Ο Γρηγόρης Βαλτινός αναλαμβάνει τον πρωταγωνιστικό ρόλο του Αλέξη Ζορμπά, όπως είχε αναλάβει το ρόλο του βιολιστή της στέγης! Ευκίνητος και σε καλή σωματική κατάσταση ακόμα, ο γνωστός ηθοποιός, επαναλαμβάνει τον παρόμοιο ρόλο του ζωντανού μεσόκοπου. Ο Βαλτινός είναι ο Ζορμπάς, ένας μεσήλικας που λατρεύει το αντίθετο φύλο, που πίνει, που καπνίζει, που τα έχει με όλους καλά, που προσπάθει να ζήσει τη ζωή του όσο πιο ακίνδυνα γίνεται. Οι θεατές και ειδικά το γυναικείο φύλο, λατρεύουν τον Βαλτινό και κατακλύζουν την αίθουσα. Καραβιές ολόκληρες έρχονται με πούλμαν από τα κοντινά μέρη της Αθήνας για να τον δουν. Κινητά χτυπάνε κατά τη διάρκεια της παράστασης, οι ηλικιωμένες δεν ξέρουν πώς να τα κλείσουν, υπάρχουν και νέοι πoυ δεν σέβονται τους άλλους θεατές και συνεχίζουν να στέλνουν μηνύματα και φωτογραφίες! Οι θεατές χειροκροτούν κάθε φορά που εμφανίζεται ένας ηθοποιός (χωρίς να κάνει τίποτα!! Τον ή την χειροκροτούν μόνο και μόνο επειδή ανέβηκε στην σκηνή!). Τα χειροκροτήματα γίνονται πιο δυνατά όταν ο εν λόγω ηθοποιός έχει εμφανιστεί σε καθημερινό σήριαλ στην τηλεόραση. Οι κυρίες μιλάνε μεταξύ τους κατά τη διάρκεια της παράστασης και αναλύουν τα τεκταινόμενα. Αυτά όλα συμβαίνουν σε ένα θέατρο που λογίζεται εμπορικό με πρωταγωνιστή έναν ηθοποιό σταρ, με συγγραφέα του έργου έναν συγγραφέα σταρ κ.λ.π.
Ας αφήσουμε όμως την κακή συμπεριφορά του κοινού. Και ας ασχοληθούμε λίγο με την ίδια την παράσταση. Στη σκηνή ζωντανεύει ξανά ο μύθος του Ζορμπά και το έργο του Νίκου Καζαντζάκη: ο ελεύθερος (όσο μπορεί κανείς να είναι ελεύθερος!) Έλληνας που προσπαθεί να ζήσει τη ζωή του όσο γίνεται καλύτερα. Ο Ζορμπάς είναι λίγο ρέμπελος, λίγο ζαμανφουτίστας (ας μου επιτραπεί η έκφραση), λίγο ευσυγκίνητος, λίγο από όλα. Ο Ζορμπάς είναι ο άνθρωπος που ξέρει να χαίρεται τη ζωή του χωρίς να ψάχνει περαιτέρω τι και πώς, δεν είναι ανόητος ούτε απλοϊκός, έχει φιλοσοφήσει αρκετά τη ζωή για να ξέρει ότι τίποτα δεν μπορείς να περιμένεις από το ανθρώπινο είδος. Γύρω από τον Ζορμπά κινείται ένα λεφούσι ανθρώπων: ο ηθικός, αφελής και νέος συνεργάτης του, ο Κρητίκαρος Μαυραντώνης, η ξεπεσμένη μαντάμ Ορτάνς, η χήρα Αννιώ, ο ρομαντικός Παυλής. Ο Καζαντζάκης μας παρουσιάζει αρκετούς χαρακτήρες και μέσα από αυτούς, καταλαβαίνουμε τον μικρόκοσμο του συγγραφέα, καθώς και την ελληνική κοινωνία εκείνης της εποχής που καθόλου τελικά δεν διαφέρει από τη δική μας: κακίες, πάθη, ζήλιες, λίμπιντο. Ο ρόλος της γυναίκας είναι υποβαθμισμένος: κανείς δεν σέβεται την Αννιώ επειδή είναι μια χήρα απροστάτευτη και αρκετά φιλελεύθερη για την εποχή της. Η Μαντάμ Ορτάνς είναι μια ξεπεσμένη μεσόκοπη πρώην κοκότα. Οι υπόλοιπες γυναίκες είναι υποχείρια των αρσενικών. Φυσικά υπάρχει ο καλοκάγαθος τρελός του χωριού, ο ιδεαλιστής νέος και αρκετοί Κρητίκαροι αγράμματοι και άξεστοι. Επηρεασμένος ο Καζαντζάκης από την μισανθρωπιά του Νίτσε και από τις κακίες της αληθινής ζωής, σκιαγραφεί μια μικρή κοινωνία στην Κρήτη των περασμένων δεκαετιών.
Ας αφήσουμε όμως την κακή συμπεριφορά του κοινού. Και ας ασχοληθούμε λίγο με την ίδια την παράσταση. Στη σκηνή ζωντανεύει ξανά ο μύθος του Ζορμπά και το έργο του Νίκου Καζαντζάκη: ο ελεύθερος (όσο μπορεί κανείς να είναι ελεύθερος!) Έλληνας που προσπαθεί να ζήσει τη ζωή του όσο γίνεται καλύτερα. Ο Ζορμπάς είναι λίγο ρέμπελος, λίγο ζαμανφουτίστας (ας μου επιτραπεί η έκφραση), λίγο ευσυγκίνητος, λίγο από όλα. Ο Ζορμπάς είναι ο άνθρωπος που ξέρει να χαίρεται τη ζωή του χωρίς να ψάχνει περαιτέρω τι και πώς, δεν είναι ανόητος ούτε απλοϊκός, έχει φιλοσοφήσει αρκετά τη ζωή για να ξέρει ότι τίποτα δεν μπορείς να περιμένεις από το ανθρώπινο είδος. Γύρω από τον Ζορμπά κινείται ένα λεφούσι ανθρώπων: ο ηθικός, αφελής και νέος συνεργάτης του, ο Κρητίκαρος Μαυραντώνης, η ξεπεσμένη μαντάμ Ορτάνς, η χήρα Αννιώ, ο ρομαντικός Παυλής. Ο Καζαντζάκης μας παρουσιάζει αρκετούς χαρακτήρες και μέσα από αυτούς, καταλαβαίνουμε τον μικρόκοσμο του συγγραφέα, καθώς και την ελληνική κοινωνία εκείνης της εποχής που καθόλου τελικά δεν διαφέρει από τη δική μας: κακίες, πάθη, ζήλιες, λίμπιντο. Ο ρόλος της γυναίκας είναι υποβαθμισμένος: κανείς δεν σέβεται την Αννιώ επειδή είναι μια χήρα απροστάτευτη και αρκετά φιλελεύθερη για την εποχή της. Η Μαντάμ Ορτάνς είναι μια ξεπεσμένη μεσόκοπη πρώην κοκότα. Οι υπόλοιπες γυναίκες είναι υποχείρια των αρσενικών. Φυσικά υπάρχει ο καλοκάγαθος τρελός του χωριού, ο ιδεαλιστής νέος και αρκετοί Κρητίκαροι αγράμματοι και άξεστοι. Επηρεασμένος ο Καζαντζάκης από την μισανθρωπιά του Νίτσε και από τις κακίες της αληθινής ζωής, σκιαγραφεί μια μικρή κοινωνία στην Κρήτη των περασμένων δεκαετιών.
Ο Γρηγόρης Βαλτινός είναι ο κατάλληλος άνθρωπος για τον ρόλο του Ζορμπά: αεικίνητος, με μπρίο και μαεστρία μας δίνει έναν Ζορμπά που μας θυμίζει τον Άντονι Κουίν αλλά και τον Εβραίο πάτερ φαμίλια από τον Βιολιστή στη Στέγη. Ο Μέμος Μπεγνής δίπλα του είναι αξιοπρεπής και αρκετά καλός ως διανοούμενος ιδεαλιστής προστατευόμενός του. Εξαιρετική η Ταμίλα Κουλίεβα, σε έναν ρόλο που της πάει πολύ. Αξιοπρεπής η Ναταλία Δραγούμη στο ρόλο της χήρας. Δεν γνωρίζω αν ο Νίκος Βερλέκης είναι Κρητικός αλλά νιώθεις λες και παίζει τον εαυτό του. Καλή και η προσπάθεια του νεαρού Ρένου Ρώτα στον ρόλο του Παυλή.
Τα κουστούμια και τα σκηνικά της παράστασης είναι πολύ πλούσια και είναι φανερό ότι ο θεατρώνης δεν δίστασε να καταβάλει χρήματα για να ντύσει όμορφα την παράσταση. Κακά τα ψέματα: το θέατρο θέλει χρήματα και τα όμορφα σκηνικά και τα ταιριαστά ρούχα συμβάλλουν στη μαγεία. Άλλο το θεατρικό αναλόγιο που ο ηθοποιός φοράει τα καθημερινά του ρούχα και απαγγέλει και άλλο ένα θεατρικό έργο που σε μεταφέρει σε έναν άλλο τόπο και σε μια άλλη εποχή και από αυτήν την άποψη το έργο ήταν επιτυχημένο.
Πριν κλείσω θα κάνω ένα σχόλιο για τους εργαζόμενους στην πόρτα. Πήγαμε στην βραδινή παράσταση που άρχιζε στις 9:15 κατά τις 8:45 και δεν μας άφησαν να μπούμε μέσα στο φουαγιέ επειδή δεν είχε τελειώσει ακόμα η απογευματινή. Στην παράκλησή μας να αφήσουν να καθίσουν οι δύο ηλικιωμένες κυρίες που είχαμε μαζί μας για να μην κάθονται όρθιες στον δρόμο μέσα στο κρύο, μας απάντησαν ότι ήρθαμε πολύ νωρίς! Η συμπεριφορά τους ήταν αγενής και απαράδεκτη.
Αποτέλεσμα: οι δύο ηλικιωμένες περίμεναν περίπου ένα τέταρτο όρθιες στο πεζοδρόμιο. Επειδή το θέατρο είναι πολιτισμός, και επειδή πάνω από όλα, τελικά, πρέπει να είμαστε άνθρωποι και να σεβόμαστε κάποια πράγματα, το αναφέρω με λύπη μου.
Τελικά ο αείμνηστος Καζαντζάκης δεν είχε και πολύ άδικο για τη γνώμη που είχε για την κοινωνία μας! Η πιο σκληρή σκηνή στον Ζορμπά για μένα δεν είναι ο φόνος της χήρας αλλά η λεηλασία των πραγμάτων της μαντάμ Ορτάνς. Τον φόνο μπορώ να τον δικαιολογήσω κάπως λόγω της "ευθύνης" της για τον προηγούμενο χαμό ενός ανθρώπου, την λεηλασία δεν την δικαιολογώ.
Τελικά ο αείμνηστος Καζαντζάκης δεν είχε και πολύ άδικο για τη γνώμη που είχε για την κοινωνία μας! Η πιο σκληρή σκηνή στον Ζορμπά για μένα δεν είναι ο φόνος της χήρας αλλά η λεηλασία των πραγμάτων της μαντάμ Ορτάνς. Τον φόνο μπορώ να τον δικαιολογήσω κάπως λόγω της "ευθύνης" της για τον προηγούμενο χαμό ενός ανθρώπου, την λεηλασία δεν την δικαιολογώ.
Συντελεστές:
Συγγραφέας: Νίκος Καζαντζάκης
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Διασκευή: Θανάσης Παπαθανασίου και Μιχάλης Ρέππας
Σκηνοθεσία: Σταμάτης Φασουλής
Χορογραφίες: Δημήτρης Παπάζογλου
Σκηνικά: Μανόλης Παντελιδάκης
Κοστούμια: Ντένη Βαχλιώτη
Ενορχήστρωση: Αλέξιος Πρίφτης
Φωτισμοί: Λευτέρης Παυλόπουλος
Φωτογραφίες: Γιώργος Καβαλλιεράκης
Artwork: Κάρολος Πορφύρης
Βοηθός Σκηνοθέτη: Παύλος Σαχπεκίδης
Επιμέλεια μακιγιάζ φωτογράφισης: Βίνα Ευστρατιάδου
Πρωταγωνιστούν: Γρηγόρης Βαλτινός, Ταμίλα Κουλίεβα, Μέμος Μπεγνής, Ναταλία Δραγούμη, Ρένος Ρώτας, ο Τάκης Παπαματθαίου και ο Νίκος Βερλέκης
Παίζουν οι: Γρηγόρης Σταμούλης, Στέλλα Γκίκα, Γιώργος Παράσχος, Άννα Μονογιού
Συμμετέχουν αλφαβητικά οι: Κωνσταντίνος Γιουρνάς, Βασίλης Ζαϊφίδης, Βασίλης Λέμπερος, Αλεξία Μουστάκα, Αρετή Πασχάλη, Δέσποινα Πολυκανδρίτου, Μαριαλένα Ροζάκη, Αλέξανδρος Σιάτρας, Γιώργος Τσούρμας, Νικορέστης Χανιωτάκης, Χριστίνα Ψάλτη
Στο θέατρο Βέμπο, Καρόλου 18, Αθήνα, 2105221767 κάθε Τετάρτη στις 19:00, Πέμπτη στις 20:00, Παρασκευή στις 21:00, Σάββατο στις 18:00 και στις 21:00 και Κυριακή στις 17:30
