koukidaki: Τρία Μαύρα Νούφαρα

Τα «Τρία μαύρα νούφαρα» του Michel Bussi με κέρδισαν ήδη από το εξώφυλλο τους. Ο τίτλος λιτός, δυνατός όπως επίσης και η αισθητική του εξωφύλλου στην οποία κυριαρχεί το αγαπημένο μου μαύρο χρώμα. Όμως το συγκεκριμένο βιβλίο δε μένει μόνο στο περιτύλιγμα.

Η ζωή τριών γυναικών, μιας εντεκάχρονης μαθήτριας, μιας όμορφης δασκάλας και μιας γηραιάς κυρίας με ένα κοινό σημείο όπως αναφέρεται και στο οπισθόφυλλο -το οποίο ο αναγνώστης δύσκολα θα εντοπίσει-, ένας έρωτας, ένας επιθεωρητής με τον βοηθό του, δύο φόνοι και πολλοί δευτεραγωνιστές, μεταξύ των οποίων και ένας σκύλος, δρουν και κινούνται με τέτοιον τρόπο ώστε οι αποκαλύψεις να είναι σταδιακές και καθόλου αναμενόμενες.

Θα δυσκολευτώ να είμαι αντικειμενικός, γιατί πραγματικά η γραφή και η δεξιοτεχνία με την οποία πλέκει την ιστορία του ο Bussi με ενθουσίασαν. Ναι, ο τομέας της ζωγραφικής και δη τα στοιχεία που παραθέτει για τη ζωή αλλά και την τέχνη του Μονέ μου φαίνονται εξαιρετικά ενδιαφέροντα, αλλά δεν έμεινα μόνο εκεί. Είναι τόσα πολλά που καθιστούν το συγκεκριμένο βιβλίο άρτιο βάσει λογοτεχνικών κριτηρίων!

Το μυθιστόρημα είναι αστυνομικό και ο τόπος δράσης είναι το Ζιβερνί, το γραφικό χωριό στο οποίο έζησε ο Μονέ από το 1883 μέχρι τον θάνατό του. Η τοποθεσία είναι άμεσα συνδεδεμένη με το έργο του συγκεκριμένου ζωγράφου και οι πληροφορίες που παρατίθενται για το έργο του είναι ακριβείς χωρίς ωστόσο να είναι πολλές και να επισκιάζουν τη ροή της υπόθεσης. Αντιθέτως δίνουν μια πνοή καλλιτεχνική, σε τέτοιο βαθμό που μπορείς να δεις τις ιμπρεσιονιστικές πινελιές να γεμίζουν τις ασπρόμαυρες σελίδες του βιβλίου με χρώμα.

Ο Bussi παίζει ανάμεσα στην πρωτοπρόσωπη αφήγηση και στην τριτοπρόσωπη, ένα «παιχνίδι» που βρίσκω εξαιρετικά ενδιαφέρον όταν ο συγγραφέας είναι γνώστης των χρονικών σημείων στα οποία πρέπει να γίνουν οι εναλλαγές. Η επιλογή της τοποθεσίας εξαιρετική, τόσο λόγω της σύνδεσης του με τον Μονέ, όσο και εξαιτίας της μικρής της έκτασης, αφού τα χωριά και οι μικρές πολιτείες ενδείκνυνται για να δημιουργήσουν ατμόσφαιρα θρίλερ και έντασης.

Οι προτάσεις του είναι κοφτές, ζυγισμένες ώστε να συνάδουν με τους χαρακτήρες, τους οποίους σμιλεύει μεθοδικά και ρεαλιστικά. Το δίδυμο του επιθεωρητή Σερενάκ και του βοηθού του Μπεναβίντες φωτίζεται όμορφα, με τη μεταξύ τους σχέση ν' αναπτύσσεται όσο εκτυλίσσεται η ιστορία. Οι διαφορετικές ανησυχίες και το σκοτάδι που φέρει κάθε μια γυναίκα της ιστορίας κεντούνται επιμελώς αντίστοιχα με την ηλικία τους σε ένα υφαντό γεγονότων άψογα επιλεγμένο ώστε να τονίσει τον ψυχικό τους κόσμο χωρίς ωστόσο να γέρνει τη ζυγαριά στην πλευρά του ψυχογραφήματος.

Οι συναισθηματικές σκηνές με έπεισαν -ακόμα και οι ελάχιστες περιπτύξεις ερωτικού χαρακτήρα αποδίδονται έτσι ώστε να συνεισφέρουν στο ευρύτερο κλίμα προσμονής. Ο λόγος είναι απλός και ουσιαστικός -από τους διαλόγους των ηρώων μέχρι την εκάστοτε προσωπική ενδοσκόπηση- και το στοιχείο της προοικονομίας είναι δοσμένο με τέτοιο τρόπο ώστε να κατευθύνει έξυπνα και επιτηδευμένα σε άλλα μονοπάτια σκέψης για να καταλήξει ο αναγνώστης αντιμέτωπος με την τελική ανατροπή που προσωπικά με έκανε να θαυμάσω τον Bussi για την ευρηματικότητά του.

Οπότε, υπάρχει περίπτωση ένα έργο που έχει τέτοιες προδιαγραφές να δυσαρεστήσει κάποιον; Υποθέτω -δυστυχώς- πως ναι. Οι αναφορές στον Μονέ σε κάποιον που δε μαγεύεται από την τέχνη της ζωγραφικής ενδέχεται να του φανούν περιττές ή περισσότερες από όσες αναλογούν σε ένα αστυνομικό μυθιστόρημα. Τέλος, αν ο αναγνώστης επιθυμεί ν' ανακαλύψει μόνος του την άκρη του νήματος, το πιθανότερο είναι πως δε θα το καταφέρει και αυτό ενδέχεται να τον απογοητεύσει. Μπορεί να αισθανθεί ένα είδος επιτηδευμένης παραπλάνησης και αυτό να του κοστίσει κάνοντάς τον να έχει στο τέλος συγκεχυμένη εικόνα για τη συνολική αξία του βιβλίου.

Σε ό,τι αφορά εμένα, η παραπλάνηση δε θα μπορούσε ποτέ να είναι πιο θεμιτή και να μου αφήνει με τη λήξη της αναγνωστικής διαδικασίας την επίγευση μιας υπέροχης εμπειρίας, τόσο που η πρόθεση «παρά» να δώσει τη θέση της στο «από» και να μένει στη μνήμη σαν γλυκιά αποπλάνηση.