Ο Ντοστογιέφσκι κι εγώ ζούμε στον ίδιο πλανήτη, εγώ ως προσωπικότητα κι εκείνος πλέον ως ιδέα που μεταλαμπαδεύεται και τον αγκαλιάζουν συνέχεια νέοι αναγνώστες.
Ο Ντοστογιέφσκι είναι ένα θέμα που αγαπάμε να μισώ με την κολλητή μου φίλη.
Μια λέξη, μια υπόνοια είναι αρκετά για όποιον άλλο είναι στην παρέα να ανάψει τσιγάρο και να παρακολουθήσει το ματς μεταξύ μας. Τον Ντοστογιέφσκι τον αντιμετωπίζω σαν τις μπάμιες: τις δοκίμασα και δε μ’ άρεσαν. Χαώδης πλοκή, χιλιάδες μονόλογοι, μιζέρια παντού δοσμένη με ωμότητα, μπλα μπλα μπλα. Το αποκορύφωμα ήταν η παράσταση «Έγκλημα και τιμωρία» του Εθνικού Θεάτρου, στην οποία πήγα για να το παίξω διανοούμενος, αφού ήταν μετάφραση του Παπαδιαμάντη. Ομολογώ ότι έφυγα στο διάλειμμα ουρλιάζοντας πανικόβλητος, τρομάζοντας τους αστέγους και τους νυκτόβιους της περιοχής (όχι, δε μου 'φταιγε ο Παπαδιαμάντης).
Στα σοβαρά τώρα (για λίγο): ο Ντοστογιέφσκι είναι αξεπέραστος, έχει απίστευτα νοήματα, στηλιτεύει τη θρησκεία της πατρίδας του, τις κοινωνικές συνθήκες, τις οικονομικές καταστάσεις με τον δικό του τρόπο, στον οποίο πρέπει να υποκλιθείς και να διερευνήσεις πριν τον μελετήσεις και τον ενστερνιστείς. Είναι όμως πολύ δύσκολο να γίνει κάτι τέτοιο, θέλει υπομονή, χρόνο και κυρίως διάθεση αλλά πάνω απ’ όλα καλλιέργεια. Γιατί σας ζαλίζω, θα μου πείτε; Γιατί ξαναπήγα να δω το Έγκλημα και τιμωρία, αυτήν τη φορά στο θέατρο Άνεσις. Λέω, δε γίνεται, δεύτερη χρονιά ανεβαίνει ΑΥΤΟ το έργο, κάτι συμβαίνει. Εδώ η μάνα μου και δε με κέρασε δεύτερη φορά σε γενέθλιά της μπάμιες, αγάπησε το κοινό ένα τόσο δύσκολο θέμα σε θεατρική απόδοση; Προς Θεού, το κοινό δεν είναι χαζό, έχει ένστικτο και αισθητήριο, απλώς μου έκανε εντύπωση που σε μια χαλαρή βραδινή έξοδο επιλέγει κάτι διαφορετικό, που θέλει προσπάθεια να το παρακολουθήσεις.
Και ναι, συμφωνώ απόλυτα. Χάρη σε αυτήν την παράσταση κατάλαβα τί είναι το Έγκλημα και τιμωρία, γιατί είναι σταθμός στη λογοτεχνία και πόσες αλήθειες κρύβει μέσα του. Χίλια μπράβο στον σκηνοθέτη και στον διασκευαστή του κειμένου, που ξεχώρισε τις δευτερεύουσες προσωπικότητες και τις αφαίρεσε από την περίπλοκη ιστορία. Ας μην ξεχνάμε ότι τις δεκαετίες 1860 και 1870, που γράφτηκε το κείμενο, ήταν της μόδας τα βιβλία-ποταμοί (Άννα Καρένινα, Άθλιοι, Αδελφοί Καραμαζώφ, Πόλεμος και ειρήνη), επομένως έπεσε πολύ πράμα μέσα στο βιβλίο. Και αφαιρέθηκε από την παράσταση. Και αγκάλιασα με όλη μου την αγάπη το κείμενο. Το κείμενο, ε! Όχι το μυθιστόρημα! Γιατί η κολλητή μου μου είπε, άντε να ξαναδιαβάσεις το βιβλίο και η απάντησή μου ήταν: Προτιμώ να θυμάμαι το βιβλίο χάρη στην παράσταση!
Μέχρι και τους μονολόγους αγάπησα και ξεχώρισα τα βαθιά κρυμμένα νοήματα!
Η σκηνή του θεάτρου είναι μεγάλη και λειτουργικότατη. Τα σκηνικά ξεπηδάνε μέσα από την ιστορία και αλληλοσυμπληρώνονται, αλληλεπιδρούν το ένα με το άλλο.
Έξοχη σκηνοθεσία, δοσμένη με μαεστρία, δείχνει σα μια λεπτοδουλεμένη πιρουέτα μπαλαρίνας. Φωτισμοί σωστοί, εναλλαγή σκηνών διαφορετική και πιστότατη και με ένα φινάλε Α΄ πράξης που θα μου μείνει αξέχαστο, με τον Ρασκόλνικοφ και τον ανακριτή να παίζουν σκάκι ενώ το παιχνίδι έχει πάρει φωτιά στην κυριολεξία.
Ο Τάσος Ιροδανίδης έχει ωριμάσει υποκριτικά και ηλικιακά από το «Κάθε Πέμπτη, κύριε Γκριν» που είχα δει πιο παλιά στο ίδιο θέατρο. Χωρίς πολλά λόγια αλλά με τρομερή υποκριτική με καθήλωσε. Η Αννίτα Κούλη έπαιξε σωστά την πόρνη που ερωτεύεται ο Ρασκόλνικοφ και η σκηνή με τον άνθρωπό της αυτόν με έκανε να συγκινηθώ. Πόση δύναμη αγάπης είχε αυτό το κορίτσι! Ειδική αναφορά στον Θοδωρή Κατσαφάδο που υποδύεται τον μέθυσο πατέρα της πόρνης Σόνια κι είχε μια ανεπανάληπτη σκηνή με τον ανακριτή. Ο ανακριτής Ιεροκλής Μιχαηλίδης παίζει έναν εξαιρετικό ρόλο, υποδύεται έναν άνθρωπο που υποψιάζεται τον Ρασκόλνικοφ από την αρχή αλλά η μαεστρία του, ο χειρισμός της ανάκρισης, τα παιχνίδια μυαλού που παίζει με τον πρωταγωνιστή είναι αριστουργηματικά. Ο Δημήτρης Καπετανάκος στον ρόλο του Ραζουμίχιν, φίλου του Ρασκόλνικοφ και ο Δημήτρης Διακοσάββας είναι απαραίτητα κωμικά στοιχεία ενώ η Σοφία Πανάγου σαν Ντούνια, που ξεπουλιέται σε έναν πλούσιο για να τον παντρευτεί και να θρέψει την οικογένειά της είναι χαριτωμένη και τραγική ταυτόχρονα. Ο Διακοσάββας παίζει και τη γριά που δολοφονείται!
Επομένως, ναι, να πάτε! Να πάτε ξέροντας ότι θα δείτε Ντοστογιέφσκι αλλά δε θα κουραστείτε. Το κείμενο είναι λιτό και βαθύ ταυτόχρονα, επεξηγηματικά απλό και γρήγορο, με κωμικά ιντερλούδια και μονολόγους που προσφέρουν άφθονη σκέψη.
Πραγματικά, η παράσταση είναι μια πολύ καλή γνωριμία με τον κόσμο της ρωσικής λογοτεχνίας και δικαίως βραβεύτηκε με δεύτερο βραβείο σκηνοθεσίας, τρίτο βραβείο ανδρικού ρόλου για τον Τάσο Ιορδανίδη και δεύτερο βραβείο σκηνογραφίας στα βραβεία του Αθηνοράματος για τις παραστάσεις της σαιζόν 2015-2016. Στα μείον το ημίωρο διάλειμμα της παράστασης.
Ταυτότητα παράστασης:
Διασκευή/Σκηνοθεσία/Φωτισμοί/Μουσική επιμέλεια: Λεβάν Τσουλάτζε
Μετάφραση (από τα γεωργιανά): Xάτια Γκόσουα
Σκηνικά: Σταύρος Λίτινας
Κοστούμια: Ηλένια Δουλαδίρη
Παίζουν: Ιεροκλής Μιχαηλίδης (ανακριτής Πορφύρης), Τάσος Ιορδανίδης (Ρασκόλνικοφ), Θάλεια Ματίκα (Σόνια), Σοφία Πανάγου (Ντούνια), Δημήτρης Καπετανάκος (Ραζουμίχιν), Δημήτρης Διακοσάββας (γριά τοκογλύφος-Λούζιν) και ο Θοδωρής Κατσαφάδος (Μαρμελάντωφ).
Κάθε Τετάρτη και Κυριακή στις 19:30, Πέμπτη στις 20:00, Παρασκευή και Σάββατο στις 20:30
Στο θέατρο ΑΝΕΣΙΣ, Λ. Κηφισίας 14, Αμπελόκηποι, 2107488881
