Ιερόνυμος Μπος (1453-1516)
Φίλες και φίλοι,
Ο Ιερώνυμος Μπός είναι ο ζωγράφος, με τα έργα του οποίου θα κλείσουμε τη χρονιά. Η εβδομάδα που τρέχει τελειώνει με τα Χριστούγεννα και ήθελα να σας δείξω έναν πίνακα με σχετικό θέμα, έτσι διάλεξα την Προσκύνηση, ένα έργο του 1474 που βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης από το 1912.
Πρόκειται για ένα έργο που προκαλούσε πάντα αμηχανία στους μελετητές της τέχνης, αρκετοί από τους οποίους αμφισβητούν την πατρότητά του και θεωρούν ότι κατασκευάστηκε μετά το 1510 από το εργαστήριο του ζωγράφου και όχι από τον ίδιο.
Φανταστείτε ότι ακόμη και οι επιμελητές του Μητροπολιτικού Μουσείου της Νέας Υόρκης, θεωρούν ότι το εν λόγω έργο φτιάχτηκε γύρω στα 1550 από έναν μιμητή του Μπός...
Εκείνοι που θεωρούν τον πίνακα αυθεντικό, τον τοποθετούν στην νεανική περίοδο του Μπός, κάτι που επιβεβαιώνεται από το χρυσό φόντο (σύνηθες των αγιογραφιών εκείνης της εποχής) και από τη στοιχειώδη απόδοση του τοπίου στο βάθος.
Η κατάσταση του πίνακα λόγω της κακής συντήρησης και οι πολλές επιζωγραφήσεις δυσκολεύουν την ανάλυσή του. Πάντως, ο Βερμέτ, ο οποίος δεν αποκλείει να έχουν γίνει παρεμβάσεις από το εργαστήριο του Μπος, επισημαίνει κάποιες ομοιότητες με το αντίστοιχο έργο που εκτίθεται στο Μουσείο Πράδο της Μαδρίτης (ένα μεταγενέστερο -1485- ομώνυμο τρίπτυχο έργο του ζωγράφου), όπως είναι η μορφή του λευκοντυμένου μάγου, το στέγαστρο από σχιστόλιθο σκεπασμένο εν μέρει με κιτρινωπές λειχήνες, η γέφυρα με το δέντρο και το ζευγάρι που χορεύει στο βάθος.
Ο Γασπάρ, ο νεαρός μαύρος μάγος, αντιπροσωπεύει την Αφρική και φέρνει λιβάνι, ο Μελχιόρ, μεσήλικας λευκός, αντιπροσωπεύει την Ευρώπη και προσφέρει χρυσάφι, ενώ ο γέρος Βαλτάσαρ, φέρνει την σπάνια σμύρνα και αντιπροσωπεύει την Ασία.
Η σύνθεση είναι σχετικά απλή στο σύνολό της και μοιάζει να προέρχεται από ολλανδικά μάλλον, παρά από φλαμανδικά πρότυπα. Η απεικόνιση της Παναγίας «θυμίζει έντονα το ιδίωμα του Χέρτχεν τοτ Σιντ Γιάνς» όπως επισημαίνει ο Λάρσεν, ενώ ο τρόπος απόδοσης του τοπίου είναι επηρεασμένος από την πρώτη Σχολή του Χάαρλεμ.
Ένα αντίγραφο αυτού του πίνακα -ο Πουϊβέλντε τον θεωρεί, όμως, αυθεντικό(!!)- βρίσκεται από το 1958 στο Μουσείο Boymans-Van Beunigen του Ρότερνταμ.
Καλά και ευλογημένα Χριστούγεννα σε όλες και όλους σας!
