Οι φυλακισμένες

Απόψε ήταν ένα ιδιαίτερα κρύο βράδυ και έριχνε χιονόνερο, είχα κανονίσει να δω τις "Φυλακισμένες" αλλά λόγω καιρού και κούρασης, το σκεφτόμουν λιγάκι. Ευτυχώς η ζεστασιά του σπιτιού μου δεν κατάφερε να με κλείσει μέσα, επικράτησε η αγάπη μου για το θέατρο και η περιέργειά μου για την συγκεκριμένη παράσταση. Και δεν το μετάνιωσα στιγμή! Από το πρώτο λεπτό της παράστασης έως το τελευταίο, οι Φυλακισμένες είναι μια πραγματική απόλαυση, ένα από τα καλύτερα έργα που είδα φέτος!

Ας δούμε όμως την υπόθεση του έργου: βρισκόμαστε στην Ισπανία του 1950 στην απολυταρχική αλήθεια του Φράνκο. Στυγνή δικτατορία επικρατεί και η καθολική εκκλησία συνεργάζεται μαζί της. Σε μια γυναικεία φυλακή ενός μοναστηριού βρίσκονται αρκετές κρατούμενες είτε για πολιτικά είτε για κοινά ποινικά αδικήματα: μια μοιχαλίδα, μια πόρνη, μια συζυγοκτόνος, μια κλέφτρα, μια κομουνίστρια, μια κοπέλα με διανοητική ταραχή. Μέσα στους τοίχους της φυλακής οι συνθήκες κράτησης είναι απαίσιες, το κρύο τις θερίζει, τρώνε καθημερινά φακές, είναι γεμάτες ψείρες και αρρώστιες. Ο προϋπολογισμός του κράτους δεν επαρκεί για να αγοραστούν μερικές κουβέρτες, για να τους δώσουν λίγο γάλα, κάτι πιο θρεπτικό να φάνε, οι περισσότεροι τις αντιμετωπίζουν ως μιάσματα της αξιοσέβαστης κοινωνίας. Σιγά σιγά ανακαλύπτουμε την ιστορία και το παρελθόν της καθεμιάς τους. Μαζί τους γνωρίζουμε την ηγουμένη της μονής και δύο καλόγριες που έχουν αναλάβει τον ρόλο των δεσμοφυλάκων. Η ηγουμένη είναι κατά βάθος μια καλή γυναίκα που παλεύει και η ίδια να καταπνίξει τις αμφιβολίες της για την ύπαρξη και το μεγαλείο του Θεού. Η μία από τις καλόγριες είναι νέα, ιδεολόγος, καλόψυχη, σχεδόν αγία, ενδιαφέρεται αληθινά για τις ανάγκες των φυλακισμένων είτε αυτές είναι ματεριαλιστικές είτε ψυχικές. Η δεύτερη καλόγρια είναι σκληρή, εγωίστρια και πουριτανή, έχει το ρόλο του κριτή των πάντων. Κοντά τους και ένας ιερέας που αποδεικνύεται πολύ λίγος, επαναλαμβάνει τις γνωστές προσευχές και όταν έρχεται η ώρα της εξομολόγησης αντί να προσφέρει λύτρωση -έστω και πνευματικής φύσεως- στην εξομολογούμενη, την συμβουλεύει να πει το πάτερ ημών δέκα φορές! Μαζί με αυτούς τους ανθρώπους θα γνωρίσουμε επίσης μια δικηγόρο που προσπαθεί να υπερασπιστεί στο δικαστήριο μια από τις κρατούμενες, τον γιατρό της φυλακής και έναν δάσκαλο που προσφέρει τις γνώσεις του μαθαίνοντας γράμματα στις αναλφάβητες. Σύμφωνα με το έθιμο της περιοχής, κάθε δέκα χρόνια ο επίσκοπος δίνει χάρη σε μία από τις φυλακισμένες. Όλες σχεδόν οι κοπέλες περιμένουν αυτήν τη στιγμή ως μάνα εξ ουρανού, είναι η μοναδική ευκαιρία να επιστρέψουν στον έξω κόσμο, να προσπαθήσουν για μια νέα αρχή, να ξεφύγουν από την κόλαση της δέσμευσης, του αφόρητου κρύου, της πείνας και της ταπείνωσης. Και η κάθε μία θέλει να βγει έξω για διαφορετικούς λόγους, εκτός από τον προφανή λόγο της ελευθερίας. Η μία επιθυμεί να παρασταθεί στην κηδεία του αδελφού της, η άλλη να ξανασμίξει με τον αγαπημένο της, μια τρίτη να σώσει το γάμο της κ.ο.κ. Όλες ονειρεύονται το εισιτήριο της λύτρωσης και κάποια από αυτές θα φτάσει στο σημείο του εκβιασμού.

Το δράμα κορυφώνεται σταδιακά, οι παράλληλες ιστορίες των φυλακισμένων εξελίσσονται, κανένας χαρακτήρας δεν είναι μαύρος ή άσπρος, όλοι είναι γκρι (με φωτεινή εξαίρεση τον ρόλο της πρώτης καλόγριας, που αποτελεί την ενσάρκωση της καλοσύνης, ένας χαρακτήρας αξιοζήλευτος, που τον έχουμε μεγάλη ανάγκη μέσα στην σκοτεινή ατμόσφαιρα αυτού του έργου). 

Το έργο γράφτηκε κατόπιν ανάθεσης προκειμένου να παιχτεί από τους τελειόφοιτους ηθοποιούς της Βασιλικής Ακαδημίας της Μαδρίτης το 2007, από τους συγγραφείς Ιγκνάθιο Ντελ Μόραλ και Βερόνικα Φερνάντεζ. Γνώρισε όμως τεράστια επιτυχία και την επόμενη χρονιά μεταφέρθηκε στο Εθνικό Θέατρο της Μαδρίτης σε σκηνοθεσία Ερνέστο Καμπαγέρο. Στην Ελλάδα παίζεται για πρώτη φορά.

Ο Ιγκνάθιο Ντελ Μόραλ είναι γνωστός στο ελληνικό κοινό από το έργο του "Το βλέμμα του μελαμψού άντρα" που ανέβηκε από την Πειραματική σκηνή του Εθνικού Θεάτρου το 2006 σε σκηνοθεσία Στάθη Λιβαθινού. 

Συμπτωματικά είναι η δεύτερη φορά μέσα στην ίδια εβδομάδα που παρακολουθώ έργο Ισπανών συγγραφέων σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ. Όποιος δεν έχει μεταφράσει δεν γνωρίζει και δεν φαντάζεται τον κάματο και το τάλαντο αυτής της τέχνης. Η Μαρία Χατζηεμμανουήλ, έμπειρη μεταφράστρια της ισπανικής γλώσσας, καταφέρνει για άλλη μια φορά να μας χαρίσει ένα ζωντανό κείμενο: στιβαρό και άγριο.

Την σκηνοθεσία υπογράφει ο Δημήτρης Καρατζιάς· είχα δει πέρυσι την δουλειά του στο Curing Room και δεν με είχε απογοητεύσει αφού είχε καταφέρει με μεγάλη μαεστρία να μας μεταφέρει το κλειστοφοβικό συναίσθημα του έργου. Απόψε με τις Φυλακισμένες ξεπέρασε τον εαυτό του, έχοντας να "στήσει" δεκαέξι ηθοποιούς σε μια μικρή σχετικά σκηνή και να καταφέρει να τους δώσει χώρο να κινηθούν τόσο ελεύθερα και να τους απομονώσει την ίδια στιγμή. Έδωσε ένα άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα στον θεατή και εκμεταλλεύτηκε την κάθε γωνία και την κάθε σπιθαμή του χώρου της σκηνής. Ειλικρινά θα ήθελα να δω σκηνοθεσία του σε μια μεγαλύτερη σκηνή σαν αυτή του Εθνικού μας θεάτρου.

Τα σκηνικά και τα κουστούμια είναι του Γιώργου Λυντζέρη. Τα σκηνικά είναι λιτά (η μικρή σκηνή καθώς και ο πολυάριθμος θίασος δεν επιτρέπουν βαρύ σκηνικό), τα κουστούμια είναι ιδιαίτερα προσεγμένα. Άλλωστε το έργο ξεκινά και τελειώνει συμβολικά με μια αλλαγή ένδυσης: μια φυλακισμένη αναγκάζεται να βγάλει το όμορφο φόρεμά της και να φορέσει το μαύρο ράσο της φυλάκισης. Τα ρούχα των ελεύθερων ανθρώπων (δεν μιλώ για τις καλόγριες και για τις φυλακισμένες που φορούν στολές) είναι προσεγμένα και παραπέμπουν σε εποχή του '50 (αν και τα ρούχα της δικηγόρου και η γενική εμφάνισή της με παρέπεμψε στον Αλμοδόβαρ! Να αρχίσω να φοβάμαι;;) 

Πρωτότυπη μουσική και τραγούδια για το έργο έχει γράψει ο Μάνος Αντωνιάδης. Καλά ακούσατε, δεν είναι μιούζικαλ αλλά το τραγούδι των Φυλακισμένων θα σας αρέσει πολύ και οι φωνές των κοριτσιών αποδεικνύουν ότι εκτός από το ταλέντο της υποκριτικής έχουν και το ταλέντο της μελωδικότητας. Άφησα τελευταίες τις ερμηνείες για να τις εξυμνήσω. Θα ήταν υπερβολή να πω ότι μου άρεσαν όλες και όλοι χωρίς να διακρίνω κάποιο ψεγάδι στις ερμηνείες τους;

Το μοναδικό παράπονο που έχω είναι η έλλειψη προγράμματος (που έχω παρατηρήσει δυστυχώς σε πολλά θέατρα). Καταλαβαίνω το κόστος της εκτύπωσης, κατανοώ ότι οι περισσότεροι θεατές δεν το αγοράζουν για οικονομικούς λόγους, αλλά θα ήταν ωραίο σε ένα τόσο όμορφο έργο να είχαμε ένα πρόγραμμα για να θυμόμαστε και εμείς οι θεατρόφιλοι μετά από χρόνια τι είδαμε.

Συντελεστές:

Συγγραφείς: Ignacio del Moral & Verónica Fernández

Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ

Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς

Πρωτότυπη μουσική: Μάνος Αντωνιάδης

Σκηνικά /Κοστούμια: Γιώργος Λυντζέρης

Κατασκευαστής σκηνικών: Κώστας Μπακάλης

Κατασκευή Κουστουμιών: Μάρθα Χριστοφορίδου

Σχεδιασμοί Φωτισμών: Βαγγέλης Μούντριχας

Βοηθός Φωτιστή: Άκης Σαμόλης

Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου

Αφίσα παράστασης: Σίμος Παπαναστασόπουλος

Α' βοηθοί Σκηνοθέτη: Γιέλενα Γκάγκιτς, Δανάη Μπαρούχου

Β' βοηθός Σκηνοθέτη: Daniela Strati

Παραγωγή: Vault

Παίζουν: Ελένη Αλεξανδροπούλου, Ντέμη Αντωνοπούλου, Δέσποινα Αποστολίδου, Δώρα Γιαννακοπούλου, Βάσω Γρέντζελου, Χρήστος Καλμαντής, Γιάννης Καραμπέκιος, Μαρία Κατσαρού, Μυριέλλα Κουρεντή, Στέλλα Μουκαζή, Μαργαρίτα Παπαντώνη, Νίκη Πολύζου, Σοφία Ρούσου, Ευθύμης Τζώρας, Μαρία Φραγκάτου και η κυρία Γιάννα Σταυράκη

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ

Στον Πολυχώρο VAULT THEATRE PLUS, Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός, 2130356472 / 6949534889 (για τηλεφωνικές κρατήσεις 11:00-14:00 και 17:00-21:00) κάθε Τετάρτη και Πέμπτη στις 21:15
Περισσότερες παραστάσεις στον Πολυχώρο Vault Theatre Plus