koukidaki: Εις Ελευθερίαν

Το διήγημα της Ελεωνόρας Σταθοπούλου, Εις ελευθερίαν, (περιέχεται στο ομότιτλο βιβλίο της που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εστία μαζί με άλλες έξι ελληνικές ιστορίες) είναι γραμμένο με μια γλώσσα μη εύκολα απτή για τον μέσο Έλληνα -περισσότερο για εκείνον που είναι κάτω των 40 ετών- καθώς πρόκειται για μια δημώδης καθαρεύουσα αρκετά παρακινδυνευμένη λόγω της απόστασης του σύγχρονου αναγνώστη από αυτήν όμως άψογα δικαιωμένη ως επιλογή για την ωραιότητά της και τον πλούτο της. Οι ήρωες σκιαγραφούνται καρτουνίστικα για να οικειοποιηθούν ευκολότερα θαρρείς. Η αφήγηση σου προκαλεί εύκολες συμπάθειες προς τους καλούς και μεγάλες αντιπάθειες προς τους κακούς, σε διασκεδάζει, σε θυμώνει και σε συγκινεί παράλληλα. Το σύνολο μπορεί να χαρακτηρισθεί cultουνίστικο αλλά οπωσδήποτε λατρεμένο.

Στο δελτίο τύπου θα διαβάσετε ότι η Λουίζα Φόξη μεγαλώνει έγκλειστη, χωρίς πρόσβαση στη γνώση και αποκλεισμένη από την κοινωνία βρίσκοντας καταφύγιο σε κόσμους φανταστικούς, μέχρι την ημέρα των 16ων γενεθλίων της που θα εγκαταλείψει το πατρικό της προς άγνωστη κατεύθυνση.

Στην παράσταση θα δείτε το διήγημα της Ελεωνόρας Σταθοπούλου ενσαρκωμένο από τρεις ερμηνευτές, διασκευασμένο και υπό τις σκηνοθετικές κατευθύνσεις της Μαρίας Αιγινίτου σε μια εναλλακτική παραστασιοποίηση που περιλαμβάνει πρόζα, χορό, τραγούδι... Μια πρόταση που συνδυάζει το παλιακό στοιχείο της γλώσσας του κειμένου και της εποχής έτσι όπως προκύπτει από την αισθητική (κοστούμια, αντικείμενα) με μοντέρνα σχήματα κινησιολογίας και νόρμες. Η γραφή τούτη, με το μυστικιστικό της ιδιόλεκτο, προκαλεί την αμέριστη προσοχή του θεατή, κεντρίζει διεγείροντας το μυαλό, ξαναζωντανεύει ξεχασμένες εκφράσεις... όμως φέρει το πάθος των συναισθημάτων, μια γλυκιά νοσταλγία, συμπάθεια και, φυσικά, εκείνη την άλλη έντονη μουσικότητα και αρμονία που χάθηκε ή περιορίστηκε στη νέα δημοτική.

Η Λουίζα είναι ένα κορίτσι που μεγαλώνει εσώκλειστη, απομονωμένη από την κοινωνία, περί του κόσμου μακράν του κόσμου, μας λέει, γεγονός το οποίον εξήψε την φαντασίαν της -πως αλλιώς;- θλιβερά μόνη, να μετρά το ψυχικό της σθένος και να υπολογίζει τις έμφυτες απορίες της μέχρι να τολμήσει τη φυγή της στα σπλάχνα μιας μεταφυσικής βραδιάς... ίσως πυρούμενη από την πίστη στο θαύμα, το οποίο όντως την περιμένει εκεί... και βλέπει τη φοβεράν της ελευθερίας θύραν να υποχωρεί για χάρη της.

Ο χώρος που ορίζεται ως σκηνή δε διαθέτει σχεδόν τίποτα. Τα αντικείμενα της παράστασης είναι ελάχιστα κι έτσι η ματιές των θεατών ακολουθούν βήμα βήμα τους ερμηνευτές ενώ τους συμπαρασύρουν στην ιστορία της Λουίζας. Τρεις άνθρωποι διαβάζουν την ιστορία σε όλους εμάς ωσάν θα έκανε ο μεγαλύτερος παραμυθάς του κόσμου: χρησιμοποιούν κάθε εκφραστικό τους μέσο προς αναπαράσταση των τεκταινόμενων, γελούν και δακρύζουν συμπάσχοντας με τους ήρωες... σε μια απίθανη αισθαντική παραστασιοποίηση. Φαίνεται δια γυμνού οφθαλμού και χωρίς μεγάλη σκέψη πόση δουλειά έχει γίνει τόσο από τη μεριά τους όσο και από τη σκηνοθέτιδα του εγχειρήματος, την Μαρία Αιγινίτου, που υπογράφει και τη θεατρική διασκευή. Οι Τάνια Παλαιολόγου, Λάμπρος Παπαγεωργίου και Γιώργος Σταυριανός πλουτίζουν το θέαμα με τις υπέροχες χροιές τους, τραγουδούν ζωντανά και χωρίς κανένα μουσικό χαλί ή άλλο βοήθημα, συγχρονίζονται τέλεια και κινούνται ιδανικά υπό τις κατευθυντήριες γραμμές της Φαίδρας Σούτου, καλύπτοντας όλη την επιφάνεια, με χάρη και άνεση.
Το θέαμα είναι ευρηματικό, καλοδουλεμένο και διασκεδάζει ενώ παράλληλα προσφέρει αρκετά σημεία για περαιτέρω συζήτηση που αφορούν γονεϊκά, κοινωνικά, πολιτικά θέματα και άλλες έννοιες και συναισθήματα. Κλείνει υπέροχα με μια αύρα νεοτερισμού στο απαρχαιωμένο/σκουριασμένο/πουριτανικό σύστημα, σα να σου λέει ότι μπορείς να επιχειρήσεις το αδιανόητο -βάση των κοινωνικών δομών και όρων- και ότι επιβάλλεται να αναζητήσεις το πέρα από το προφανές ή το επιβαλλόμενο... σα να ανοίγει ένα παράθυρο προς το νέο, το καινόφερτο... σα να σου θυμίζει ότι ο κόσμος είναι πολύ πιο μεγάλος από τα ήδη γνωστά σου μέρη ή πρόσωπα και ίσως να αξίζει μια περιπλάνηση...

Θα θυμάμαι για πάντα την παραβολή του βιβλίου για το οποίο όταν ένας χαρακτήρας του έργου προέτρεψε το κάψιμό του ως τρόπο ελέγχου τής γνώσης, ένας άλλος απήντησε προτείνοντας τον πολλαπλασιασμό ως αντίμετρο αποτελεσματικότερο της απαγόρευσης ή της καύσης, καθώς στην υπερπληθώρα των βιβλίων και μέσα στην απόλυτη ελευθερία της πληροφόρησης ο άνθρωπος χάνεται, πολύ γρήγορα κανείς δεν είναι σε θέση να εντοπίσει την πραγματική γνώση (τον ψύλλο στ' άχυρα) ούτε θα μπορούσε κάποιος να διαβάσει όλες τις πηγές κι έτσι ο σκοπός επιτυγχάνεται μοιραία με την υπερβολή, τη σύγχυση και την ημιμάθεια. Σας θυμίζει κάτι από τη σύγχρονη διαδικτυακή εποχή;

Κι αν παραλληλίσουμε το παραπάνω με την ελευθερία που καταλήγουμε; Υπάρχει μέτρο; Κι αν υπάρχει, ως που είναι καλό και γόνιμο πράγμα η ελευθερία ή το κάθε αγαθό;

Κι αν όλοι είμαστε μια Λουίζα, θα επιδιώξουμε την απόδραση; Θα βγούμε έξω ελεύθεροι, άνευ ορίων, υπέρ μας;