koukidaki: Τα 5 στοιχεία

Το παθαίνω καμιά φορά. Όχι τόσο συχνά αλλά όταν συμβαίνει είναι πολύ καλό αλλά και πολύ πολύ ενοχλητικό. Έχω δει πολλές παραστάσεις -περισσότερες από το μέσο όρο ενός θεατρόφιλου και απείρως περισσότερες από έναν οποιονδήποτε θεατή- και, ειλικρινά, εντυπωσιάζομαι όλο και σπανιότερα -λογικό από ένα σημείο και μετά- χωρίς αυτό να σημαίνει ότι χάνω το κέφι μου ή την όρεξη ή ότι υποτιμώ τις δουλειές και τα έργα των καλλιτεχνών και δημιουργών. Πάντως, όταν βρεθώ απέναντι σε κάτι που θα με ενθουσιάσει έχω να αντιμετωπίσω δύο αντικρουόμενα πεδία: τον αυθόρμητο ενθουσιασμό μου αλλά και τις πάμπολλες σημειώσεις που κάνω παράλληλα για ό,τι με εντυπωσίασε, με κέρδισε, με ξάφνιασε... με ενεργοποίησε με τον τρόπο του παλεύοντας με την ελαττωματική μου μνήμη ώστε να είμαι σε θέση αργότερα στο γραφείο να επαναφέρω τις σκέψεις μου στο σύνολό τους. Δηλαδή, να θυμηθώ όλα εκείνα τα υπέροχα μικροπραγματάκια που πέρασαν από το μυαλό μου όσο κράτησε η εμπειρία, με το αιώνιο πρόβλημα να τα ανακαλέσω όλα.

Μια τέτοια περίπτωση ήταν και η επαφή μου με Τα 5 στοιχεία της Άννας Μπουρμά, δηλαδή με την ομότιτλη μουσικοθεατρική παράσταση που βασίζεται στη θεωρία των πέντε θεμελιακών στοιχείων κατά τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο Ησίοδο. Κι αφού με ταξίδεψε, με συνεπήρε και με χαροποίησε το σύνολο τόσο πολύ, βρέθηκα ξανά με την αγωνία να τοποθετήσω όλα εκείνα που πέρασαν από τις σκέψεις μου και όλες τις εντάσεις μέσα σε αυτό το κείμενο. Προσδοκώντας λοιπόν ότι δε θα παραλείψω τίποτα... ας ξεκινήσω από τα κατατοπιστικά.
Η παράσταση οφείλει τη σύλληψή της στην Άννα Μπουρμά όπως και την ερμηνεία και σκηνοθεσία ενώ η ίδια, ως μια ολοκληρωμένη performer, παίζει πιάνο, κρουστά, τραγουδά και χορεύει. Τα κείμενα και τους στίχους υπογράφει ο πατέρας της, Τάκης Μπουρμάς, ο οποίος χαρίζει και την βελούδινη φωνή του. Για να σας περιγράψω τούτη τη μουσικοχορευτική μυσταγωγία χρειάζονται πολλές λέξεις· θα επικεντρωθώ όμως στην απλή σκηνή όπου δεσπόζει ένα ιδιαίτερο λευκό πιάνο ως σχέδιο κάποιου σκιτσογράφου με ένα λευκό μολύβι και διάφορα άλλα μουσικά όργανα που μπαίνουν σταδιακά. Η ερμηνεύτρια κινείται αθόρυβα και χορογραφημένα σε τέλεια αρμονία με τους ήχους, τις μελωδίες, τις εντάσεις -ή τις σιωπές- και τα νοήματα. Μια πανέξυπνη έναρξη ενεργοποιεί την προσοχή των θεατών κερδίζοντας τις εντυπώσεις ενώ οι διάφορες μικροεκπλήξεις που παρεμβάλλονται στην σύμπραξη χαρακτηρίζονται όλες απαραίτητες, ενδιαφέρουσες και τόσο, μα τόσο, μαγικές.
Αξίζει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που σε μουσική παράσταση χρησιμοποιείται surround ήχος (επιτέλους!) όπως και ότι τα video art που εμπλουτίζουν υπέροχα τα Στοιχεία βασίζονται στην τεχνική του projection mapping (προβολή ψηφιακών βίντεο πάνω σε κάθε επιφάνεια αντικειμένου και υφή ακόμα και υπό κλήση). Τα μουσικά όργανα, που προσδίδουν στην μαγεία του αποτελέσματος προσφέροντας όχι απλά μια μουσική συνοδεία στα κομμάτια αλλά αισθαντικότητα και ταξίδι, ποικίλουν καθώς δεν ακούμε μόνο τα κλασικά (κιθάρες, πιάνο) αλλά και διάφορα παραδοσιακά (νταούλια, Ελληνική γκάιντα, καβάλι, τσαμπούνες...) ενώ το σύνολο απογειώνεται με μοντέρνες τεχνικές όπως computer programming και looping. Ως αποτέλεσμα, η παράδοση, η φιλοσοφία και η μυσταγωγία συνευρίσκονται αρμονικά με το τεχνολογικό παρόν που είναι και ο στόχος της θεατρικομουσικής αυτής σύμβασης με τις πάμπολλες αναφορές στην αρχαία Ελλάδα. Τα 5 στοιχεία παρουσιάζονται τόσο με πεζό φιλοσοφικό κείμενο όσο και μέσα από τραγούδια που μας οδηγούν στην εσωτερική αναζήτηση, με ήχους και συχνότητες που ηρεμούν το νευρικό σύστημα.

Το ξέρω πως η φωτιά μόνο με φωτιά φουντώνει και όχι με αναβολές.

Όπου φυσάει ο άνεμος πάμε κι εμείς. Είναι σαν να μην υπάρχει τίποτα άλλο στην σκέψη μας, πέρα από την διατεταγμένη αποστολή.

Στο νερό βρήκα έναν συμπολεμιστή στην μάχη να μετατρέψω τον βάλτο μου σε καθαρή τρεχούμενη διαφάνεια.

Όταν ο έρωτας κυριεύει τους ανθρώπους, αποθεώνεται η αρμονία των αισθήσεων, ανθίζουν τα ρόδα στην αυλή μου, παίρνει σάρκα και οστά η αθανασία, χαμογελάει η Γη ολάκερη, επιβεβαιώνεται ο μόνος γνωστός παράδεισος.

Κάνοντας μια παρένθεση αναφορικά με τα πέντε στοιχεία... Κατά τον Ησίοδο, υπάρχουν πέντε θεμελιακά στοιχεία: φωτιά, αέρας, νερό, γη και το άγνωστο πέμπτο στοιχείο -το οποίο και αναζητείται μέσα από την παράσταση ενώ κατά μία άποψη ό,τι υπάρχει στον άνθρωπο υπάρχει, με διαφορετική μορφή, και στο συμπαντικό σώμα... και ίσως αν κοιτάξουμε το Σύμπαν, το Άπαν, θα βρούμε το χαμένο στοιχείο ή το ερώτημα θα παραμείνει μετέωρο στο Πάντα.

Συμπερασματικά, πρόκειται για μια μυσταγωγική μουσικοθεατρική performance, έξω από τα κοινότυπα, με άξιες ερμηνείες, υπέροχα ταξίδια του μυαλού, του σώματος και της ψυχής, αισθαντισμό κι εσωτερική αναζήτηση, πρωτότυπα ακούσματα και μοντέρνες τεχνολογίες... όμως το καλύτερο ίσως όλων είναι ότι τελικά δεν απευθύνεται σε κάποιο ειδικό κοινό αλλά στον κάθε έναν.