«Το μπλουζ της Κυριακής» και ο «Ωτακουστής». Έχεις διαπράξει ένα έγκλημα καινοτομίας, της είπα. Ένα διπλό βιβλίο, με δύο εξώφυλλα, με δύο έξυπνους τίτλους και με δυο αντιφατικές ιστορίες, που όλως περιέργως μ’ έναν υπόκωφο χειρουργικό τρόπο, βρίσκει κανείς σημεία σύνδεσης. Ναι έχει διαπραχθεί ένα έγκλημα καινοτομίας και σας προκαλώ να γίνετε και εσείς μάρτυρες.
Ένα μπλουζ, μια Κυριακή και μια γυναίκα που χορεύει με τον πόνο, τους πόθους της, το χιούμορ, τη μοναξιά, ακόμα και με τις ίδιες της τις ερωτήσεις. Ένας εξομολογητικός μονόλογος που μέχρι την τελευταία του λέξη, σου προκαλεί ερωτήματα. Ένας μονόλογος γεμάτος με καλαίσθητες περιγραφές και δυνατές εικόνες. Ένα ολοκαύτωμα συναισθημάτων, είναι τούτος ο μονόλογος ναι. Στο ψυχογράφημα κάθε ήρωα υπάρχει μια καθηλωτική αμεσότητα. Είτε με λεπτομερή περιγραφή, είτε με μια λέξη, γνωρίζεις πολύ καλά με τί χαρακτήρα έχεις να κάνεις. Αυτό που δεν γνωρίζεις ακόμα κι όταν τελειώσεις την ιστορία είναι αν τελικά έχεις αγαπήσει, μισήσει ή ξορκίσει τον ήρωα. Προσωπικά πέρασαν αρκετές μέρες για να καταλήξω. Ακόμα και τώρα που μιλάμε, δεν είμαι ακριβώς σίγουρη αν έχω καταλήξει. Αν αυτό δεν είναι ένα εκλεπτυσμένο συγγραφικό τερτίπι, τότε ποιο είναι; Δεν κρίνεις του ήρωες σου, τους αφήνεις να κριθούν, της είπα.
Ένα μπλουζ με τη μοναξιά, μια χαμένη Κυριακή και μια δυναμική γυναίκα που αναζητά μια χαραμάδα βοήθειας. Ανασφάλειες, αγωνίες, φόβοι, σερβίρονται χωρίς αναστολές. Καταιγισμός ερωτήσεων, ύφος ειρωνικό, άλλοτε και συμπονετικό, καθημερινή γλώσσα, είναι μερικές απ’ τις πινελιές που κάνουν αυτό το συγγραφικό έργο να ξεχωρίζει. Ένας πίνακας που κρεμιέται στην ψυχή. Δεν έχω καταλάβει ακόμα τί απ’ όλα αυτά που έχεις γράψει είναι ψέματα και τί αλήθεια, τη ρώτησα από περιέργεια.
Είναι ένας αυτοβιογραφικός μονόλογος ή όχι; Όχι άσε μη μου πεις. Μου φτάνει που η ηρωίδα σου δεν κλάφτηκε πουθενά. Μου φτάνει που τη βρήκα πάντα να στέκεται μπροστά απ’ τους δαίμονες της, που την αγάπησα για την αξιοπρέπεια και τις μάχες της. Μου φτάνει που έφτασα στην κάθαρση μαζί της. Μου φτάνει που βρήκα μια γυναίκα να ψάχνει σταγόνες αγάπης σ’ ένα βαθύ πέλαγος μοναξιάς και νίκησε μ’ ένα μπλουζ, μια Κυριακή.
Ωτακουστής; Τι ωραία λέξη, της είπα. Καταδικασμένα αυτιά ακούν τον ήχο του θανάτου. Μια πολυκατοικία, ένα γαλάζιο φόρεμα, μια αβάσταχτη δίψα και ένα ανατρεπτικό τέλος. Νουβέλα, με ένα συγγραφικό παιχνίδισμα τρίτου και πρώτου προσώπου. Η ηρωίδα αφουγκράζεται το δράμα των ηρώων και καταγράφει σ’ ένα ημερολόγιο τα τελευταία τους δευτερόλεπτα. Ένα τανγκό με τις σκιές, αυτός είναι ο χορός που της επιβλήθηκε. Φρικιαστικές εικόνες δοσμένες μ’ έναν άκρατο λυρισμό και ένα ιδιότυπο επαναλαμβανόμενο μοτίβο. Έχει ταραχτεί ο εγκέφαλος μου, έχει σφιχτεί η καρδιά μου και έχει ανατριχιάσει όλο μου το είναι, της είπα. Και πως θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, αφού πολύ εύκολα μπορείς να ταυτιστείς με την ιστορία κάποιου ήρωα. Καθημερινές εικόνες με κοινωνικό υπόβαθρο που ξεγυμνώνονται, μέχρι οι ήρωες να αφήσουν την τελευταία τους πνοή. Η αγωνία κατά την πλοκή δεν κορυφώνεται. Βρίσκεται στην κορυφή από την αρχή. Διψούσα, διψούσα για να μάθω τι θα γίνει στη συνέχεια. Έγινα κι εγώ ωτακουστής όσο διάβαζα και το πλήρωσα πολύ ακριβά στο τέλος. Ακόμα διψάω.
Είμαι καμωμένη από τη λάσπη φρεσκοσκαμμένων τάφων, από βρύα και σήψη. Οσμίζομαι μόνο τον θάνατο, στις δύσοσμες ανάσες των ετοιμοθάνατων γέρων, στα κρυσταλλιασμένα όνειρα των άσκοπα χαμένων παιδιών, στην αποπνικτική αύρα των όλων εκείνων, που ετοιμάζονται να προϋπαντήσουν τον θάνατό τους.
Αυτό είναι το δράμα της γυναίκας που καταδικάστηκε να ακούει, να ακούει τα πάντα με κάθε λεπτομέρεια. Και η σκηνή με το κουτάλι; Ναι γι’ αυτή τη σκηνή με το κουτάλι λέω που με συγκλόνισε. Δεν θα σας την περιγράψω. Απλώς όταν φτάσετε σ’ αυτό το σημείο του βιβλίου, προσπαθήστε να κρατήσετε το σαγόνι σας στη θέση του.
Ένα διπλό βιβλίο, λοιπόν, που θα βρει κανείς στις σελίδες του την αμεσότητα που λείπει στις μέρες μας. Τη γρήγορη εναλλαγή συναισθημάτων και στο τέλος την ποθητή κάθαρση, είπα στον εαυτό μου αυτή τη φορά. Απνευστί διαβάζεται, λέω σε εσάς.
Είθισται σε αυτό το σημείο να πω πως δεν θέλω να σας κουράσω άλλο. Είθισται επίσης στις ομιλίες, είτε να χρησιμοποιούνται ατέρμονες φιλολογικές αναλύσεις, είτε να γίνονται συγκρίσεις γνωστών συγγραφέων με τον τιμώμενο συγγραφέα, είτε να γίνονται διθυραμβικά σχόλια για το αξεπέραστο ταλέντο του. Απόψε όμως, είπαμε, διαπράττουμε έγκλημα καινοτομίας. Φιλόλογος δεν είμαι, άρα περαιτέρω φιλολογική ανάλυση μην περιμένετε.
Προσπάθησα αλήθεια να βρω γνωστούς συγγραφείς για να κάνω μια σύγκριση, ταύτιση, όπως θέλετε πείτε το, με τη γραφή της τιμώμενης συγγραφέως, αλλά δεν τα κατάφερα. Είναι γνωστό εξάλλου, ότι είναι συγγραφικά ανένταχτη, δε χρησιμοποιεί πεπατημένες νόρμες και καλούπια, ούτε τεχνικές. Είναι ένα λογοτεχνικό είδος από μόνη της. Όπως άλλωστε έχει δηλώσει και ή ίδια είναι ολίγον συγγραφέας, ολίγον θεατρική, ολίγον ποιήτρια. Μα πάντοτε υποταγμένη στις λέξεις. Όσον αφορά τώρα τα διθυραμβικά σχόλια, επιτρέψτε μου να πω ότι πιστεύω από τα έγκατα της καρδιάς μου κάθε μου λέξη. Κι αν θεωρείτε πως είμαι υπερβολική, όταν τελειώσετε το βιβλίο, ελάτε να το συζητήσουμε.
Η στόφα του χαρακτήρα σου είναι ατσαλάκωτη, κεντημένη με χρυσά κουμπιά, της είπα τότε. Και η πέννα σου, ένα παλτό που φτιάχτηκε για να ζεστάνει όλες σου τις λέξεις, της λέω σήμερα.
Αυτή, αγαπητοί μου, είναι η Νατάσσα Καραμανλή.
Χαρά Χρυσάφη
Η θεατρική νουβέλα της Νατάσσας Καραμανλή, Ωτακουστής, και ο θεατρικός μονόλογος, Το μπλουζ της Κυριακής, κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ανάτυπο.
Περίληψη:
Το μπλουζ της Κυριακής
(Α βραβείο θεατρικού μονόλογου, στον 4ο Διεθνή Λογοτεχνικό Διαγωνισμό Ομίλου για την UNESCO Τεχνών Λόγου και Επιστημών Ελλάδος.)
Ο πόνος είναι ίσως το πιο ανθρώπινο, άλλα και το πιο επώδυνο συναίσθημα. Και σαν τέτοιο αντιμετωπίζεται από την ηρωίδα. Η αργία της Κυριακής αφυπνίζει μέσα της όλες τις επώδυνες καταστάσεις της ζωής της. Υποφέρει από αγκυλοποιητική σπονδυλοαρθρίτιδα (ΑΣ) και ο χρόνιος πόνος της ασθένειας της προκαλεί, πέρα από το αίσθημα μιας μόνιμης δυσφορίας, έναν μόνιμο εκνευρισμό που μεταλλάσσεται σε επιθετικότητα. Η δυσκαμψία στο σώμα κι ο περιορισμός των κινήσεων της, αμβλύνουν το αίσθημα της ανασφάλειας και της απόρριψης. Μιαν ανυπόφορη κι αναίτια πίκρα. Είναι ωστόσο αναίτια; Τί ανασύρεται ανάμεσα στις αναμνήσεις της; Τί την στοιχειώνει; Ποτέ καλή και πότε σκληρή, η ηρωίδα που σιχαίνεται τα ημίμετρα, μονολογεί για τις σκιές της χορεύοντας μπλουζ. Το ανίερο μπλουζ μιας μοναχικής Κυριακής, συνταιριασμένο με τους δαίμονες της.
Ωτακουστής
Μια θεατρική νουβέλα στην οποία κυριαρχούν οι ήχοι κι οι σκιές. Μια ηρωίδα σχεδόν διάφανη, εξορισμένη από την αγάπη και τους ανθρώπους, περιπλανιέται αδιάκοπα ανάμεσα σε σημειώσεις και μνήμες. Μέσα από την λεπτομερή καταγραφή των συμβάντων της ζωής της, προσπαθεί να προσεγγίσει την δική της έξοδο στο φως. Οι μέρες της όμως, όπως κι οι νύχτες της, είναι βυθισμένες στο σκοτάδι. Στους απόκοσμους ήχους και στον αδιάκοπο χορό των σκιών. Οι μνήμες ανακατεύονται με τις απώλειες, με την άρνηση και τα οράματα, ώσπου να πραγματωθεί η λύση του γρίφου που την ορίζει.
Οι πλαγιογραμμένες φράσεις είναι αποσπάσματα του βιβλίου
Περισσότερα από/για τη Νατάσσα Καραμανλή:
