koukidaki: Αρχαίων γυναικών πρόσωπα και προσωπεία

Τι θα μπορούσαν να συζητούν για τον ΕΡΩΤΑ η Σαπφώ, η Φαίδρα και η Ελένη;

Πως θα μοιράζονταν την εμπειρία της ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ η Άλκηστις, η Κρέουσα και η Μήδεια;

Φέρνουν ευοίωνους χρησμούς η Πυθία, η Κασσάνδρα και η Αλεξάνδρα καθώς επιστρέφουν από τους τόπους της ΙΕΡΟΤΕΛΕΣΤΙΑΣ;

Ποιες οι πολιτικές απόψεις της Αίθρας, της Κλυταιμνήστρας, της Ισμήνης, της Αθηνάς και της Λυσιστράτης, για την ΠΟΛΗ και τον ΠΟΛΕΜΟ;

Η Μαρία Τζανουκάκη αφιερώνοντας από τον υπερπολύτιμο χρόνο των προετοιμασιών-προβών, που κορυφώνονται τώρα που γράφονται αυτές οι αράδες, μού είπε σχετικά:

Πως προέκυψε η ιδέα;

Μ.Τ.: Η ιδέα μού προέκυψε όταν τελείωσα το ανοιχτό πανεπιστήμιο της Κύπρου. Γνώρισα εκεί τις ηρωίδες από την ελληνιστική εποχή. Αυτές δεν είχαν γίνει παράσταση ποτέ. Άρχισα λοιπόν σαν παιχνίδι να τις βάζω να μιλάνε με τις άλλες ηρωίδες τις γνωστές μας από τα αρχαία δράματα. Μετά τις ενέταξα σε 4 κατηγορίες ανάλογα σε τι αναφέρονται: Έρωτας, Μητρότητα, Ιεροτελεστία, Πόλη και πόλεμος. Και στο τέλος διαπίστωσα ότι σε αυτά τα θέματα το μόνο που έχει αλλάξει από την αρχαία εποχή είναι ο τρόπος ντυσίματος. Γιατί η γυναίκα του 2016 έχει ακριβώς τα ίδια προβλήματα.

Τι πραγματεύεται το έργο;

Μ.Τ.: Το έργο είναι χωρισμένο σε 4 ενότητες. Ηρωίδες από την ελληνική αρχαιότητα συζητούν και συνδιαλέγονται μεταξύ τους για πρώτη φορά και θέτουν προβληματισμούς για τη θέση της γυναίκας τόσο στην εποχή τους όσο και στη δική μας.

Ποιες οι δυσκολίες του εγχειρήματος ή οι προκλήσεις;

Μ.Τ.: Η δυσκολία που αντιμετώπισα ήταν ποιες ηρωίδες να διαλέξω. Είναι ατελείωτες. Ήθελα τόσο πολύ να προβάλλω και τις γυναίκες εκείνες από τα ελληνιστικά χρόνια που δεν απέκτησαν ποτέ τόσους αιώνες φωνή στο θέατρο! Νομίζω ότι βρήκα τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα γιατί π.χ. στην ενότητα Μητρότητα υπάρχουν ηρωίδες που πεθαίνουν για τα παιδιά τους, άλλες που τα εγκαταλείπουν και άλλες που τα σκοτώνουν. Επειδή έκανα και τη μετάφραση του έργου από τα αρχαία ελληνικά φρόντισα να τις ενώσω με λέξεις κλειδιά που λειτουργούν σαν σκυτάλη από τη μία στην άλλη.

Θα λέγατε ότι η παράσταση αποτελεί έναν ύμνο στη γυναίκα;

Μ.Τ.: Θα έλεγα ότι η παράσταση μου δίνει αφορμή για προβληματισμό στη σύγχρονη γυναίκα. Θεές, Ιέρειες, Βασίλισσες ζουν παρόμοιες καταστάσεις με εμάς τις γυναίκες του 2016. Εκείνες αντέδρασαν στο πεπρωμένο τους όπως μας λέει ο μύθος. Εμείς πως θα αντιμετωπίσουμε αυτά τα αυτά τα ίδια προβλήματα;

Στην παράσταση...

Τέσσερις παρουσίες που υποδύονται δεκάδες γυναίκες -κάποιες ιδιαίτερα γνωστές και άλλες όχι και τόσο δημοφιλείς- σε κοιτούν στα μάτια και σου αφηγούνται τις ιστορίες τους. Η Μαρία Τζανουκάκη έχει πλέξει με αριστοτεχνία τις ιστορίες των γυναικών της αρχαιότητας, από την αρχαϊκή, την κλασσική και την ελληνιστική εποχή, οι οποίες μιλούν -και συνομιλούν- για πρώτη φορά σπάζοντας τα "δεσμά" που τις ήθελαν να παρουσιάζονται σε ένα μόνο έργο. Γυναίκες με λάθη, πάθη... γυναίκες ερωτευμένες, αγαπημένες ή μισημένες... γυναίκες θύτες και γυναίκες θύματα... γυναίκες τόσο ίδιες με τη σύγχρονη γυναίκα που τρομάζεις από τη διαχρονικότητα των ιδεών, των αντιλήψεων, των προβλημάτων, των κοινωνικών δυστοπιών...

Τέσσερις γυναίκες ενσαρκώνουν επί σκηνής πάμπολλες άλλες. Κι ενώ κάποιες όπως η Μήδεια ή η Ελένη είχαν πολλές φορές την ευκαιρία τους, άλλες όπως η Γοργώ και η Πραξινόη, η Σιμαίθα ή η Θεστύλη ίσως βρίσκουν βήμα για πρώτη φορά.

Όπως και να 'χει, οι κυρίες Μαρία Γούλα, Μαριάννα Ξενίδου, Νατάσσα Παπαδάκη και Μαρία Τζανουκάκη έδωσαν πνοή σε αρκετές γυναίκες άλλων εποχών και βασανιστικά επίκαιρων σε κάθε εποχή. Και το έκαναν με πλεονάζων μεράκι κι αφοσίωση, σε μια παράσταση που είχε και καλοδουλεμένες ερμηνείες (ουδείς ποτέ δε φάνηκε να αμφιβάλει στο ελάχιστο για το που πρέπει να πάει ή τι θα πει -φαντάζομαι δεν είμαι η μόνη που έχει εισπράξει κάτι τέτοιο παρακολουθώντας ανθρώπους στη σκηνή- ενώ όλες μαζί λειτουργούν ως ένα ενιαίο άψογα συγχρονισμένο σύνολο), είχε και πολύ περιεκτικό κείμενο (μα ούτε μία φράση δεν ειπώθηκε πληθωρικά ή χάριν καλολογισμού παρά μονάχα ό,τι είναι απαραίτητο για τη σύμπραξη), είχε και αισθαντισμό, είχε και πανέμορφα κοστούμια (αρχαιοπρεπείς γραμμές με μεταμοντέρνες φόρμες, κάτι σαν γέφυρα του τότε με το σήμερα), είχε και υπέροχους φωτισμούς που δημιουργούσαν χρωματικές αντιθέσεις με το θερμό σκηνικό, είχε και ευρήματα, αλλά και ένα ιδανικό φινάλε που κερδίζει τις εντυπώσεις ξεσηκώνοντας το κοινό υπέρ του θεάματος.

Στην αρχή αναρωτήθηκα αν θα ήμουν σε θέση να βρω τα πρόσωπα που λαμβάνουν μέρος αλλά πολύ γρήγορα -ευτυχώς- αποστασιοποιήθηκα από το "παζλ" και επικεντρώθηκα στη χαρά της γνωριμίας με τις κυρίες και στο να ακούσω αυτό που έχουν να μου πουν. Και, η αλήθεια είναι, ότι κανείς δε θα μπορούσε να "αναγνωρίσει" έτσι απλά την Άρτεμις του Καλλίμαχου ή την Αλεξάνδρα του Λυκόφρονα (πρέπει να έχεις εμβαθύνει εξαιρετικά στα εν λόγω κείμενα) και άλλες φυσιογνωμίες που δεν "ευτύχησαν" να είναι Πυθία, Κασσάνδρα, Ιφιγένεια ή Λυσιστράτη... αλλά δε θα είχε και τόση σημασία για την παράσταση. Γιατί εκείνο που έχει σημασία είναι να αφουγκραστείς τις ιστορίες τους και να ανακαλύψεις τις απίστευτες ομοιότητές τους με εσένα, με την κοινωνία σου και την εποχή σου.

Πέρα όλων των προαναφερόμενων και του υπέροχου κειμένου -και της δομής- του έργου, με κέρδισαν οι Βάκχες (όσοι δείτε την παράσταση θα καταλάβετε) και οι Νεφέλες. Η παράσταση κλείνει ιδανικά με τραγούδι.