Ο ίδιος ισχυρίστηκε στον Τρικούπη ότι δεν γνωρίζει Ελληνικά και λίγα χρόνια μετά έγραψε τον Εθνικό Ύμνο.
Ο "Ύμνος εις την Ελευθερία" τον καταξίωσε αμέσως σε όλη την Ευρώπη και ενώ συνεχίζει να γράφει για τα επόμενα 33 χρόνια δεν θα ολοκληρώσει σχεδόν κανένα του έργο!
Αυτή είναι η ιστορία του ανθρώπου που ενέπνευσε την καλύτερη γενιά ποιητών της εποχής μας, Παλαμά, Βάρναλη, Ελύτη και πολλούς, πολλούς άλλους.
“...Αν κάποιος από τους Νεοέλληνες εστάθηκε δάσκαλός μου, αυτός βέβαια ήτανε ο Σολωμός, το λέω με δέος γιατί κάθε γειτνίαση μαζί του με συντρίβει... Ο Σολωμός ήτανε πολύ μεγάλος ποιητής, και πιστεύω ότι εάν οι ξένοι μπορούσαν να διαβάσουν ελληνικά θα τον είχαν κατατάξει μέσα στους πέντε δέκα κορυφαίους του κόσμου, όλων των αιώνων...” Οδυσσέας Ελύτης
Ο εθνικός μας ποιητής γεννήθηκε το 1798 στη Ζάκυνθο, ως εξώγαμο τέκνο του Νικόλαου Σολωμού και της υπηρέτριάς του Αγγελικής Νίκλη.
Ο Νικόλαος Σολωμός απέκτησε δύο παιδιά με την νόμιμη σύζυγό του, Μαρνέττα Κάκνη, τον Ρομπέρτο και την Έλενα, και αλλά δύο παιδιά από το δεσμό του με την Αγγελική Νίκλη, τον Διονύσιο και τον Δημήτριο.
Ο Διονύσιος Σολωμός θα περάσει τα μαθητικά του χρόνια στην Ιταλία και θα ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Παβίας.
Γνωρίζοντας άριστα την ιταλική γλώσσα, θα γράψει τα πρώτα του ποιήματα στα ιταλικά.
Επιστρέφοντας στη Ζάκυνθο άρχισε να μελετάει δημοτικά τραγούδια και την κρητική λογοτεχνία.
Συνεχίζει, όμως, να γράφει στα Ιταλικά.
Αυτό άλλαξε όταν συνάντησε τον Σπυρίδωνα Τρικούπη.
Ο Σολωμός διάβασε στον Τρικούπη το ιταλικό ποίημά του “Ωδή για την πρώτη λειτουργία”.
Λέγεται ότι ο Τρικούπης παρέμεινε σιωπηλός και λίγο μετά του είπε:
“Η ποιητική σας ιδιοφυΐα σάς επιφυλάσσει μια διαλεχτή θέση στον ιταλικό Παρνασσό. Αλλά οι πρώτες θέσεις εκεί είναι πιασμένες. Ο ελληνικός Παρνασσός δεν έχει ακόμη τον Δάντη του.”
“Γιατί δεν γράφεις Ελληνικά;” τον ρωτάει στη συνέχεια ο Τρικούπης για να πάρει την απάντηση: “Δεν ξέρω Ελληνικά. Πώς θα μπορούσα να γράψω με επιτυχία;”
Στη συνέχεια ο Σολωμός θα ξεκινήσει μαθήματα Ελληνικών και να γράφει στα Ελληνικά!
Ο ύμνος εις την Ελευθερία
Το πρώτο εκτενές ελληνικό ποίημά του και πλέον γνωστό του είναι ο “Ύμνος εις την Ελευθερίαν”.
Εμπνευσμένος από την ελληνική επανάσταση του 1821, θα το ολοκληρώσει το 1823.
Το ποίημα δημοσιεύεται στην Ελλάδα το 1824 και ένα χρόνο μετά στην Ευρώπη και η φήμη του Σολωμού εξαπλώνεται αμέσως σε όλη σχεδόν την Ευρώπη.
Το ποίημα "Ύμνος εις την Ελευθερία" αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές. Από αυτές οι 24 πρώτες στροφές καθιερώθηκαν ως Εθνικός Ύμνος, το 1865.
“...Σε γνωρίζω από την κόψη του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη που με βία μετράει τη γη.
Απ' τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά,
και σαν πρώτα ανδρειωμένη, χαίρε, ω χαίρε, Ελευθεριά!...”
Η μεγάλη αναγνώριση του “Ύμνου εις την Ελευθερία” λειτούργησε σε βάρος των άλλων έργων του, με τα οποία ακόμα και ο ίδιος ο ποιητής αποκτά μια ιδιόρρυθμη σχέση, μιας και αρνιόταν να τα ολοκληρώσει.
Σχεδόν κανένα από τα έργα που έγραψε μετά δεν ολοκληρώθηκε και δεν δημοσιεύθηκε από τον ίδιο.
Υπάρχει κάτι οξύμωρο στον Σολωμό. Ο μεγάλος αυτός ποιητής συντάσσεται με την φιλοσοφική άποψη, που έχει διατυπωθεί από την εποχή του Πλάτωνα, ότι η παραγωγή αισθητικής εμπειρίας, που είναι μια σχεδόν αναγκαία συνθήκη της ποίησης, υπονομεύει την αναζήτηση της αλήθειας!
Ο Σολωμός αποκτά μια σχεδόν εμμονική προσήλωση στην “πυκνότητα” των στίχων, όπου τίποτα περιττό δεν έπρεπε να υπάρχει.
Οι χτυπητές λέξεις, οι φλύαροι στίχοι, τα άχρηστα παραγεμίσματα δεν αποτελούν για εκείνον ποίηση. Για τον εθνικό μας ποιητή κάθε στίχος έχει βαρύτητα και αξία!
Στα τέλη του 1828 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Κέρκυρα, όπου ζει μοναχικά και απομονωμένος από όλους περνάει τα βράδια πίνοντας κρασί και αψέντι.
Στις ελάχιστες κοινωνικές του συναναστροφές κυκλοφορεί με μαύρο ένδυμα, άσπρα γάντια και ψηλό καπέλο και συνομιλεί στα Ιταλικά, γλώσσα που πάντα αισθανόταν πιο άνετα και πιο οικεία!
Γράφει στα Ελληνικά στίχους και δίπλα κρατάει σημειώσεις στα Ιταλικά.
Ο Σολωμός δεν παντρεύτηκε ποτέ, λέγεται όμως ότι όσο ζούσε στην Κέρκυρα, μια παντρεμένη γυναίκα, η Αδελαΐδα Καρβέλα άσκησε μεγάλη γοητεία πάνω του.
Η Αδελαΐδα στο νησί είχε φήμη γυναίκας μεγάλης αξίας και ομορφιάς. Ο Σολωμός θα της αφιερώσει το μόνο ερωτικό έργο που θα γράψει στη ζωή του, την “Donna Velata”.
H “Donna Velata”, και αυτό ίσως αποτελεί μεγάλη έκπληξη, παρόλο που είναι ερωτικό έργο είναι πεζό κείμενο και όχι ποίημα!
Τελικά και αυτό το έργο του έμεινε ημιτελές.
Μια δεύτερη εξήγηση για το ότι δεν ολοκλήρωσε τα περισσότερα έργα του, πέρα από την σχεδόν εμμονική τελειομανία του, δίνει ο Λιαντίνης, ο οποίος υπήρξε και φανατικός θαυμαστής του έργου του.
Σε μια διάλεξή του ο καθηγητής Λιαντίνης κάνει μια παράλληλη αναφορά στην προσπάθεια του Γκαίτε στον “Φάουστ” να ενώσει τα δύο “αιώνια” αντίθετα ρεύματα, τον “Κλασικισμό” (κυρίως εκπροσωπεί τον Ελληνικό πολιτισμό και τα παράγωγά του) και τον “Ρομαντισμό” (κυρίως εκπροσωπεί τον Χριστιανικό πολιτισμό και τα παράγωγά του) και την θεωρητική αποτυχία στον Γκαίτε με τον συμβολικό θάνατο του παιδιού τους, του Ευφορίωνος (καθιστώντας έτσι το εγχείρημα αδύνατο).
Κατά τον Λιαντίνη, ο Σολωμός ως ποιητής προσπάθησε να κάνει το ίδιο, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να ολοκληρώσει τα ποιήματά του, συντριβόμενος κάτω από το βάρος του “αδύνατου” του εγχειρήματός του!
Μια άλλη καινοτομία που συναντά κανείς στα γραπτά του Σολωμού είναι το θέμα της γλώσσας, μιας και υπήρξε από τους πρώτους υποστηρικτές του κινήματος του δημοτικισμού, ως κινήματος ελευθερίας:
“...Εσύ μιλείς διά ελευθερία;
Εσύ όπου έχεις αλυσωμένον το νού σου από όσες περισπωμένες εγράφησαν από την εφεύρεσιν της τυπογραφίας έως τώρα, εσύ ομιλείς διά ελευθερία;...”
Το 1851, στα 53 του χρόνια άρχισαν τα προβλήματα υγείας. Μέχρι το 1856 είχε υποστεί τρεις φορές εγκεφαλική συμφόρηση και δεν μπορούσε πια να βγει ούτε έξω από το σπίτι του.
Πέθανε τον Φεβρουάριο του 1857 και η Ελλάδα τον πένθησε με τιμές.
Το θέατρο της Κέρκυρας έκλεισε, η Ιόνια Βουλή σταμάτησε τις εργασίες της.
Το 1865 τα οστά του μεταφέρθηκαν στη Ζάκυνθο.
Η επιρροή που άσκησε ο Διονύσιος Σολωμός στους μετέπειτα μεγάλους ποιητές μας ήταν τεράστια.
Χαρακτηριστικά θα αναφέρουμε μόνο μερικούς:
Η αγάπη του Κωστή Παλαμά για το Σολωμό είναι ενδεικτική από την πρώτη στροφή του ποιήματος που έγραψε αφιερωμένο σε εκείνον:
“...Τόσω σε νοιώθω μέσα΄ς την καρδιά μου,
που τόρα τρέμω μήπως και σε χάσω,
Σ' των στίχων μου τη γύμνια, ποιητά μου,
Απ΄τα ζεστά μου στήθη αν σ΄ανεβάσω...”
που τόρα τρέμω μήπως και σε χάσω,
Σ' των στίχων μου τη γύμνια, ποιητά μου,
Απ΄τα ζεστά μου στήθη αν σ΄ανεβάσω...”
Τα έργα που ο Σολωμός ξεκινούσε, αλλά άφηνε ανολοκλήρωτα, περιγράφηκαν από τον Κώστα Βάρναλη με τη φράση:
“...Ο Σολωμός πάντα τα έγραφε, αλλά ποτές του δεν τα έγραψε...”
Σε μια άλλη προσέγγιση του έργου του, ο Α. Καραντώνης γράφει:
“... Ο Σολωμός, γύρεψε να συγχωνέψει σε μια τέλεια και καθαρή, απλή όσο και βαθιά μορφή μουσικού ποιητικού λόγου, όλες τις ιδιότητες και τις ενέργειες του ανθρώπου -από το πιο αυθόρμητο ψυχικό σκίρτημα ως τη φιλοσοφική ενόραση και την πνευματική σύλληψη της Θείας Δημιουργίας, συνταιριασμένες με μια ανώτερη αντίληψη του Χρέους...”
Και θα τελειώσω το κείμενό μου, όπως το ξεκίνησα, με ακόμα ένα σχόλιο του Οδυσσέα Ελύτη:
“...Η υπόθεση Σολωμού είναι πολύ μεγάλη και πολύ ιερή για μένα. Μιαν ολόκληρη ζωή περιμένω να αισθανθώ ώριμος για να μιλήσω όπως του αξίζει. Και η στιγμή δεν έφθασε. Ίσως δεν φτάσει ποτέ...”
“... Όπου και να σας βρει το κακό, αδελφοί όπου και να θολώνει ο νου σας μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη...”
Γιώργος Περισανίδης
Πηγές: sansimera.gr, ellines.com, huffingtonpost.gr, literature.gr
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε μέρος του χειρόγραφου του Διονυσίου Σολωμού του έργου του Πόρφυρα. Το ποίημα είχε αφετηρία την εμφάνιση ενός πόρφυρα (καρχαρία) στην Κέρκυρα τον Ιούλιο του 1847 ο οποίος κατασπάραξε έναν Άγγλο στρατιώτη που κολυμπούσε. Τελικά το έργο έμεινε αποσπασματικό.
Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798 και έφυγε από τη ζωή στις 9 Φεβρουαρίου του 1857.
Στη συνοδευτική εικόνα βλέπετε μέρος του χειρόγραφου του Διονυσίου Σολωμού του έργου του Πόρφυρα. Το ποίημα είχε αφετηρία την εμφάνιση ενός πόρφυρα (καρχαρία) στην Κέρκυρα τον Ιούλιο του 1847 ο οποίος κατασπάραξε έναν Άγγλο στρατιώτη που κολυμπούσε. Τελικά το έργο έμεινε αποσπασματικό.
Ο Διονύσιος Σολωμός γεννήθηκε στις 8 Απριλίου του 1798 και έφυγε από τη ζωή στις 9 Φεβρουαρίου του 1857.
