Κριτική φιλαναγνωσίας
Επειδή τα προφορικά φεύγουν αλλά τα γραπτά μένουν, «verba volant, scripta manent», οι σκέψεις από τις βιβλιοσυναντήσεις μας στο λογοτεχνικό ταξίδι θα καταγράφονται μέσα από την φιλόξενη ιστοσελίδα της Τζένης Κουκίδου. Στη σημερινή συνάντηση της βιβλιοπαρέας μας στην βιβλιοθήκη της Ορέστου συζητήσαμε για το βιβλίο Ποιος σκότωσε τον Θεό του έρωτα; του Δημήτρη Τζουβάλη και της Αρσινόης Σερμιντζέλη με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου στην κεντρική βιβλιοθήκη, την οποία παρακολουθήσαμε. Θα μοιραστώ μαζί σας ως συντονίστρια της λέσχης μερικές από τις σκέψεις που ανταλλάξαμε στη ζεστή αίθουσα της βιβλιοθήκης με τα αξιόλογα μέλη της ομάδας φιλαναγνωσίας μας.
Το βιβλίο είναι γραμμένο με πολύ χιούμορ και περνά στον αναγνώστη πληροφορίες της δημοσιογραφικής έρευνας που έγινε στην Βοιωτία με επτακόσιες περίπου συνεντεύξεις από το εργοστάσιο aluminium, που ήταν η μεγαλύτερη μεταπολεμική επένδυση. Η μαγεία του είναι σε αυτό ακριβώς το σημείο, ότι δεν χάνει καθόλου από την λογοτεχνική του αξία, ενώ ξεκινά από δημοσιογραφική έρευνα στα άσπρα σπίτια. Απαλλοτριώθηκαν και ενοικιάστηκαν τα σπίτια των κατοίκων για να ιδρυθεί το εργοστάσιο στην περιοχή και να καλύψουν τις ανάγκες των Γάλλων, αλλά και των ξενόφερτων Ελλήνων. Στη σελίδα 136: Οι κάτοικοι έχουν γκρεμίσει τ’ αρχαία τείχη της πόλης, όχι για να υποδεχτούν Ολυμπιονίκες, αλλά για να ελευθερώσουν οικόπεδα, που φαίνεται και η γνώση του συγγραφέα της αρχαίας παράδοσης και των εθίμων.
Η τοπική κοινωνία, βυθισμένη σε μακραίωνες παραδόσεις ποτέ δεν αγκάλιασε το ξενόφερτο στοιχείο. Στη σελίδα 113: Οι Φραντσέζες είναι γκόμενες, δεν είναι νύφες. Κοκκινίζει από θυμό ο Νικόλαος Λαχανάς, που δεν θέλει να αραιώσει το μανιάτικο αίμα του με το κονιάκ που τρέχει στις φλέβες των Γάλλων. Η αλλαγή και η πρόοδος επιδέχονται ποικίλες ερμηνείες και στάσεις.
Έτσι, έχουμε αυτούς που αντιτάσσονται στην εξέλιξη, αλλά και αυτούς που οσφραίνονται στον αέρα την αλλαγή και βρίσκονται στο επίκεντρο των εξελίξεων για να επωφεληθούν. Αυτή η εικόνα είναι μια μικρογραφία της ζωής, καθώς αντικατοπτρίζει τις διαφορετικές οπτικές και ερμηνείες των ανθρώπων στα ίδια γεγονότα.
Αναδύονται δίπολα αντιθέσεων, όπως το ατομικό και το συλλογικό συμφέρον, η παράδοση και η εξέλιξη, η κοινωνική συνοχή και η κοινωνική αποξένωση. Η εποχή στην οποία αναφέρεται το μυθιστόρημα διαφέρει από τη σύγχρονη. Οι άνθρωποι τότε συνδέονταν με στενούς φιλικούς δεσμούς και ζούσαν με αλληλεγγύη στην κλειστή τοπική τους κοινωνία. Όταν κάποιος έχτιζε ένα σπίτι μαζευόταν όλη η γειτονιά για να τον βοηθήσει και να τον ενισχύσει. Αυτή η στάση ζωής, έρχεται σε ρήξη με την σημερινή αδιαφορία, την κοινωνική απομόνωση που οδήγησε σε κλίμα ανασφάλειας τους ανθρώπους, οι οποίοι αδιαφορούν για τον γείτονα, και πολλές φορές αρκούνται στο ρόλο του παρατηρητή στη συμφορά του ή ακόμη χειρότερα του καχύποπτου κριτή.
Οι άνθρωποι του μυθιστορήματος έχουν μια απλοϊκότητα και μια διαλεκτική σχέση με το Θεό, με τον οποίο συνομιλούν και καλλιεργούν μια ανταποδοτική ωφελιμιστική σχέση. Συγχώρα με και θα σε συγχωρέσω. Επίσης με την αγάπη και τη φιλία όλα μετασχηματίζονται και τα αρνητικά συναισθήματα του βίαιου αποχωρισμού που προκαλεί ο θάνατος εξομαλύνονται, όπως λέει ο Αλέξανδρος στο τέλος, φιλία σε ορατούς και αοράτους.
Το μυθιστόρημα είναι βαθιά ερωτικό. Ο συγγραφέας αναφέρει: «Μια κοινωνία που γνωρίζει την ύπαρξη του Θεού με τρεις αποδείξεις… τη γυναίκα, τη γυναίκα, τη γυναίκα». Στη σελίδα 118: Το γέλιο που φωτίζει το πρόσωπό της, μπαίνει στην ψυχή του ευχάριστος εισβολέας και τη γεμίζει αγαλλίαση, με ωραία λογοτεχνική γλώσσα. Στη σελίδα 161: Πίσω από τις φλόγες, ολόγυμνη Ιφιγένεια η ψυχή του, έτοιμη για θυσία, προκειμένου να φυσήξει ούριος άνεμος για να ξεκινήσει το καράβι του έρωτα, με γνώσεις από τον μύθο της τραγωδίας Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Η υπακοή που αναγκάζεται από τις κοινωνικές συμβάσεις η γυναίκα του 1960 να κάνει στο ανδρικό φύλο στη σελίδα 121: Ό,τι πεις εσύ άντρα μ’, υπάκουσε η γυναίκα αναστηλώνοντας την αξιοπρέπεια του αγαπημένου της που καταρράκωσε βάναυσα ο πατέρας της. Στο γιατρό και στον άντρα παραδίνεσαι. Στη σελίδα 135: Δεν άφησε καμία απέτσωτη, ψιθύρισε ο Σωτηρίου, εμείς οι υπόλοιποι από θαύμα γλιτώσαμε. Στη σελίδα 167: Τις γυναίκες δεν πρέπει να τις στεναχωρούμε. Πρέπει να είναι χαρούμενες για να μπορούν να μας δίνουν χαρά.
Επίσης το βιβλίο αναδύει μέσα από τις ατομικές ιστορίες και τις συλλογικές μνήμες των κατοίκων μηνύματα θέλησης για ζωή, όπως στη σελίδα 119: Ο Σεραφείμ το γνωρίζει, αλλά ποτέ δεν εγκαταλείπει τη μάχη για ζωή, έστω κι αν ο σκοπός φαντάζει ανέφικτος.
Συνοψίζοντας, το μυθιστόρημα Ποιος σκότωσε τον Θεό του έρωτα; με τον παραπλανητικό τίτλο, παρόλο που το ερωτικό στοιχείο είναι διάχυτο σε όλη την αφήγηση, μας άφησε ευχάριστες εντυπώσεις και είμαστε πολύ χαρούμενοι για την κυκλοφορία του.
Το μυθιστόρημα, Ποιος σκότωσε τον Θεό του έρωτα;, του Δημήτρη Τζουβάλη και της Αρσινόης Σερμιντζέλη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός. Περισσότερα για το βιβλίο θα βρείτε στη σελίδα του εκδότη.
Οι πλαγιογραμμένες φράσεις είναι αποσπάσματα από το μυθιστόρημα.
