koukidaki: Πρόταση γάμου

Όλοι μας γνωρίζουμε και αγαπάμε τα μεγάλα δραματικά έργα του Τσέχωφ, αλλά λίγοι έχουμε δει κάποια από τα όχι και τόσο γνωστά μονόπρακτά του. Τα περισσότερα μονόπρακτα του Τσέχωφ, αντίθετα με τα γνωστά του έργα, είναι κωμικά, οι ήρωες είναι συνηθισμένοι άνθρωποι που τους απασχολούν ζητήματα «καθημερινής βλακείας», στενοχωριούνται και πνίγονται μέσα σε μια κουταλιά νερό.

Κάπως έτσι βρίσκουμε και τους ήρωες του μονόπρακτου «Πρόταση γάμου». Ο Ιβάν Βασίλιεβιτς, νεαρός και ευκατάστατος κτηματίας, λιγάκι υποχόνδριος και πολύ φοβισμένος για την υγεία του, αποφασίζει ότι θέλει να παντρευτεί. Επισκέπτεται λοιπόν τον γείτονά του, Στεπάν Στεπάνοβιτς, επίσης πλούσιο κτηματία, και του ζητά το χέρι της κόρης του, Ναταλίας. Ο Στεπάν Στεπάνοβιτς ενθουσιάζεται με την ιδέα να αποκαταστήσει την κόρη του και αμέσως την φωνάζει για να δώσει και αυτή την συγκατάθεσή της. Η Ναταλία Στεπάνοβνα μην γνωρίζοντας τις προθέσεις του Ιβάν Βασίλιεβιτς, καυγαδίζει μαζί του για την κυριότητα ενός κτήματος. Μαθαίνοντας όμως τις τρυφερές του προθέσεις τον καλοπιάνει. Η ηρεμία όμως κρατά μόνο για λίγο αφού το μελλοντικό ζευγάρι θα τσακωθεί ξανά για το ποιος από τους δύο έχει το καλύτερο σκυλί! Ο πατέρας αγανακτισμένος από τους συνεχείς καυγάδες τους θα τους ευχηθεί βίον ανθόσπαρτο και θα κλείσει το μάτι στο κοινό: ετοιμαστείτε για την οικογενειακή ευτυχία!

Ο Τσέχωφ έγραψε την «Πρόταση γάμου» το 1888 και στην Ελλάδα πρωτοπαίχτηκε το 1910 από τον θίασο του Θωμά Οικονόμου και της Μαρίκας Κοτοπούλη. Έκτοτε έχει παρουσιαστεί αρκετές φορές στο ελληνικό κοινό· προσωπικά το πρωτοείδα πριν από πολλά χρόνια σε ένα μικρό θέατρο της πρωτεύουσας με πρωταγωνίστρια την Δέσποινα Στυλιανοπούλου.

Στην παράσταση που είδα στο θέατρο Αλκμήνη την σκηνοθεσία έχει αναλάβει η Έλντα Πανοπούλου, τον ρόλο του τρακαρισμένου υποψήφιου γαμπρού έχει ο Κωνσταντίνος Τσεντούρος -ο οποίος έχει αναλάβει και την δραματουργική επεξεργασία-, της Ναταλίας η Κατερίνα Παπασιδέρη και του πατέρα ο Κωνσταντίνος Φερεντούρος. Η σκηνοθέτιδα έχει προσπαθήσει να δώσει μια πιο γκροτέσκα και ιδιαίτερα κωμική πινελιά στο έργο βάζοντας τον Ιβάν Βασίλιεβιτς να παθαίνει κυριολεκτικά παραλήρημα από το άγχος του, κουνώντας πόδια και χέρια ακατάσχετα, να τρέμει και να χύνει το νερό πάνω στα ρούχα του, να λερώνεται με την άχνη ζάχαρη, να χαίρεται και να σηκώνει αγκαλιά τον υποψήφιο πεθερό του. Ακολουθώντας την ίδια λογική, ο πατέρας χορεύει από την χαρά του που θα παντρέψει την κόρη του, η κόρη ανασηκώνει τα φουστάνια της επιδεικτικά για να προκαλέσει το ερωτικό ενδιαφέρον του γαμπρού, θυμώνει μαζί του και τον καπελώνει στην κυριολεξία, δίνει διαταγές στους εργάτες της να εκτελέσουν διάφορες εργασίες. Όλες αυτές οι υπερβολικές μούτες και χειρονομίες προσφέρουν γέλιο στους θεατές και μια πιο γρήγορη εξέλιξη των γεγονότων αφού οι τρεις ηθοποιοί είναι συνεχώς σε κίνηση. Επίσης έχει γίνει μια προσπάθεια να έρθει το κείμενο και οι καταστάσεις κατά συνέπεια, πιο κοντά στον σύγχρονο Έλληνα θεατή με προσθήκες ελληνικών στοιχείων: η Ναταλία προσφέρει λουκούμια από την Σύρο στον γαμπρό, την ώρα της συμφιλίωσής τους ακούγεται το γνωστό τραγούδι «Σαν με κοιτάς», έχουν προστεθεί ελληνικές φράσεις στους διαλόγους που δεν υπάρχουν στην μετάφραση... Από την άλλη και στην προσπάθεια να κρατηθεί η ρωσικότητα του αυθεντικού έργου, ακούμε και δυο-τρεις λέξεις στα ρώσικα. Το αποτέλεσμα δένει και καταφέρνει να αναδείξει την υπερβολή των καταστάσεων, την ανωριμότητα και τον εγωισμό των ηρώων και εν τέλει να προσφέρει το ζητούμενο στους θεατές: εβδομήντα λεπτά γέλιου.

Τα σκηνικά και τα κουστούμια της Εμμανουέλας Αλφιέρη συνεισέφεραν στην πραγμάτωση του έργου: το πολύ στενό φράκο του γαμπρού, τα παλαιομοδίτικα ρούχα της νύφης, ο πίνακας με το πορτρέτο της Ναταλίας στον τοίχο. Μου άρεσε η προσοχή στις λεπτομέρειες: το ηλεκτρικό τζάκι που δεν σταμάτησε να «καίει» σε όλη την παράσταση, ο μυρωδάτος καπνός της πίπας του Στεπάν Στεπάνοβιτς που γαργαλούσε τα ρουθούνια μου, τα υπέροχα μπουκάλια με τα ποτά πάνω στα τραπέζια.

Να πάτε να το δείτε για να ανακαλύψετε και έναν άλλο Τσέχωφ, και γιατί έχουμε μεγάλη ανάγκη το γέλιο που προσφέρει άπλετα η παράσταση.