Παρ’ όλα αυτά, το πήρα και το ξεκίνησα. Ήμουν επιφυλακτική από την αρχή, κρατώντας άμυνες και σχόλια «λογικά» στο μυαλό και τις σημειώσεις μου. Καθώς όμως οι σελίδες και η ανάλυση των λέξεων κι εννοιών από πνευματικούς ανθρώπους προηγούμενων και πρόσφατων εποχών, από τόσα μέρη της Γης, περνούσαν μέσα μου, τόσο πιο πολύ με απορροφούσε το βιβλίο και το απολάμβανα. Το έκλεισα βαθιά συγκινημένη, εξαιτίας του.
Αντί επιλόγου με ένα απόσπασμα από την επιστολή του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές «Ένα σπουδαίο πνεύμα μας αποχαιρετά», με απρόσμενη έμπνευση για συγγραφή, κουβέντες, φιλοσοφία, εξερεύνηση συγγραμμάτων από τους ανθρώπους που διάβασα και κυρίως με έμπνευση για ζωή. «Τα σημαντικά πράγματα μπορούν να ειπωθούν με λίγα λόγια, και πολλές φορές με πολύ λίγα… Και όμως, «ακούγονται» τόσο δυνατά!» γράφει η συγγραφέας και περιγράφει αυτό που πράγματι είναι το βιβλίο αυτό.
Είχα γράψει αρχικά, μετά τα πρώτα «κεφάλαια», πως η χρησιμότητά του ήταν κυρίως για τροφή για σκέψη και συζήτηση κι όχι τόσο για καθοδήγηση -αντί αυτού που είχα καταλάβει από τον πρόλογο. Διαφωνώ με τον «χθεσινό» μου εαυτό· αν κάποιος είναι στο στάδιο της ζωής του που έχει αρχίσει να θέλει να γίνεται καλύτερος, να αναζητά απαντήσεις, έννοιες και τρόπους, το «Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα» είναι μια πολύ καλή αρχή -αν και πάντα χρειάζεται η κριτική σκέψη και να μην παίρνουμε το κάθε απόφθεγμα για νόμο. Είναι ένα αξιόλογο μέσο για να προβληματιστεί κανείς, να αναθεωρήσει, να αναπροσδιορίσει. Επιπλέον, για έναν άνθρωπο που του αρέσει τόσο να σκέφτεται όσο και να γράφει είναι ακόμα πιο αποτελεσματικό γιατί ανάβει σπίθα έμπνευσης για παραγωγή και την ελπίδα πως κι εκείνος ίσως να μπορέσει να καταξιωθεί ανάλογα με όσους των οποίων τα ονόματα κόσμησαν τις σελίδες του βιβλίου.
Μία από τις υπόλοιπες πολύ καλές επιλογές που έκανε η κα. Παπαδημητρίου ήταν πως δεν πατρόναρε τα «κεφάλαια» του βιβλίου, γεμίζοντάς τα με τη θετική πλευρά του νομίσματος για κάθε λέξη/κεφάλαιο. Αντί λοιπόν, να μας προσφέρει αυτό το «λεξικό» με λόγια μονάχα αισιοδοξίας που θα μας έκαναν να χαμογελάμε και να ελπίζουμε δίχως φόβο κι ανασφάλεια, προτίμησε να έχει γνωμικά που εξηγούν τα νοήματα τόσο από τη θετική ματιά όσο κι από την «σκοτεινή». Γιατί η ζωή δεν είναι μονάχα ήλιος και λαμπερά αστέρια. Είναι και καταιγίδες και σεισμοί και πλημμύρες. Κι η ωρίμανση θα έρθει με το να συνειδητοποιήσουμε την ύπαρξη και των δύο «κόσμων». Αν, λοιπόν, το βιβλίο αυτό δεν είχε και τις δύο πλευρές, δε θα μπορούσε να μας ανοίξει τους δρόμους για την αξιοπρέπεια, τη σύνεση και τη σοφία, όπως εκείνη μας ενημερώνει πως θέλει να κάνει στον πρόλογο.
Ειδικότερα, διασκέδασα αρκετά με τη λέξη «Γάμος» και το πόσο χιουμοριστικά και καυστικά έχει περιγραφεί ο θεσμός στα βάθη των χρόνων. Πρώτη μου αγαπημένη λέξη του βιβλίου έγινε η «Δουλειά» και τα λόγια του Άλμπερ Καμί «Χωρίς δουλειά, η ζωή σαπίζει, αλλά όταν η δουλειά είναι άψυχη, η ζωή εκφυλίζεται και ξεψυχάει». Δεύτερο αγαπημένο, το κεφάλαιο «Ειλικρίνεια, Τιμιότητα» και το «Οι τίμιοι είναι οι αριστοκράτες της σύγχρονης εποχής» του Ερνέστ Ρενάν, αλλά και το «Η ειλικρίνεια είναι η πλέον θαρραλέα μορφή τόλμης» του Ουίλιαμ Σόμερσετ Μομ. Έπειτα, το «Θέληση, Δύναμη» με το «Οι άνθρωποι που πάνε μπροστά σ’ αυτόν τον κόσμο, είναι αυτοί που σηκώνονται, αναζητούν τις συνθήκες που θέλουν, κι αν δεν τις βρουν, τις διαμορφώνουν μόνοι τους» του Τζόρτζ Μπέρναρντ Σο και το «Λάθος» με το «Το μεγαλύτερο λάθος που μπορεί να κάνει κανείς στη ζωή του είναι να φοβάται να κάνει λάθος» από τον Έλμπερτ Χάμπαρντ -το οποίο κεφάλαιο και απόλαυσα περισσότερο απ’ όλα.
Κλείνοντας, θεωρώ ότι η κα. Παπαδημητρίου έφτιαξε μια συλλογή γεμάτη «σοφά και πολύτιμα» λόγια που μπορούν να προσφέρουν διασκέδαση, καθοδήγηση και έναυσμα για εσωτερική αναζήτηση και κουβέντα. Το συστήνω ανεπιφύλακτα και κυρίως σε όσους μιλούν πολύ μόνοι τους -εμπνέει τρομερές κουβέντες με τον ίδιο σου τον εαυτό.
Καλή ανάγνωση κι εποικοδομητικό προβληματισμό.
Μαρία Α. Καρμίρη
Το ανθολόγιο της Δήμητρας Παπαδημητρίου, Στερνή μου γνώση να σ' είχα πρώτα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγκυρα.
