Η Ελένη Χαλκούση γεννήθηκε το 1901 στην Κωνσταντινούπολη και συγκεκριμένα στο Μακρυχώρι Προποντίδας, όπου αποφοίτησε από το Ζάππειο Παρθεναγωγείο το 1922 και στη συνέχεια μετέβη στο Παρίσι, για να σπουδάσει στο Εθνικό Ωδείο και στη Σχολή "Σαρλ Λε Μπαρζύ".
Στο θεατρικό σανίδι εμφανίστηκε το 1925 με το βραχύβιο Θέατρο Τέχνης του Σπύρου Μελά και τον επόμενο χρόνο διηύθυνε τον δικό της θίασο «Νέοι» που ανέβαζε παραστάσεις στο θέατρο της Κυβέλης. Την περίοδο 1926-1935 περιόδευσε σε όλη την Ελλάδα με δικό της θίασο και αμέσως μετά (1936-1945) συνεργάστηκε με τον θίασο της Μαρίκας Κοτοπούλη ως ηθοποιός, βοηθός σκηνοθέτη και καθηγήτρια υποκριτικής στη σχολή της Κοτοπούλη.
Από το 1945 που προσελήφθη στο Εθνικό Θέατρο, οι υποκριτικές της δυνατότητες βελτιώθηκαν ακόμη περισσότερο και η ίδια διέπρεπε. Στις ανωτέρω φωτογραφίες η Ελένη Χαλκούση απεικονίζεται στο πρόγραμμα της θεατρικής παράστασης του Εθνικού Θεάτρου «Ρουί μπλας» (την άνοιξη του 1947 και την άνοιξη του 1948). Είναι η πέμπτη παράσταση που συμμετέχει στο Εθνικό αλλά η πρώτη της φωτογραφία (στην περίπτωση της Ελένης Χαλκούση έτυχε τα προγράμματα των προηγούμενων παραστάσεων να μην απεικονίζουν κανέναν ηθοποιό).
Στον κινηματογράφο εμφανίστηκε σε συνολικά 11 ταινίες, με πρώτη τη «Φωνή της καρδιάς» (1943, δεν αναγράφεται στους τίτλους αρχής) (διακρίνεται στην ανωτέρω φωτογραφία δεξιά) και τελευταία την «24 ώρες ζωντοχήρα» (1969). Εμβληματική και γνωστότερη υπήρξε η φυσιογνωμία της στα «201 καναρίνια» (1964) στον ρόλο της γεροντοκόρης που ζει μια ζωή απομονωμένη με καναρίνια και πιάνο. Στην τηλεόραση έπαιξε στη σειρά «Οι έμποροι των Εθνών» (ΕΙΡΤ, 1973-1974) στον ρόλο της παραμάνας και σε πέντε παραστάσεις του Θεάτρου της Δευτέρας (1973-1981).
Εργάστηκε επίσης ως δημοσιογράφος, μετέφρασε θεατρικά έργα, έγραψε αυτοβιογραφικά βιβλία («Το θεατρικό ημερολόγιο της Ελένης Χαλκούση», Κάκτος 1982 και «Πόλη αγάπη μου», Αθήνα, Κάκτος 1982) και κατέγραψε με γλαφυρότητα τους κανόνες καλής συμπεριφοράς στο περίφημο βιβλίο "Savoir vivre" (εξεδόθη τέσσερις φορές ως τώρα, με τελευταία το 2012 από τις εκδόσεις Παπαδημητρίου).
Στη μέχρι στιγμής έρευνά μου ανακάλυψα μόνο 2 εξώφυλλα, στη «Γυναίκα και το σπίτι» (τ. 140, 1/6/1955) και στο Ραδιοπρόγραμμα (τ. 248, 27/2/1955). Αυτή η υπέροχη ηθοποιός και εμβληματική γυναίκα, βραβευμένη με Χρυσό Σταυρό Ευποιίας, πέθανε ξεχασμένη σε γηροκομείο της Αθήνας το 1993.
Πηγές:
Οι φωτογραφίες από τη θεατρική παράσταση «Ρουί μπλας» είναι από το ψηφιοποιημένο αρχείο του Εθνικού Θεάτρου. Το εξώφυλλο του περιοδικού «Η γυναίκα και το σπίτι» είναι από τη Βιβλιοθήκη του Ε.Λ.Ι.Α-Μ.Ι.Ε.Τ. Το εξώφυλλο του βιβλίου «Σαβουάρ βιβρ» είναι από τη σελίδα στο facebook Περιοδικά Magazines and Bibliophilia – M&b. Τα screenshot των ταινιών προέρχονται από το προσωπικό μου αρχείο.
