Ο σκηνοθέτης, ηθοποιός, θεατράνθρωπος Γιώργος Λιβανός, με αφορμή τις φετινές παραστάσεις-παραγωγές, Λεντς και O Fellini και τα όνειρα των κλόουν, μιλάει για το θέατρο (του), για τα έργα του, για τα μελλοντικά του σχέδια... για όλα.
Θα έγραφα ότι συνήθως τον βρίσκεις στην οδό Σπετσοπούλας στην Κυψέλη όπου εδώ και χρόνια βρίσκεται ο προσωπικός θεατρικός του χώρος, το Studio Κυψέλης, αλλά μετά σκέφτηκα ότι εκείνο το συνήθως είναι άτοπο, αφού εκεί ακριβώς τον βρίσκεις πάντα, χρόνια τώρα, να υπηρετεί με σθένος το θεατρικό του όνειρο, να παίζει, να σκηνοθετεί, να δουλεύει νύχτα μέρα, να ονειρεύεται...
Με ποιο κριτήριο επιλέγετε ένα θεατρικό έργο; Από το θέμα του, το συγγραφέα/μεταφραστή/διασκευαστή, από ένστικτο, προσωπικό γούστο... κάτι άλλο;
Γ.Λ.: Κάθε χρόνο ο τρόπος επιλογής διαφέρει. Οι Θεατρίνων Θεατές έγιναν με σκοπό να προωθήσουν σημαντικά κείμενα πρωτοπαρουσιαζόμενα ή λιγοπαιγμένα στην Ελλάδα που πραγματεύονται την αιώνια μάχη αρσενικού-θηλυκου αλλά και αυτή του καλού-κακού μέσα στον καθένα. Από κει και πέρα έχοντας μελετήσει χιλιάδες κείμενα μπορώ να πω πως καταλήγω σε έργα ρεπερτορίου που κυριολεκτικά με παρασύρουν. Έργα ιδιαίτερα, που προσπαθώ να τα φωτίσω με ακρίβεια δίνοντας σημασία και στη λεπτομέρεια στο ανέβασμα τους.
Το Studio Κυψέλης είναι ένα boutique theatre που σημαίνει ότι διαθέτει περιορισμένο αριθμό θέσεων. Παρόλα αυτά, έχουμε δει μεγάλες παραγωγές εκεί από τους Θεατρίνων Θεατές -δύο εκ των οποίων αυτή τη σεζόν- και πολυπρόσωπες. Θα λέγατε ότι ένα ανέβασμα με δέκα ηθοποιούς για αυτό το θέατρο είναι ρίσκο;
Γ.Λ.: Ναι. Είναι ρίσκο. Και οι Θεατρίνων Θεατές είναι μια περίεργα ριψοκίνδυνη ομάδα. Κάνουμε θέατρο για το θέατρο με πολυπρόσωπες παραγωγές με απαιτητικά έργα και δίνουμε σημασία σε όλα. Από τους ηθοποιούς -που έχω την τύχη η βασική μαγιά μετά από τόσα χρόνια να εναλλάσσεται- αλλά και έργα που έχουν σκευή ολοκληρωμένη. Δηλαδή σκηνικό και κοστούμια φροντισμένα. Συνθέτες γράφουν μουσική, χορογράφοι χορογραφούν, στιχουργοί στιχουργούν, μεταφραστές μεταφράζουν για μας ενώ ο Γιάννης Σολδάτος έγραψε δυο έργα για την ομάδα. Οι πρόβες κρατούν από 4 μήνες η ελάχιστη διάρκεια μέχρι 8-9 η μεγίστη -Κωμωδία του Έρωτα και Leonardo's Ring. Έχουμε θέατρο καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου με πάγια έξοδα και κρατιόμαστε από την αγάπη γι' αυτό που κάνουμε. Δουλεύουμε για τη φανέλα, την ιδέα, αλλά έχω και την χαρά να τονίσω ότι οι Θεατρίνων Θεατές δεν έχουν καμία οικονομική εκκρεμότητα σε συνεργάτη απαρχής δημιουργίας τους. Παρ΄όλη την ασυνέπεια των καιρών παλεύουμε για την τίμια και πολυμορφική παρουσία μας. Η Καίτη Ιμπροχώρη δουλεύει μαζί μας όλα αυτά τα χρόνια και τα περισσότερα η Μαριάννα Τόλη ενώ οι συνεργασίες με τη Μαρία Αλιφέρη, το Χρήστο Λιακόπουλο, το Γιάννη Σολδάτο, το Νίκο Βερλέκη, την Τέτη Σχοινάκη, το Γιάννη Τσιώμου, τη Νίκη Γκουντούμη, τη Ντίνα Ρίτσου, τη Νέλλη Παπά, τη Λίλη Τέγου, τη Ζωρζέτ Μιρόν, την Ελευθερία Ρήγου, τη Βίβιαν Βαλσάμη, τη Δέσποινα Βολίδη, την Ισμήνη Καλέση, τη Γιοβάννα Πρασίνου, το Σάκη Κατερέλλο, τον Βασίλη Μπουζιώτη, τον Νίκο Χαλατζίδη και τόσους άλλους επαναλλαμβάνεται και θα εξακολουθήσει. Αυτό δηλώνει ταυτότητα συνεργατών και ποιότητα απόδοσης που απαιτεί αφοσίωση, μεράκι, κέφι και υπομονή, που τα έχουμε! Αγαπάμε το θέατρο.
Πως καταφέρνετε να δημιουργείτε παραστάσεις με τόσα πρόσωπα επί σκηνής χωρίς να πέφτει ο ένας πάνω στον άλλο; Πιστεύετε ότι παίζουν ρόλο και οι καλοί συνεργάτες;
Γ.Λ.: Η σκληρή δουλειά μελέτης κειμένου είναι η αρχή, η δημιουργία ομάδας είναι η απαραίτητη συνέχεια αλλά η γνώση του έργου και των απαιτήσεων, όπως και του χώρου επακριβώς, μου επιτρέπει να κινήσω όσα άτομα χρειαστεί. Αυτό είναι απλό μπροστά στη θεατρική απαίτηση έργων: οι ηθοποιοί να τραγουδούν, να παίζουν, να χορεύουν και να παίζουν και όργανα (όπως φέτος στον FELLINI)... Αλλά συμβαίνει και είναι επιτυχές.
Σας προβληματίζει το ενδεχόμενο μιας αποτυχίας; Και κατά πόσο αυτό θα επηρέαζε τις μελλοντικές σας δουλειές;
Γ.Λ.: Κάθε παράσταση απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό. Όσο μεγάλη κι αν είναι η ομπρέλα τής απεύθυνσης όσο φροντισμένο κι αν είναι το αποτέλεσμα, τόσο μεγαλύτερο το ρίσκο σε κάποιους να μην αρέσει. Να μην τους αφορά. Η τέχνη έχει προσωπικό γνώμονα για το ωραίο. Υπάρχει κατ΄ ουσίαν το υποκειμενικό κριτήριο που είναι πάντα σεβαστό. Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος είχε πει πως αν κάτι αρέσει στο 51% κάνει επιτυχία. Υπάρχουν πολέμιοι ακόμα και της Γκουέρνικα του Πικάσσο. Με επιχειρήματα. Αυτό είναι σεβαστό και αν και δεν έχει συμβεί θα το αντιμετώπιζα με στωικότητα. Αυτό που δυστυχώς μπορεί να συμβεί είναι να αντιμετωπιστεί ένα έργο με εμπάθεια: παίζει αυτός, είναι του δείνα, το σκηνοθέτησε αυτή, ας το θάψω. Έτσι άνθρωποι μικροπρεπείς και μικρόνοες χαρακτηρίζουν έργα ή άτομα που δεν έχουν δει ποτέ από απλή άρνηση. Κάνουν κακό συκοφαντώντας. Αυτό το έχω αντιμετωπίσει. Στον ευρύ μου θεατρικό κύκλο. Τα άτομα αυτά ο χώρος αργά ή γρήγορα τα αποβάλλει. Συμπερασματικά είμαι ανοιχτός σε οποιαδήποτε κριτική, από ανθρώπους που έχουν δει ένα έργο και μπορούν να οριοθετήσουν τη γνώμη τους.
Την προηγούμενη δημιουργική σεζόν είδαμε την παράσταση με αφορμή και για το έργο του Π.Π.Παζολίνι, παλαιότερα την ελεγεία για τον Κ.Καβάφη ενώ φέτος την παράσταση Ο Fellini και τα όνειρα των κλόουν, όλες επιτυχημένες και πρωτόφαντες. Ποια είναι η σχέση σας με τον Γιάννη Σολδάτο που υπογράφει τα κείμενα; Να περιμένουμε κι άλλες τέτοιες παραστάσεις με αφορμή ή αφιερωμένες σε κάποιον αγαπημένο δημιουργό;
Γ.Λ.: Τον Καβάφη τον υπέγραψα εγώ. Ήταν μια πολύχρονη μελέτη και θεωρώ πως ήταν επιτευγματικό και το αποτέλεσμα, άλλωστε παίχτηκε 2 χρόνια στο Studio Κυψέλης και ταξίδεψε ακόμα και στο REGENCY στη Θεσσαλονίκη. Ο ΠΑΖΟΛΙΝΙ και ο FELLINI του Γιάννη είναι υπέροχα κείμενα που έγιναν ειδικά για την ομάδα και παίχτηκαν με επιτυχία. Παρ' όλο που οι κριτικοί (Μπακονικόλα, Ξηντάρας, Μπούρας) πρόβλεψαν το μακροχρόνιο της παραστασιοποίησης και του FELLINI ήδη μου τριβελίζει το μυαλό ένα έργο που μου 'χε προτείνει ο Γιάννης για τον Βισκόντι και τη σχέση του με την Κάλλας. Αρκεί να 'ναι εξίσου διαφορετικό και πρωτότυπο όσο τα προηγούμενα δύο. Ο Γιάννης γράφει εξαιρετικά. Με μαεστρία λιτότητας, ευθυβολία συναισθήματος κι ελλειπτικά. Αλλά προϋποθέτει σκηνοθέτη που θα αντιληφθεί το έργο, το βάθος του και την εκάστοτε φορά θα του δώσει το έντονο στοιχείο της συνθετικής αλήθειας που απαιτεί στην παραστασιοποίηση. Καταφέραμε όμως να επικοινωνήσουμε δημιουργικά, ο Γιάννης χαρακτήρισε το Fellini το καλύτερο ανέβασμα έργου του -θα συμφωνήσω- και φυσικά θα υπάρξει συνέχεια. Αντίθετα εγώ δε θα ξαναγράψω κάτι, απλά αν παραστεί ανάγκη θα διασκευάσω. Έχω ευκολία στη γραφή αλλά δεν είμαι ειδικός. Άλλωστε θεωρώ ότι υπάρχουν αρμοδιότητες. Ο συγγραφέας γράφει, ο σκηνοθέτης σκηνοθετεί , ο ηθοποιός παίζει , ο συνθέτης μελοποιεί και ο σκηνογράφος σκηνογραφεί. Μπορώ να συντονίσω το όλον, έχω πάντα άποψη, αλλά διάολε, υπάρχουν ειδικοί. Καθείς εφ' ω ετάχθει!
Μετά από τόσα χρόνια και τόσες επιτυχημένες παραστάσεις, ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια των Θεατρίνων Θεατές και ποιοι οι προσωπικοί σας στόχοι;
Γ.Λ.: Θέλω να κάνω διακοπές (χαχαχα). Και μετά να ανεβάσω το Private lives Coward, το Ιrma La Doush των Μπρέφορτ Μονώ, το Ερωτικό Γαϊτανάκι του Σνίτσλερ, το Ντον Ζουάν του Μολιέρου, τους Πέρσες του Αισχύλου, το Me and Jegabelle και τα Εγκλήματα κι εγκλήματα του Στρίντμπεργκ. Προς το παρόν έχω το Η ΚΑΡΕΝ ΣΤΟΟΥΝ ΔΕ ΜΕΝΕΙ ΠΙΑ ΕΔΩ της Μαίρης Μιχαλάτου με την Καίτη Ιμπροχώρη, με τα οποία θα εορταστούν τα δεκάχρονα της ομάδας και θα κυκλοφορήσει ένα λεύκωμα από τις Εκδόσεις Αιγόκερως για το ιστορικό με παραστασιολογία, κριτικές, σπάνιες φωτογραφίες.
Υπάρχει κάποιο όνειρό σας απραγματοποίητο ακόμη;
Γ.Λ.: Η ζωή είναι ένα όνειρο είπε ο Καλντερόν. Ναι, θα ήθελα να αναλάβω το Έρευνας που πήρε επιτέλους, ο Δήμος Ζωγράφου και να συνεχίσω το έργο του Ποταμίτη όπως ο ίδιος θα 'θελε. Με συνέπεια ρεπερτορίου, συνεργατών και παραστάσεων μακριά από την ευτέλεια. Μόλις μου μπήκε στο μυαλό...
