∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞∞
Τα χτυπήματα στην πόρτα την τίναξαν πάνω. Αυτό το σπιτάκι μου δεν ησυχάζει ό,τι ώρα και να είναι, σκέφτηκε βαριανασαίνοντας η Στελλίτσα Ζαχαρίτσα ρίχνοντας ένα βλέμμα στο ρολόι του τοίχου. Δύο και είκοσι έδειχνε... κι έξω πυκνό σκοτάδι. Έτρεξε να ανοίξει γρήγορα, γνώριζαν όλοι στο δάσος πως ξενυχτούσε, οποιοσδήποτε ήθελε κάτι εκεί πήγαινε. Η απορία της λύθηκε σαν είδ΄ εμπρός της λαχανιασμένο και κάθιδρο τον Αλή Μπαμπά!
-Στελλίτσα, σώσε με… γρήγορα… ένα ποτήρι νερό και βάστα αυτόν τον σάκο!
-Ορίστε το νερό σου… τι γίνεται; Πάλι οι σαράντα;
-Δεν είναι μόνο αυτοί… μα κι ο αδελφός μου ο Κασίμ. Σε παρακαλώ, βγάλε τον θησαυρό από το σακί και κρύψτα όλα… Θα ματάρθω να τα πάρω σύντομα.
Όπως ξαφνικά εμφανίστηκε, έτσι εξαφανίστηκε στο πυκνό Δάσος των Παραμυθιών. Η Στελλίτσα έκλεισε βιαστικά την πόρτα και βάλθηκε να πράξει όπως της μήνυσε. Τόσα χρυσά φλουριά δεν είχε ματαδεί μαζεμένα! Μα ανάμεσά τους κάτι παράταιρο. Το σήκωσε στα χέρια της σαν μωρό. Ένα χαμόγελο σχηματίστηκε στα χείλη. Ένα βιβλίο! Κι είχε ξεμείνει από βιβλία!
Άνοιξε με λαχτάρα να διαβάσει μια σελίδα στην τύχη. Έξω ο χιονιάς στοίβαζε καινούργια στρώματα, ο αγέρας ψέλλιζε τις δικές του έγνοιες, μα στο πλούσιο σπιτικό οι νοικοκυραίοι με τις γειτονικές οικογένειες του καϊκτσή και του Δεμιρτζόγλου είχαν στρωθεί γύρω από το ταντούρι, κουκουλωμένοι ως τους ώμους από το ύφασμα που σκέπαζε το ιδιόμορφο αυτό μέσον θέρμανσης, ενώ ως και τα παιδιά είχαν αφήσει τα παιχνίδια και τουρτούριζαν στριμωγμένα πλάι στους μεγάλους.
Από τον ενθουσιασμό της δεν ήξερε πώς να αντιδράσει. Να διαβάσει το οπισθόφυλλο να πάρει μια ιδέα; Να συνεχίσει λίγο το φυλλομέτρημα; Πήγε σε μιαν ακόμη τυχαία σελίδα. Οι εικόνες ξύπνησαν μνήμες στον Δημητρό από τα χρόνια της περιπλάνησης του, όταν νεαρός άντρας όργωνε το ιδιόμορφο τοπίο της καππαδοκικής γης, διαμορφωμένο από λάβες και στάχτες τριών ηφαιστείων πριν από χιλιάδες χρόνια.
Καππαδοκία λοιπόν! Υπέροχα. Δεν προχώρησε παρακάτω μην διαβάσει κάτι που τυχόν χαλάσει την ροή του διαβάσματος του βιβλίου και φανερωθεί κάτι που δεν έπρεπε. Στο οπισθόφυλλο διάβασε πως η ηρωίδα είναι η Νιόβη. Μια ασθενική κοπέλα που θα ζήσει σε μια γωνιά της Καππαδοκίας την Μικρασιάτικη Καταστροφή και την Ανταλλαγή των πληθυσμών. Και θα λαβωθεί από τον έρωτά της για τον Φιλίπ. Στρογγυλοκάθισε επιτέλους στην αγαπημένη της πολυθρόνα και ξεκίνησε από την αρχή το συναρπαστικό ταξίδι! Οι περιγραφές κι οι παρομοιώσεις τόπων, χρωμάτων, μυρωδιών, χρόνου, ατμόσφαιρας… εξαιρετικές όπως πάντα από την συγκεκριμένη συγγραφέα. Σαν να μεταφέρεσαι αυτόματα εκεί, να μυρίζεις, να αισθάνεσαι, να σου ταράζει το αεράκι τα μαλλιά, να νιώθεις στο πρόσωπο την βροχή! Ήταν η αδυναμία της! Ο άνεμος ξέσπασε ξαφνικά. Γεννημένος στην ασπροντυμένη κορφή του Αργαίου, ταξίδεψε σαν λαγγεμένος έφηβος στο υψίπεδο της Καππαδοκίας, τρυπώνοντας λαχανιασμένος στα λαγούμια που είχε δημιουργήσει ανά τους αιώνες η ηφαιστειογενής λάβα κι η σμίλη των χριστιανών. Μπήκε και βγήκε αναστενάζοντας σε καταφύγια και λαξευτά κελάρια, σε κρυφές εκκλησίες και μοναστήρια και σφύριξε σε αρχαιοελληνικά, βυζαντινά και ρωμαϊκά ερείπια.
Αυτό είναι λογοτεχνία, σκέφτηκε η Μπλετουφίτσα. Ξαναδιάβασε άλλη μια φορά την παράγραφο να την απολαύσει και προχώρησε. Πρόσωπα πολλά μπαινοβγαίνουν στις ιστορίες του βιβλίου και ο τρόπος ζωής τους φανερώνεται σε πολλές σελίδες. Ξέραιναν τα καλπάκια και τα φρούτα στα ντάμια των σπιτιών οι νοικοκυρές για το χοσάφι, την κομπόστα του χειμώνα﮲ περνούσαν τις μπάμιες στην κλωστή και τις κρεμούσαν στα δώματα του ορόφου ή τα κελάρια, όπως και τα τσαμπιά σταφύλι κι ετοίμαζαν τον εριστέ και τους γιοφκάδες﮲ γέμιζαν τα τσομπλέκια με φασόλια, ρεβίθια και φακές.
Ο τρόπος ζωής, οι συνήθειες, οι νόμοι της κοινωνίας. ...Ο λόγος του γηραιότερου άντρα, που κρατούσε μέχρι να πεθάνει και τον πεζαχτά (=ταμείο), ήταν νόμος. Όχι μονάχα τα θηλυκά δεν τολμούσαν να του αντιταχθούν, μα ούτε κι οι γιοί και τα εγγόνια του. Το σέβας των νεότερων στους μεγαλύτερους ήταν μεγάλο και καλλιεργούνταν εξ απαλών ονύχων. Το ίδιο μεγάλο όφειλε να είναι το σέβας της νύφης προς την πεθερά.
Η καθημερινότητα περιγράφεται παράλληλα με όλα όσα συμβαίνουν στον πολιτικό χώρο, παράλληλα με τους πολέμους, τις επιστρατεύσεις, τους εμφύλιους, τις επαναστάσεις, τα κινήματα…
Όλα όμως είναι σε τέλεια ισορροπία, ένα κέντημα σταυροβελονιά, που δεν κουράζουν καθόλου τον αναγνώστη. Η ζωή της ηρωίδας μας έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον και πάμπολλες ανατροπές… Αυτά που νομίζεις ό,τι είναι αναμενόμενα να γίνουν δεν γίνονται και αυτά που γίνονται σε ξαφνιάζουν σαν μαγικά κόλπα! Η Νιόβη μεγαλώνει δυνατή τελικά όπως κι ο έρωτάς της για τον Φιλίπ. Όμως θα αργήσει να βρεθεί στο πλάι του, γιατί άλλος αποφασίζει. Αλλά η ζωή ακούει τα ανθρώπινα αν και σκάει στα γέλια. Με αν δεν ήξερε να βαδίζει εκείνη. Ήξερε μόνο να θέτει προϋποθέσεις και διλήμματα, αξεπέραστα συχνά και καταστροφικά, κι έπειτα έπιανε μια γωνιά και παρακολουθούσε αθέατη τα θύματά της να σπαρταρούν στη φάκα της ανίσχυρα.
Μια ζωή όπως άλλοι της την καθορίζουν κι εκείνη βουβά ακολουθεί.
Από ένα αριστουργηματικό με τέτοιες ισορροπίες βιβλίο και τόσο δουλεμένο δεν λείπουν ούτε οι παρομοιώσεις, ούτε το βάθος, ούτε η λαϊκή σοφία. Απολαυστικά ΚΑΙ αυτά τα κομμάτια του πονήματος.
Πες μου, γλυκιά μου! Ζευγάρι είμαστε και τα μυστικά ανάμεσα στο ζευγάρι είναι σαν το σαράκι μέσα στο ξύλο…
...Έβγαλε κι η Νιόβη τα ρούχα της κι ύστερα βοήθησε τη Φεβρωνία να ξεντύσει το τρεμάμενο κορμί της, ενώ η Σουλτάνα αναλάμβανε τον μικρό. Σαν τέλειωσαν, στάθηκαν κολλητά η μια στην άλλη με χαμηλωμένα μάτια, νιώθοντας μ’ έναν τρόπο, όπως κι οι άλλες, πως τούτη η βάρβαρη αφαίρεση των ενδυμάτων τις απογύμνωνε παράλληλα κι απ’ την ανθρώπινη ιδιότητα.
Το βιβλίο μας μεταφέρει σε χρονιές μακρινές 1902, 1908, 1912, 1914, 1918, 1922... μέχρι και το 1950. Μα αυτά που συμβαίνουν τότε... δεν μας είναι και τόσο μακρινά! ...Είμαστε πρώτα άνθρωποι κι έπειτα ό,τι άλλο! Μα δεν το θυμόμαστε, δυστυχώς…
Μετά από το υπέροχο ταξίδι η Στελλίτσα έκλεισε το βιβλίο μουδιασμένη. Τώρα της ήταν πια φανερό γιατί αυτό το έργο ήταν στο σάκο με τα χρυσά φλουριά… Γιατί είναι πραγματικά θησαυρός!
Υ.Γ.: Σε αυτήν την ταπεινή παρουσίαση του βιβλίου ΠΟΡΦΥΡΟ ΠΟΤΑΜΙ της ΣΟΦΗΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΟΥ την μουσική μας παρεούλα την επέλεξε με μεγάλη μου χαρά και την ευχαριστώ ιδιαίτερα η ίδια η συγγραφέας. Είναι: Ο Χορός των μαχαιριών και φυσικά θα συμφωνήσω κι εγώ πως είναι το πιο ταιριαστό… Είναι ένα σημείο του βιβλίου που κορυφώνεται η ιστορία και τα συναισθήματα! Ένα σημείο οπού είναι… η προσωποποίηση της ανατροπής! Απλά συγκλονιστικό.
Να ευχαριστήσω λοιπόν την υπέροχη Σόφη γι’ άλλη μια φορά για το εξαιρετικό ταξίδι κι αυτόν τον μοναδικό θησαυρό που όλοι πρέπει να διαβάσετε, το Κουκ(λ)ιδάκι για την φιλοξενία και πάντα επιτυχίες στις εκδόσεις Ψυχογιός!
Να ευχαριστήσω λοιπόν την υπέροχη Σόφη γι’ άλλη μια φορά για το εξαιρετικό ταξίδι κι αυτόν τον μοναδικό θησαυρό που όλοι πρέπει να διαβάσετε, το Κουκ(λ)ιδάκι για την φιλοξενία και πάντα επιτυχίες στις εκδόσεις Ψυχογιός!
Δ Ι Α Β Α Σ Τ Ε Ο Λ Ο Ι Τ Ο Β Ι Β Λ Ι Ο !
Λαϊκές ρήσεις της εποχής, που αναφέρονται στο βιβλίο:
👉 Ο τάφος της ετοιμόγεννης και της λεχώνας είναι ανοιχτός 40 μέρες.
👉 Της καλομοίρας το παιδί το πρώτο να ‘ν’ κορίτσι.
👉 Από Καππαδόκη νύφη πάρε, αλλά μη δίνεις.
👉 Χρωστάμε οι πιο πολλοί κι ένα παιδί στον Θεό.
👉 Ανάλογα με το πάπλωμα σου άπλωσε τα πόδια.
👉 Αν η φωτιά φτάσει στην αυλή του γείτονα περίμενε να’ ρθει και στη δική σου.
👉 Αυτός που πέφτει από τα λάθη του δε δικαιούται να παραπονεθεί.
👉 Όφις εδάγκωσε Καππαδόκην κι ο όφις εψόφησεν.
👉 Η σκέψη είναι ο διάλογος με την ψύχη.
Το μυθιστόρημα της Σόφης Θεοδωρίδου, Πορφυρό ποτάμι, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Περισσότερα για τη συγγραφέα και το βιβλίο θα βρείτε εδώ.
Οι πλαγιογραμμένες φράσεις είναι αποσπάσματα από το μυθιστόρημα.
