Πόσο χαρούμενη και ανανεωμένη βγήκα στο τέλος αυτής της παράστασης δεν περιγράφεται! Και θα σας εξηγήσω τους λόγους έναν έναν.
Πρώτος λόγος: είναι η πρώτη φορά που ζωντανεύει θεατρικά το υπέροχο έργο της Γαλάτειας Καζαντζάκη «Γυναίκες». Η Γαλάτεια Καζαντζάκη γεννήθηκε ως Γαλάτεια Αλεξίου στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1881 και μορφώθηκε σε γαλλικό σχολείο αλλά και από την οικογένειά της. Το 1911 παντρεύτηκε τον Νίκο Καζαντζάκη και έζησε μαζί του έως και το 1926, την χρονιά που χώρισαν. Σε δεύτερο γάμο παντρεύτηκε τον ποιητή και κριτικό Μάρκο Αυγέρη. Έχει γράψει μυθιστορήματα, διηγήματα, παιδικά βιβλία, θεατρικά έργα, αναγνωστικά βιβλία για τις τάξεις του Δημοτικού και έχει αρθρογραφήσει στα περιοδικά Πινακοθήκη, Νέα Ζωή και Νουμάς. Ενταγμένη στο ΚΚΕ διώχτηκε για τις ιδέες της από την δικτατορία του Μεταξά. Το μυθιστόρημά της Γυναίκες γράφτηκε το 1931 σε μορφή επιστολών.
Και τι λένε αυτές οι επιστολές; Βρισκόμαστε στην δεκαετία του 1930. Πέντε γυναίκες, πέντε αδελφές αλληλογραφούν μεταξύ τους και η μία λέει τα νέα της στην άλλη. Συμφωνούν, διαφωνούν, εξομολογούνται, λυπούνται, ξεγυμνώνονται ηθικά. Η κάθε μία είναι εντελώς διαφορετική από την άλλη.
Η Καίτη έχει τελειώσει την Φιλολογία και κάνει ιδιαίτερα μαθήματα σε παιδιά πλουσίων, είναι έξυπνη, μορφωμένη και μοντέρνα. Θέλει να ζήσει τη ζωή της, να γευτεί εμπειρίες, να είναι ελεύθερη μακριά από τα ιψενικά δράματα που κρατάνε την γυναίκα φυλακισμένη και υποχείριο ενός άντρα. Στην προσπάθειά της αυτή, κάπου χάνει τον δρόμο και το μέτρο, γίνεται ερωμένη ευκατάστατων αντρών για να προλάβει να ζήσει, για να ξεφύγει από την φτώχεια.
Η Αιμιλία χωρίζει από τον άντρα της επειδή έχει αποξενωθεί από αυτόν και δεν βρίσκει πλέον κανένα νόημα στον γάμο της, δεν μπορεί άλλο να κοροϊδεύει τον εαυτό της. Αναζητά τον έρωτα σε μια νέα γνωριμία αλλά γρήγορα θα απογοητευτεί. Και δεν θα απογοητευτεί μόνο από την ερωτική της ζωή αλλά από τα πάντα: τις κοινωνικές διεκδικήσεις, τους ανθρώπους, τις αδελφές της που ενδιαφέρεται η κάθε μία μόνο για τα δικά της προβλήματα φαινομενικά τουλάχιστον.
Η Άννα είναι ρομαντική, ερωτεύεται τον Δημήτρη και κάνει τα πάντα για αυτόν. Δυστυχώς για αυτήν, αυτός αποδεικνύεται πολύ λίγος. Άλλωστε στους έρωτες ποτέ και οι δύο δεν αγαπάνε το ίδιο δυνατά. Πάντα κάποιος είναι θύμα του άλλου. Θα αρρωστήσει από φυματίωση και θα νοσηλευτεί για μεγάλο διάστημα σε σανατόριο, μέχρι και την τελευταία της στιγμή θα διαβάζει τα παλιά γράμματα του Δημήτρη.
Η Νίνα είναι ιδεολόγος, είναι η μόνη από τις αδελφές που δεν αναφέρει καθόλου τους άντρες. Είναι ταγμένη στον κοινωνικό αγώνα, εγγεγραμμένη στο ΚΚΕ, μοιράζει προκηρύξεις και πιστεύει ακράδαντα σε έναν καλύτερο κόσμο, χωρίς διακρίσεις και χωρίς φτώχεια. Προσπαθεί να βρει λύσεις για τα οικονομικά προβλήματα των άλλων με λογική και ανθρωπιά.
Τέλος, η Φανή είναι παντρεμένη με έναν πλούσιο σύζυγο που δεν αγαπά και που τον παντρεύτηκε για την οικονομική του ευμάρεια. Ζει στη Γαλλία και απολαμβάνει δείπνα, θέατρα και ταξίδια με τον άντρα της. Δεν βοηθάει χρηματικά την Άννα και δεν συμβάλει στα νοσήλειά της γιατί όπως δικαιολογείται τα χρήματα δεν είναι δικά της αλλά του αντρός της. Και αυτός παντρεύτηκε αυτή και όχι όλη της την οικογένεια!
Πέντε γυναίκες, τόσο διαφορετικές μεταξύ τους αλλά με ένα κοινό -εκτός της συγγενικής τους σχέσης- την αναζήτηση της ευτυχίας, όπως την καταλαβαίνει ξεχωριστά η κάθε μία. Ο θεατής θα λυπηθεί την άρρωστη Άννα, θα συμπαθήσει την ιδεαλίστρια Νίνα, θα κατανοήσει τα αδιέξοδα της μορφωμένης Καίτης, θα απογοητευτεί με την κατάληξη της Αιμιλίας και θα συγχωρήσει την αριβίστρια Φανή. Οι χαρακτήρες δεν είναι μαύροι και άσπροι, είναι γκρίζοι και στη θέση όλων θα μπορούσαμε να ήμασταν και εμείς! Και οι πέντε είναι καθημερινές γυναίκες, καθημερινοί άνθρωποι, τα πάθη αλλά και τα λάθη τους είναι ανθρώπινα και συγχωρητέα. Οι χαρακτήρες που γράφτηκαν το 1931, είναι σημερινοί. Γιατί όλα όσα τους απασχολούν είναι διαχρονικά: ο έρωτας, οι κοινωνικές αδικίες, οι ασθένειες, η φτώχεια.
Δεύτερος λόγος που βγήκα τόσο χαρούμενη σήμερα από το θέατρο: όλα αυτά τα συναισθήματα που μου μεταδόθηκαν τόσο απλόχερα δημιουργήθηκαν από ένα έργο μιας μεγάλης Ελληνίδας συγγραφέως, και είναι σημαντικό να προβάλλονται τόσο ωραία, ελληνικά έργα.
Συνεχίζω την απαρίθμηση των λόγων που επιβάλλεται να πάτε σε αυτήν την παράσταση: είδα πέντε νέες ηθοποιούς γεμάτες κέφι, ταλέντο και προσήλωση στην τέχνη τους. Σημειώνω ότι το κοινό τις χειροκροτούσε για πάνω από πέντε λεπτά. Θα με συγχωρήσουν γιατί δεν γνωρίζω τα ονόματά τους αφού στο φυλλαδιάκι που μοιράζεται στο θέατρο αναγράφονται μόνο τα ονόματά τους χωρίς να διευκρινίζονται οι ρόλοι τους, για αυτό θα χρησιμοποιήσω τα ονόματα των χαρακτήρων τους. Η Καίτη στις σκηνές που ήταν μεθυσμένη και χρησιμοποιούσε αποσπάσματα από την Οδύσσεια για να παραλληλίσει καταστάσεις ήταν καταπληκτική. Εξαιρετική και η Φανή στους κωμικοτραγικούς μονολόγους της, στις δικαιολογίες της με τον κροίσο σύζυγο και τις επιλογές της. Αισθαντική η Άννα, η οποία είχε μια ιδιαίτερη επικοινωνία με το κοινό. Ρεαλιστική η Αιμιλία στις μονότονες κινήσεις της: πλέκω για να μην σκέφτομαι, πίνω έναν ελληνικό καφέ και αναλογίζομαι τα γεγονότα της ημέρας κ.ο.κ. Ηρωική η Νίνα στην έξοδό της προς την εξορία, κατάφερνε να πείσει ως ιδεολόγος που την σώζει η πίστη της σε μια ανώτερη ιδέα, έστω και ουτοπική!
Και τώρα θα αναφερθώ στα κουστούμια της παράστασης που τα επιμελήθηκε η Δέσποινα Χειμώνα, η οποία έκανε μια εξαιρετική δουλειά. Γιατί το λέω αυτό; Δεν είναι μόνο ότι κατάφερε να μας μεταφέρει στην εποχή του μεσοπολέμου. Αλλά επέλεξε ακριβώς τα ρούχα που ταίριαζαν στην κάθε ηρωίδα. Η Φανή είναι ντυμένη ως φαμ φατάλ, ως κυρία του καλού κόσμου, με ακριβό φόρεμα και έντονα μακιγιαρισμένη. Η Καίτη φοράει ένα ταγιέρ, όπως θα φόραγε κάθε καθηγήτρια της εποχής, η Άννα ένα απλό φόρεμα αφού είναι κλεισμένη στο σανατόριο, η Νίνα είναι ντυμένη σχεδόν αντρικά: με σακάκι, κασκόλ και απλή φούστα, στρατευμένη στην ιδέα. Η Αιμιλία με ένα απλό καθημερινό ντύσιμο της δεκαετίας του 1930, λίγο γεροντοκορίστικο, αφού είναι ήδη χωρισμένη και απογοητευμένη πλέον από τον ερωτικό τομέα. Θεωρώ ότι η κυρία Χειμωνά μελέτησε πολύ καλά το έργο πριν καταπιαστεί με τα κουστούμια και για αυτόν τον λόγο της αξίζουν χίλια μπράβο!
Τις πέντε ηθοποιούς συνοδεύει με το ακορντεόν της η μουσικός Έλσα Στουρνάρα, η οποία είναι καθόλη την διάρκεια της παράστασης στην σκηνή και συντροφεύει μελωδικά και με προσήκοντα τρόπο τις κοπέλες.
Και φυσικά όλο αυτό το ωραίο αποτέλεσμα είναι σε σκηνοθεσία του κυρίου Πέρη Μιχαηλίδη, ο οποίος είναι και ο κύριος υπεύθυνος αυτής της κυριολεκτικά υπέροχης παράστασης.
Η νουβέλα «Γυναίκες» (γραμμένη το 1933), της Γαλάτειας Καζαντζάκη, αποτελεί ένα διαμάντι της νεοελληνικής λογοτεχνίας που για πρώτη φορά μεταφέρεται στη θεατρική σκηνή. Ένα ανέγγιχτο έργο, μέσα από το οποίο με την επαναστατική γραφή της, η συγγραφέας σκιαγραφεί τη γυναίκα, ανεξαρτήτως χρονικής εποχής.
Η Γαλάτεια Καζαντζάκη είναι μία ακόμη γυναίκα συγγραφέας στη χώρα μας που τάραξε τα νερά της εποχής της, δημιουργώντας ισχυρές τομές στη λογοτεχνία και την κοινωνία. Μια συγγραφέας σταθμός, με προβολή μικρότερη της λογοτεχνικής της αξίας, της οποίας τα έργα παραμένουν ανεξερεύνητα και δυσεύρετα.
Σκηνοθετικό σημείωμα:
Η Γαλάτεια Καζαντζάκη (Γαλάτεια Αλεξίου), λογοτέχνης, θεατρική συγγραφέας και μεταφράστρια, το πλέον ανήσυχο πνεύμα των αρχών του 20ου αιώνα, η πρώτη σύζυγος του Νίκου Καζαντζάκη, συγκρούστηκε ανοιχτά με το κατεστημένο και τη συντηρητική κοινωνία της εποχής της. Μαχητική και ανυποχώρητη κατήγγειλε παράλληλα το ανδροκρατούμενο πολιτικό σύστημα. Στα κείμενά της πρωταγωνιστούν γυναίκες και μέσα σε αυτά διακρίνουμε τη στράτευσή της στο κίνημα για τη γυναικεία απελευθέρωση και χειραφέτηση. Στην αυτοβιογραφική νουβέλα «Γυναίκες», οι ηρωίδες, αδελφές μεταξύ τους, καταθέτουν προσωπικές ιστορίες με συγκρούσεις, συμβιβασμούς, υπαρξιακές αγωνίες, οικονομική ανέχεια αλλά και επαναστατικότητα. Η παράσταση «Γυναίκες» με τη μορφή του «επιστολικού θεάτρου» συμπορεύεται με την εμπνευσμένη, αλλά παραγνωρισμένη αυτή συγγραφέα και αναδεικνύει όλες τις πτυχές των γυναικείων χαρακτήρων απέναντι στην ανισότητα και τη διεκδίκηση της ελευθερίας που ακόμα και στις μέρες μας δεν είναι αυτονόητη για τις γυναίκες. Η παράσταση, απόλυτα ρεαλιστική, κοντά στο πνεύμα της Καζαντζάκη, διηγείται τις ιστορίες των γυναικών με συγκίνηση, χωρίς σκηνοθετισμούς.Πέρης Μιχαηλίδης
Ταυτότητα:
Σκηνοθεσία: Πέρης Μιχαηλίδης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Ελεάννα Γρηγορίου
Ενδυματολόγος: Δέσποινα Χειμώνα
Παίζουν: Δήμητρα Μπάσιου, Βασιλική Σαραντοπούλου, Κατερίνα Σούλη, Βιβή Τάγαρη, Δώρα Χάγιου
Συμμετέχει η μουσικός Έλσα Στουρνάρα με το ακορντεόν της
Μουσική επιμέλεια: Έλσα Στουρνάρα, Βασιλική Σαραντοπούλου
Φωτογραφίες: Κατερίνα Αρβανίτη
Βίντεο: Κωνσταντίνος Ξενάκης
Graphic Design: Αριάδνη Μιχαηλάρη
Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Στο θέατρο Βαφείο-«Λάκης Καραλής» (Αγίου Όρους 16 & Κωνσταντινουπόλεως 115, Βοτανικός, 2103425637)
