες και ακριβές θεραπείες, καταφέρνει να ξαναφύγει για την Αμερική. Το ταξίδι με το πλοίο είναι άθλιο, καμία μέριμνα δεν υπάρχει για τους φτωχούς επιβάτες, που είναι στοιβαγμένοι σε αμπάρια, χωρίς πόσιμο νερό, χωρίς φαγητά, χωρίς καμία περίθαλψη. Μεταφέρονται σαν φορτία, χειρότερα και από τα ζώα. Φτάνοντας στην Αμερική επιτέλους, οι γιατροί και πάλι δεν του δίνουν το πολυπόθητο πιστοποιητικό υγείας, λόγω του τραχώματος. Αναγκάζεται να δραπετεύσει από την καραντίνα και να ζήσει παράνομα στον αγαπημένο τόπο εξορίας του, δουλεύοντας σκληρά σε εργοστάσια. Αλλά είναι πανευτυχής γιατί έχει δουλειά! Ώσπου τον ανακαλύπτουν οι αρχές και τον γυρίζουν πίσω στην Ελλάδα.

Όπως όλοι καταλαβαίνουμε, το έργο είναι και πάλι επίκαιρο, αφού η ζωή και οι οικονομικές συνθήκες κάνουν κύκλους. Και πάλι η Ελλάδα βρίσκεται σε περίοδο κρίσης, όπως το 1897, το 1922, το 1950. Το 1897 είχαμε τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο, το 1922 την καταστροφή της Σμύρνης και την μαζική εισροή των προσφύγων, το 1950 η πατρίδα προσπαθούσε να συνέρθει μετά την Κατοχή και τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Τώρα, το 2018, και πάλι οι νέοι Έλληνες φεύγουν μετανάστες για ένα καλύτερο μέλλον. Μπορεί να μην στοιβάζονται σε καράβια και να χρησιμοποιούν αεροπλάνα, μπορεί να ξέρουν γράμματα και να μην βασίζονται μόνο στις χειρωνακτικές εργασίες όπως τότε, αλλά στην ουσία η μετανάστευση είναι η ίδια πληγή.

Ο Αντώνης Αντωνίου διασκευάζει το κείμενο του Βαλτινού, το σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στον εκπληκτικό μονόλογο. Η θεατρική σκηνή είναι μικρή σχετικά και το κοινό γίνεται ένα με τον πρωταγωνιστή, η αμεσότητα του ηθοποιού είναι τόσο μεγάλη, ο λόγος του τόσο ζωντανός, οι κινήσεις του τόσο παραστατικές που ειλικρινά νιώθεις λες και βρισκόσαστε μαζί σε ένα κουτούκι και στα διηγείται. Δεν νιώθεις θεατής σε ένα θέατρο, αλλά φίλος και συνοδοιπόρος του Αντρέα Κορδοπάτη. Ο Αντωνίου σε παίρνει από το χέρι και σε ταξιδεύει, μπαίνεις μαζί του στο πλοίο, περπατάς στα σοκάκια της Νάπολης, τρέχεις στους γιατρούς για να θεραπευτείς. Πραγματικά, είναι από αυτές τις υπέροχες στιγμές που το θέατρο δεν είναι διασκέδαση αλλά μυσταγωγία.

Συμπαραστάτες του Αντώνη Αντωνίου είναι η εκπληκτική μουσική της Ευανθίας Ρεμπούτσικα, που δένει υπέροχα με το κείμενο και το πλαισιώνει με συναίσθημα και τα κουστούμια και τα σκηνικά του Νίκου Κασαπάκη. Η σκηνή μεταμορφώνεται σε κατάστρωμα πλοίου με κουλούρες σχοινιών, με τσουβάλια, με ατελείωτες βαλίτσες που συμβολίζουν όλες τις κουραστικές μετακινήσεις του ήρωα και την ελπίδα του για ένα καλύτερο αύριο.

Στο τέλος της παράστασης ο Αντωνίου είχε την ευγένεια να ευχαριστήσει όλους τους θεατές για την παρουσία τους, φυσικά και εμείς τον ευχαριστήσαμε με την σειρά μας για το όνειρο που μας πρόσφερε. Τέτοιες παραστάσεις ομορφαίνουν τη ζωή μας και μας δίνουν αισιοδοξία για το μέλλον του θεάτρου στη χώρα μας.