Γκαλά

H γυναίκα που έχτισε τον "μύθο" του Νταλί, αλλά κατέστρεψε τον καλλιτέχνη;

“...Αγαπώ την Γκαλά περισσότερο από τη μητέρα μου, περισσότερο από τον πατέρα μου, περισσότερο από τον Πικάσο και ακόμη περισσότερο από το χρήμα. Σε εκείνη οφείλω πάνω από όλα την πεποίθηση ότι δεν είμαι τόσο μέτριος όσο νόμιζα...”

Σαλβαδόρ Νταλί

Την έλεγαν Έλενα Ντιακόνοβα, γεννήθηκε το 1894 στη Ρωσία, έγινε γνωστή όμως ως Γκαλά.

Κάποιοι από τους χαρακτηρισμούς που της αποδίδονται είναι ότι υπήρξε αφάνταστα ξιπασμένη, εγωπαθής, εξαιρετικά σκληρή και σπάταλη με μια απίστευτη λατρεία για τα χρήματα.

Υπήρξε σύζυγος του Γάλλου ποιητή Πωλ Ελυάρ, συνδέθηκε ερωτικά με τον Μαξ Ερνστ, αλλά έγινε διάσημη εξαιτίας της σχέσης της με τον Νταλί.

Φαίνεται ότι ο Ελυάρ δεν κατάφερε ποτέ να ικανοποιήσει τις σεξουαλικές επιθυμίες της, αφού λέγεται ότι σχεδόν από την αρχή της σχέσης της εκείνη αναζητούσε διαρκώς νεαρούς άνδρες.

Και η αλήθεια είναι ότι μάλλον δεν δυσκολευόταν και να τους βρει, κυρίως χάρη στο ιδιαίτερα θελκτικό σώμα της και στην προκλητική της προσωπικότητα.

Ένας από τους πρώτους εραστές της ήταν ο Γερμανός ντανταϊστής Μαξ Ερνστ, μαζί με τον οποίο, με την αποδοχή πάντα του Ελυάρ, δημιούργησαν ένα ερωτικό τρίγωνο.

Ακολουθεί η γνωριμία της με τον Σαλβαδόρ Νταλί. Αυτός ήταν τότε μόνο εικοσιπέντε χρόνων και, όπως ο ίδιος έχει αναφέρει, πριν την συναντήσει δεν είχε κάνει ακόμη έρωτα με γυναίκα.

Η Γκαλά στο πρώτο ραντεβού τους (1929), σε μια βόλτα στα βράχια, του ζήτησε να τη σπρώξει στον γκρεμό, θέλοντας έτσι να ενεργοποιήσει το ενδιαφέρον του.

Εκείνος αρνήθηκε, όμως την ίδια στιγμή την ερωτεύτηκε και έγινε όλη του η ζωή!

Άρχισε να την λατρεύει σαν θεότητα, της έδωσε δεκάδες λατρευτικά υποκοριστικά και φυσικά τη ζωγράφισε.

Ο σκηνοθέτης Λουίς Μπουνιουέλ, που υπήρξε μάρτυρας της πρώτης τους συνάντησης, στα απομνημονεύματά του αναφέρει:

“...Μέσα σε μια νύχτα ο Νταλί άλλαξε τόσο που δεν τον αναγνώριζες. Το μόνο που έκανε ήταν να μιλάει για τη Γκαλά, επαναλαμβάνοντας καθετί που είχε πει εκείνη. Μια πλήρης μεταβολή...”

Το μόνο εμπόδιο στον δρόμο της για την καρδιά του Νταλί φαίνεται ότι μπορεί να στάθηκε ο Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα!

Λέγεται ότι ο Λόρκα ήταν ο μεγάλος έρωτας του Νταλί και μέχρι τότε ασκούσε σημαντική επιρροή πάνω του.

Όμως η Γκαλά ήταν τελικά αυτή που μάγεψε τον Νταλί και τον έκανε να ξεχάσει τον ποιητή.

Ο ίδιος ο Νταλί δεν παραδέχτηκε ποτέ ότι είχε ερωτική σχέση με τον Λόρκα:

“...Ο Λόρκα ήταν ομοφυλόφιλος, όπως όλοι ξέρουν, και τρελά ερωτευμένος μαζί μου. Προσπάθησε να με «αποπλανήσει» δύο φορές. Εγώ εκνευρίστηκα πάρα πολύ, γιατί δεν ήμουν ομοφυλόφιλος και δεν με ενδιέφερε...”

Ο τρελός έρωτας του Νταλί για την Γκαλά θα προκαλέσει και προστριβές με την οικογένειά του, που τελικά θα τον αποκληρώσει. Την εποχή εκείνη στην Ισπανία το να βγαίνει κανείς με μια Γαλλίδα θεωρούνταν το ίδιο με το να συναναστρέφεσαι μια πόρνη.

Η δε συγκεκριμένη Γαλλίδα, για να κάνει τα πράγματα ακόμη χειρότερα, ήταν παντρεμένη και με μια φήμη να την συνοδεύει ως φιλήδονη και ξεδιάντροπη!

Ο Νταλί αδιαφορεί για την οικογένειά του και συνεχίζει να ζει τον έρωτά του!

Η Γκαλά θα αποτελέσει και τον βασικό καταλύτη για την άνοδο του τότε νεαρού ζωγράφου!

Ήταν οργανωτική, πειθαρχημένη και πολύ αυστηρή με τον Νταλί και τους φίλους του.

Χωρίς την Γκαλά, σχεδόν κανείς δεν θα μπορούσε να συνεννοηθεί με τον εκκεντρικό καλλιτέχνη.

Ο γάμος τους έγινε το 1934.

Εκείνη ασκεί όλο και μεγαλύτερη επίδραση πάνω του και τελικά σε αυτήν οφείλεται η μεταμόρφωση του Νταλί σε έναν καλλιτέχνη υπερβολής και μεγαλομανίας (ακριβώς όπως και η ίδια!).

Ο Νταλί αποποιήθηκε ακόμη και τη φιλελεύθερη ιδεολογία του και έγινε ένας φανατικός οπαδός του ολοκληρωτισμού. Θα κάνει δηλώσεις υπέρ του Χίτλερ και του Ναζισμού και θα ζωγραφίσει και ένα πορτραίτο της κόρης του Ισπανού δικτάτορα Φράνκο.

Ο Αντρέ Μπρετόν σχεδόν θα αναγκαστεί να αποκηρύξει τον Νταλί από την ομάδα των σουρεαλιστών!

Ο Νταλί δηλώνει πως ο ίδιος είναι όλος ο υπερρεαλισμός!

“...Η μόνη διαφορά μου με τους Σουρεαλιστές είναι ότι εγώ είμαι Σουρεαλιστής...”

Στη συνέχεια ο Μπρετόν επινοεί τον περίφημο αναγραμματισμό του ονόματος του Νταλί, Avida Dollars[1] (άπληστος για δολάρια), ασκώντας κριτική στον καλλιτέχνη, με συνέπεια η φήμη του να δεχτεί ισχυρό χτύπημα.

Φαίνεται όμως ότι και στην “εμπορευματοποίηση” του Νταλί, η Γκαλά έπαιξε σημαντικό ρόλο.

Η ίδια δήλωνε:

“...Κάθε πρωί μετά το πρόγευμα, µου αρέσει να ξεκινάω τη μέρα µου κερδίζοντας 20.000 δολάρια..”

Με το θέμα της μονογαμίας το ζευγάρι ήταν μάλλον χαλαρό.

Λέγεται ότι η σεξουαλική τους ζωή ήταν πιο εξωφρενική κι απ’ τους πίνακες του καλλιτέχνη!

Ο αστικός μύθος αναφέρει ότι διοργάνωναν όργια στο σπίτι τους κάθε σαββατοκύριακο.

Φημολογείται ότι ο Νταλί προτιμούσε να παρακολουθεί, παρά να συμμετέχει στη σεξουαλική συνεύρεση, ενώ η Γκαλά ικανοποιούσε τις φαντασιώσεις της.

Η Γκαλά παράλληλα, σε τακτά χρονικά διαστήματα, πρόσθετε στη «συλλογή» της μια σειρά από διάσημους και μη εραστές, τους οποίους δεχόταν εν γνώσει του και ο Νταλί!

Συνέχισε, επίσης, να είναι απίστευτα σπάταλη. Όταν τα έξοδα της Γκαλά ξεπέρασαν κάθε όριο, ο Νταλί διόρισε διαχειριστές της μεγάλης περιουσίας του.

Μάλιστα, λέγεται ότι ο Νταλί ασχολήθηκε μέχρι και με απαξιωτικά για το καλλιτεχνικό του εύρος έργα, προκειμένου να ικανοποιεί κάθε επιθυμία της συζύγου του.

Έφτασε ακόμα και στο σημείο να υπογράφει λευκά χαρτιά, πάνω στα οποία άλλοι φιλοτεχνούσαν θέματα λέγοντας ότι ήταν αυθεντικά έργα του διάσημου ζωγράφου.

Το κύρος του δέχεται αλλεπάλληλα χτυπήματα, ο Νταλί άρχισε να πέφτει σε βαθιά κατάθλιψη και η Γκαλά ξεκίνησε να του δίνει μεγάλες ποσότητες υπνωτικών και αμφεταμινών.

Κάποιοι λένε πως η Γκαλά προσπαθούσε να τον δηλητηριάσει, άλλοι πως πήραν και οι δύο τα φάρμακα με τη θέλησή τους.

Το 1969 της αγόρασε το Κάστρο του Πούμπολ στην Ισπανία. Από τότε η Γκαλά έμενε μόνη της και ο Νταλί την επισκεπτόταν μόνο μετά από δική της γραπτή πρόσκληση.

Είχε δηλώσει πως θα έτρωγε την Γκαλά αν πέθαινε πρώτη… δεν το έκανε.

Η Γκαλά πέθανε τον Ιούνιο του 1982 και η ταφή έγινε, όπως είχε ζητήσει η ίδια, στην κρύπτη του πύργου της φορώντας ένα κόκκινο φόρεμα του Dior.

Ο θάνατός της τον κλόνισε σε τεράστιο βαθμό. Κάνει απόπειρα αυτοκτονίας και στη συνέχεια κλείνεται στον πύργο του, αρνούμενος για μέρες να φάει ή να δει κάποιον.

Μερικά χρόνια μετά, τον Ιανουάριο του 1989, θα πεθάνει και ο Νταλί.

Τα τελευταία του λόγια ήταν: «Που είναι το ρολόι μου;»

Προς έκπληξη όλων, η τελευταία του επιθυμία ήταν να ταφεί στο Θεατρικό Μουσείο, που ο ίδιος είχε ιδρύσει και όχι δίπλα στη Γκαλά!

Ο Ian Gibson, ένας από τους βιογράφους του που έγραψε το βιβλίο «Η επαίσχυντη ζωή του Σαλβαντόρ Νταλί», αναφέρει:

“...Χωρίς την Γκαλά η ζωή του Σαλβαντόρ θα ήταν σίγουρα μια άλλη και ίσως ωραιότερη ιστορία...”

Σε κάποιο άλλο κείμενό μου, είχα προσπαθήσει να δώσω έναν ορισμό του έρωτα:

“... Ερωτευμένος είσαι όταν κάνεις πράγματα τα οποία θεωρούσες αδιανόητα πιο πριν, χωρίς καν να αγκομαχάς...”

Ακόμα λοιπόν και αν ξεπούλησε την τέχνη του για να αποκτήσει χρήματα, ακόμα και αν πούλησε φίλους και εραστές, ακόμα και αν ξεπούλησε την ιδεολογία του και προσέγγισε φασιστικές αντιλήψεις, έχει μια πολύ καλή δικαιολογία, που σίγουρα έλεγε και στον εαυτό του:

Πριν το κατακρίνεις, λοιπόν, τόσο εύκολα, σκέψου και αυτό:

“...Ο Νταλί υπήρξε ερωτευμένος...”

Αν σου έχει συμβεί και θυμάσαι πως είναι, ίσως και να είσαι λιγότερο αυστηρός...

“...Μη φοβάστε την τελειότητα. Δεν θα την πετύχετε ποτέ...”

Σαλβαδόρ Νταλί

Γιώργος Περισανίδης

Πηγές: athensvoice.gr, tovima.gr, ekfrasi.net, mixanitouxronou.gr

[1] Για τους φίλους που δεν είναι εξοικειωμένοι με τους αναγραμματισμούς: το ονοματεπώνυμο του καλλιτέχνη (Salvador Dalli) αποτελείται από τα ίδια γράμματα με την ειρωνική φράση (Avida Dollas) του Μπρετόν.