koukidaki: Το σπίτι στη λίμνη

Το Θέατρο Αγγέλων Βήμα συνεχίζει το αφιέρωμά του στο αυστραλιανό θέατρο με το έργο του Aidan Fennessy, Το σπίτι στη λίμνη. Ο Άντριαν Φένεσι είναι Αυστραλός ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας, πολύ γνωστός στην πατρίδα του, έχει λάβει βραβεία για τα έργα του: Παγώνοντας και σκοτώνοντας την δική μου Άναμπελ Λη, Κτηνωδία και το Σπίτι στη λίμνη. Όλοι οι συγγραφείς έχουμε εμμονές (το αναφέρω με την καλή έννοια του όρου και όχι αρνητικά!) κι ο Άντριαν Φένεσι έχει εμμονή με τον Έντγκαρ Άλαν Πόε και αυτό είναι διάχυτο στα έργα του -για την ακρίβεια είναι έντονη αυτή η αίσθηση στο έργο που είδα απόψε. Ας μιλήσουμε όμως λίγο για το Σπίτι στη λίμνη.

Επί μία ώρα και δέκα λεπτά παρακολουθούμε έναν πανέξυπνο διάλογο μεταξύ ενός άντρα και μιας γυναίκας, μεταξύ ενός ασθενούς και μίας θεραπαινίδας, μεταξύ ενός δικηγόρου και μιας ιατρού. Ο Ντέιβιντ είναι πετυχημένος ποινικολόγος και η Άλις είναι πετυχημένη ψυχίατρος. Ο Ντέιβντ βρίσκεται έγκλειστος σε ένα δωμάτιο νοσοκομείου, υποφέρει από αμνησία και η Άλις προσπαθεί να διεισδύσει μέσα στο μυαλό του. Όσο προχωρά το έργο, ατάκα την ατάκα, ξεδιπλώνεται μπροστά μας ένα παζλ, μπαίνουν τα κομμάτια στη θέση τους, …ή μήπως δεν μπαίνουν; Μήπως περιπλέκονται ακόμα περισσότερο; Πού βρίσκεται η αλήθεια και πού το ψέμα; Τι έχει τελικά πιο μεγάλη σημασία: η αλήθεια ή η λογική; Η αλήθεια είναι υποκειμενική ενώ η λογική είναι ένα ακαταμάχητο γεγονός, όπως υποστηρίζει ο δικηγόρος; Στην φράση λέω ψέματα πάντοτε πόση αλήθεια υπάρχει, όπως μας εξηγεί η ψυχίατρος; Γιατί αν αυτός που το λέει είναι ειλικρινής, τότε δεν λέει ψέματα πάντα, αφού με αυτήν τη φράση του πιστοποιεί ένα αληθινό γεγονός. Αν όμως η εν λόγω φράση είναι αναληθής, τότε ανατρέπεται η ειλικρίνειά της.
Ετοιμαστείτε για ένα σκληρό παιχνίδι αντιπαραθέσεων και μη ψάχνετε να βρείτε τι πραγματικά συνέβη! Γιατί δεν έχει σημασία, εδώ έχετε την ευκαιρία να παρακολουθήσετε μια διαμάχη μεταξύ δυο μυαλών, δυο προσωπικοτήτων, δυο ανθρώπων. Το ψέμα του ενός είναι η αλήθεια του άλλου και το αντίστροφο. Είναι μια λεκτική αντιπαράθεση, δεν είναι ένα απλό αστυνομικό μυστήριο, ένα απλό θρίλερ. Θα ακούσετε αρκετές νομικίστικες σκέψεις (πολύ το χάρηκα!!), αρκετούς ιατρικούς όρους, αρκετά ψυχολογικά τερτίπια (άκουσα μια κυρία μετά το τέλος της παράστασης να λέει στην παρέα της ότι θα στείλει μήνυμα στις ψυχιατρικές ενώσεις που γνωρίζει για να πάνε να δούνε το έργο!), δεν θα σας κουράσουν καθόλου, θα ψάξετε να βρείτε την αλήθεια μέσα από τα ίχνη που σας δίνουν οι δύο πρωταγωνιστές βήμα το βήμα.

Παιχνίδια του μυαλού θέλουμε. Νέα έργα θέλουμε που να έχουν κάτι να μας πουν, που να ξεφεύγουν από τα τετριμμένα. Και το Σπίτι στη λίμνη καταφέρνει να μας το δώσει αυτό.

Την σκηνοθεσία και την μετάφραση του έργου έχει αναλάβει η Κερασία Σαμαρά, η οποία αναλαμβάνει και τον ρόλο της Άλις (αρκετές αναφορές γίνονται με αφορμή το όνομά της στην Αλίκη στην χώρα των θαυμάτων). Για το τηλεοπτικό κοινό, η Κερασία Σαμαρά εμφανίστηκε στην τηλεοπτική σειρά Το καφέ της Χαράς ως πρώην σύζυγος του Πώποτα, αλλά έχει μια μεγάλη θεατρική καριέρα και έχει συνεργαστεί με το θέατρο Taganka της Μόσχας, με τον Λευτέρη Βογιατζή, με την Λυρική Σκηνή και το Μέγαρο Μουσικής. Η σκηνοθεσία της είναι γρήγορη, ακολουθώντας τη ροή του έργου: η μία σκηνή διαδέχεται την άλλη, μινιμαλιστική: η ψυχίατρος φοράει μια ιατρική ρόμπα πάνω από τα σχετικά απλά ρούχα της, ο δε ασθενής στο μεγαλύτερο μέρος της παράστασης φοράει ζουρλομανδύα. Τα μοναδικά έπιπλα που υπάρχουν είναι ένα γραφειάκι και μια πολυθρόνα με ροδάκια. Η μετάφραση -όσο μπορώ να κρίνω χωρίς να ξέρω το πρωτότυπο κείμενο-, η απόδοση να πω καλύτερα, είναι εξαιρετική, αλλά υπάρχουν τελικά μερικές λέξεις που δεν μπορείς να τις αποδώσεις τόσο καλά όσο στο πρωτότυπο κείμενο, όσο καλά και αν γνωρίζεις μια γλώσσα, υπάρχουν κάποιοι στίχοι που μένουν αναγκαστικά αμετάφραστοι. Και δεν μιλάω μόνο για τον Έντγκαρ Άλαν Πόε! Η μετάφραση της ποίησης και της δραματουργίας είναι εξαιρετικά δύσκολη τελικά. Το μυθιστόρημα και η νουβέλα έχουν την ευκολία της περιγραφής και τη χρησιμοποίηση πολλών λέξεων και εκφράσεων που βοηθάνε. Η ποίηση όμως με την ιδιαίτερη λυρικότητά της και το θέατρο με την μεστότητα των διαλόγων αποδεικνύονται γενικά, δύσκολα είδη μετάφρασης.

Στο πλευρό της Κερασίας Σαμαρά στέκεται επάξια ο Αντώνης Φραγκάκης, που ξεκίνησε την καριέρα του ως μοντέλο και έχει εμφανιστεί σε πολλές τηλεοπτικές σειρές και σε κάποιες κινηματογραφικές και θεατρικές παραγωγές.

Το πρόγραμμα της παράστασης με όλο το κείμενο του έργου κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μωραΐτης. Το αναζητήσαμε για να το αγοράσουμε αλλά όπως μας πληροφόρησαν από το θέατρο, ο "άνθρωπος" από τον εκδοτικό οίκο δεν πήγε στο θέατρο με τα βιβλία.

Είμαστε πολλοί οι θεατρόφιλοι και αρκετοί που αγοράζουμε τα θεατρικά προγράμματα, είναι κρίμα να μην βρίσκουμε στα θέατρα τα κείμενα των έργων. Καταλαβαίνω τους μικρούς εκδοτικούς οίκους που δεν διαθέτουν προσωπικό να πηγαίνουν κάθε φορά στην παράσταση να πουλήσουν τα βιβλία. Καταλαβαίνω και τους παραγωγούς του κάθε θεάτρου που δεν επιθυμούν να πωλούν οι ίδιοι τα βιβλία, για φορολογικούς λόγους. Οι θεατές όμως και οι θεατρόφιλοι τι φταίνε;