Γράφει η Χρυσούλα Βακιρτζή
Ο Πάνας, μετ-ονομάστηκε και απεικονίστηκε στις αγιογραφίες ως διάβολος μετά την επικράτηση του παραλλαγμένου χριστιανισμού. Η λέξη πανίδα έχει το όνομά του, και υπάρχει και στα αγγλικά, είναι πλέον διεθνής λέξη. Αλλά συγχρόνως είναι και ο θεός του πανικού, απ’ αυτόν βγήκε η λέξη αυτή, που είναι επίσης παγκόσμια. Πανικό έχουμε όταν αποχωριζόμαστε από τη φύση, και όταν δεν φερόμαστε σωστά στα ερωτικά θέματα.
Ο επίσημος Χριστιανισμός, επηρεασμένος από τον Παύλο, την Παλαιά Διαθήκη και το ιερατείο, θεώρησε φυσικό να τον θεωρήσει ως διάβολο.
Η προσευχή του Σωκράτη και του Χριστού.
Ας πάμε στις 3 τελευταίες σειρές του διαλόγου του Πλάτωνα, Φαίδρος, που έχει ως θέμα τον έρωτα. Εκεί ο Σωκράτης απευθύνεται προς τον Πάνα, και κάνει μια προσευχή με την γνωστή ειρωνεία του. Λέει: Θεέ Πάνα, δώσε μου την εσωτερική ομορφιά της ψυχής, την αρμονία με όλα τα έξω, και να μη λογαριάζω το χρήμα ούτε να το έχω.
Το γνωστό πάτερ ημών, που το νόημά του είναι: ουράνιε πατέρα μας, φέρε την γαλήνη στη γη, (…) δώσε μας το ψωμί της ημέρας, συγχώρεσε τα λάθη μας (τα χρέη μας), όπως και μεις συγχωρούμε των άλλων, και καθάρισέ μας από τις πονηρές σκέψεις. Το κοινό σ’ αυτές τις δύο προσευχές είναι το να μην έχουμε πανικό, να έχουμε την ηρεμία μας.
Ο Νίτσε είχε πει: βρείτε μου έναν θεό να γελάει, για να τον πιστέψω. Βρέθηκε, λοιπόν, θεός και για τον Μέγα Φιλόσοφο που κατηγορήθηκε ως άθεος.
Με οδοιπορικό, σε αρχαιότητα, θρησκεία, πρώιμο μεταμοντερνισμό (Νίτσε), αρχίζουμε την παρουσίαση της νέας ποιητικής συλλογής «Ιχνηλασία», του Χρήστου Κουτσοκλένη.
Επιλέγοντας ένα καυτό θέμα, αυτό της αναπηρίας, από τον Καιάδα ως την εποχή μας, ο ποιητής εδώ πηγαινοέρχεται αρμονικά στων "ιδεών την πόλη", τη μακροθυμία του Πάτερ Ημών, αλλά και την "Σωκράτεια Αποστασιοποίηση / ταυτοποίηση".
Πολλά έχουν γραφτεί (Ρούλα Καλαρά, Μηνάς Νιτσόπουλος) για τον «αυστηρό, λιτό, δωρικό» τόνο των ποιημάτων του ή τη «δωρική λιτότητα με ιωνικό πνεύμα» (Ανέστης Ακριτίδης). Ο Κουτσοκλένης σίγουρα είναι επιγραμματικός (όπως τον χαρακτήρισε ο Θ. Χριστόπουλος), αποφθεγματικός. Όμως η ποίησή του είναι ποίηση των αντιθέσεων και της μετουσίωσης: μπορούμε σίγουρα να ψηλαφίσουμε, σχεδόν να αγγίξουμε το πώς ο ατόφιος θαυμασμός του για το αρχαιοελληνικό κάλλος, το Βυζάντιο και τον ηρωισμό των νεότερων χρόνων, μεταμορφώνεται στην ειλικρινή συμπόνια για τα αδιέξοδα του σήμερα. Ιδίως σε σχέση με τα αδιέξοδα αυτά, ο στίχος του γίνεται κάποτε σκληρός και απαισιόδοξος, ίσως επειδή πάντοτε τον διατρέχει μια ειλικρινής διάθεση για ενδοσκόπηση και απολογισμό. Αντι-ήρωες, σαφώς, τα ποιήματά του, που αρθρώνουν λόγο υπερβατικό, με έντονα φιλοσοφική διάθεση, ελεύθερο και ρέοντα, απαλλαγμένο από τυπολατρικά στοιχεία.
Ο Χρήστος Κουτσοκλένης, εξάλλου, προσθέτει μιλώντας για τον εαυτό του και την ποίηση:
«Το απλό στιλ είναι για μένα πιο οικείο και φυσικό. Οι εκφραστικές μου δυνατότητες και ο χαρακτήρας μου βρίσκουν διέξοδο κατ’ αυτόν τον τρόπο. (…) Αν κάτι μπορείς να το πεις με δύο λόγια, γιατί να το πεις με εκατό; Είναι καλύτερο, πιστεύω, η ποίηση να λειτουργεί ακαριαία.»
«Το να φοβάσαι την κριτική ή την άποψη των άλλων σε αποπροσανατολίζει. Καλό είναι να λαμβάνεις υπ’ όψιν σου τις απόψεις αυτές και να δεις ποια σημεία τους σε βοηθούν να βελτιωθείς. Μιλώ πάντα για τις καλόπιστες κριτικές και απόψεις. Οι κακόπιστες δεν έχουν νόημα»
«Δεν πρέπει να ξεχνάμε δύο πράγματα: ότι οι Έλληνες είναι κατ’ εξοχήν ποιητικός λαός, μας έχει καλύψει η ποίηση σα μέσο έκφρασης, και ότι είναι καλό να υπάρχουν πολλοί γράφοντες κι ενασχολούμενοι με την ποίηση και τη λογοτεχνία, γιατί έτσι θα αναδειχθούν πολλές κορυφές, πολλά ορόσημα».[1]
Σελ. 15: Πίσω από φράγματα σιωπής / διαρκώς πολιορκημένοι / καρτερούμε τις ρίψεις των συμμάχων / που όταν έρχονται, είναι πάντα ανεπαρκείς / μια έξοδος ηρωική / θα ‘ταν μια κάποια λύτρωση /Ναι, αλλ΄, αν γλυτώσουμε απ’ τη σφαγή / ποια πολιτεία μας περιμένει;
Σελ. 7: Ένα αγριόσταχο με όψη ωχρή είμαι / σε απέραντο σιτοβολώνα / Κανείς δεν ξέρει από ποιες σκιές ηλιοκαμένη / Όταν φυσά ο άνεμος λικνίζεται το κορμί μου / και γέρνει η κεφαλή μου / Βλέπω πως είμαι κάτι παράταιρο / στην τόση των σιτηρών ομοιομορφία/ Και αναρωτιέμαι/ τι θα απογίνω μετά τον θερισμό / Θα ‘χω την ίδια τύχη με την ήρα / ή αρτοποίημα πολύτιμο θα γίνω;
Συγχαίρουμε τον Χρήστο Κουτσοκλένη, γιατί, μέσα από την «Ιχνηλασία» του, δίνει φωνή στον σύγχρονο πολίτη, ο οποίος παραμένει φυλακισμένος στην ασφυκτική κυριαρχία της ύλης και του υλικού, που τα "παν θωρά".
📜
Ο Χρήστος Κουτσοκλένης έχει εκδώσει επτά συλλογές, έξι αμιγώς ποιητικές (Λεκτικές Αναζητήσεις - 1985, Μεταξύ του Όντος και του Μη Όντος - 1986, Παράταση Αναπνοής - 1993, Αισθήσεων Αναπαλμός - 1994, Δίνη - 1999, Κρυστάλλινες Σκιες - 2009 και μία έβδομη, την πιο πρόσφατη (Μέθεξις - 2012), η οποία τοποθετείται στο μεταίχμιο μεταξύ ποίησης και πεζού.
Τη συλλογή του Χρήστου Αθ. Κουστοκλένη, Ιχνηλασία, (εκδόσεις Άγιος Δημήτριος, 2017) μπορείτε να την βρείτε στο Εργαστήριο Ειδικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης (Ε.Ε.Ε.ΕΚ) Αγίου Δημητρίου (Αργοστολίου 65, Άγιος Δημήτριος, 2109845234). Ο Χρήστος Κουτσοκλένης παραχώρησε τα πνευματικά δικαιώματα προκειμένου να εκδοθεί η συλλογή με χορηγία τις Τριάδας Μεγαλοικονόμου. Σκοπός τη ςέκδοσης είναι η ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης και η οικονομική ενίσχυση του σχολείου.
[1] Αποσπάσματα από συνέντευξη στη Χριστίνα Λιναρδάκη, περιοδικό Έρεισμα, τεύχος 28-29, άνοιξη-καλοκαίρι 2002
