Έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποιούμε τα βιβλία για να «ταξιδέψουμε», κι έστω για λίγο να ξορκίσουμε τη θλίψη της καθημερινότητας ελαφρύνοντας την ψυχή μας. Τι θα συνέβαινε όμως εάν στα χέρια σας κρατούσατε ένα βιβλίο που σκοπός του ήταν να σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε την στεναχώρια της γενικότερης κρίσης που υπάρχει γύρω μας;
Κι η αλήθεια είναι πως δύσκολα επιλέγουμε να ‘ρθούμε αντιμέτωποι με όσα μας πονούν. Ίσως θεωρούμε πως η καλύτερη γιατρειά και λύση στέκει να πράττουμε όπως και οι άλλοι, αφήνοντας στον χρόνο και στην μοίρα τα υπόλοιπα. Θαρρείς κι αυτή η ένταξή μας στην μάζα μας προμηθεύει με το άλλοθι πως «Έτσι είναι τα πράγματα για όλους, δε μπορώ να κάνω κάτι για να τ’ αλλάξω!»
Κι εδώ παρεμβαίνει η λογοτέχνης μας Μαίρη Σουρλή δίνοντας μας μες απ’ τις γραφές της τα παραδείγματα εκείνων που τόλμησαν να βγουν απ’ τη σπηλιά του Πλάτωνα και να εξερευνήσουν νέες προοπτικές και λύσεις. Μας παραθέτει μες από τα διηγήματά της τα οικεία βιώματα τόσων καθημερινών ηρώων, βρίσκοντας σε πολλά από αυτά τόσα γνώριμα στοιχεία και συνάμα τις λύσεις που προσωπικά αποζητούμε.
Γιατί δυστυχώς «με τα αρνητικά συναισθήματα που κυριαρχούν, κοντεύουμε να χάσουμε τη δυνατότητα να αγαπάμε και να μας αγαπούν». Το σίγουρο ωστόσο είναι πως «το να καταλαβαίνουμε τη δύσκολη θέση του άλλου και να του προσφέρουμε, σίγουρα αυτό η ζωή θα μας το επιστρέψει με τον τρόπο της».
Οι ιστορίες είναι πολλές και δραματικές, έχοντας όμως μέσα τους φυτεμένο το σπόρο της ελπίδας. Μας παραθέτει τη ζωή της Λόλας, που την συναντούμε να αντεπεξέρχεται στις δυσκολίες βρίσκοντας οτιδήποτε χρήσιμο μπορεί στα σκουπίδια. Ως άνθρωποι και αναγνώστες την συμπονούμε, κουβαλώντας αυθόρμητα τις αγωνίες της και ευελπιστώντας πως ασχέτως των δύσκολων καιρών να μπορέσει μες από τις δυνάμεις της να αποτινάξει το σκοτάδι από πάνω της.
Αρκεί να σκεφτείς ότι «ο καθένας μας έχει σ’ αυτή τη ζωή χαρές, στενοχώριες, δυσκολίες κι αντιδράσεις. Πόσο δύσκολο όμως είναι να βάζουμε τον εαυτό μας στη θέση του άλλου;»
Στο επόμενο διήγημα την συναντούμε να έχει ήδη μετουσιώσει την ανάγκη της σε δημιουργική και προσοδοφόρα απασχόληση. Όπως αναφέρει και η συγγραφέας «η κρίση έχει και τα θετικά της. Γεννά ιδέες, που ευδοκιμούν σε μια επιβίωση με όρους αξιοπρέπειας, ακόμη και σε κανόνες διεξόδου, που μας επιβάλλονται».1 Η Λόλα ανοίγει ένα μικρό παλαιοπωλείο με προϊόντα πώλησης όλα εκείνα τα ευρήματα της στα σκουπίδια, που με μια επιδιόρθωση κι ένα γυάλισμα έστεκαν στο τέλος πραγματικοί θησαυροί.
Έπειτα συναντούμε την Ψαρού που πουλά ψάρια στα παρακείμενα χωριά. Μοχθεί, μα παρά τις θυσίες και τους αγώνες της η ανταπόδοση είναι πενιχρή. Τότε κάνει το επόμενο βήμα. Τολμά. Με τον επίσης άνεργο σύντροφό της αφήνουν την πόλη και γυρνούν στο χωριό. Ασχολούνται με τα χωράφια, ορθοποδούν κι ανοίγουν ένα μπακάλικο, αγγίζοντας έπειτα από πολύ επιμονή, το όνειρό τους.
Και τα ερωτήματα από τις πρώτες ακόμη ιστορίες είναι πολλά και εύλογα: Μήπως είναι αυτές οι σωστές πυξίδες της ζωής μας; Μήπως πρέπει να σηκώσουμε την γονατισμένη μας ψυχή από χάμω;
Και τόσο αυτές μα όσο κι επόμενες στοχαστικές, ανθρώπινες ιστορίες που ακολουθούν, συνεχίζουν να μας τροφοδοτούν με την θετική τους αύρα, άλλοτε με τη χρήση της δοτικής ποίησης κι άλλοτε με τρόπο αφηγηματικό.
«Μια πόλη μας καθορίζει
ανάμεσα στο ‘κατανοώ’ και ‘αποδέχομαι’», μας φωνάζει απεγνωσμένα η δημιουργός, προσκαλώντας μας συνάμα προκλητικά, λέγοντας «…γίνε η αλλαγή που θέλεις να δεις τον κόσμο!»
Γιατί δεν είμαστε μόνοι και «αν δώσουμε ευκαιρία σε ανθρώπους που συναντάμε, θα δούμε πως ο καθένας έχει κάτι καταπληκτικό να μας προσφέρει».
Γιατί κάποιες στιγμές δεν αρκεί να γνωρίζεις την αλήθεια, μα επιζητάς να σε ωθήσουν στο μονοπάτι σου είτε οι φωνές της ψυχής σου, είτε αυτών που αληθινά σ’ αγαπούν.
Γι’ αυτό ας προσπαθήσουμε μ’ όση ανάσα μας έμεινε και
«….ας βαδίζουμε περήφανα σε ωραίους δρόμους
Που την τελείωσή τους στήνει η ψυχή εμπρός μας»2
Περισσότερα για/από την Μαίρη Σουρλή:
1 Περισσότερα επί του θέματος στον σύνδεσμο, στο κεφάλαιο ‘Η αλήθεια σύμφωνα με τη «Θεωρία των Ιδεών» του Πλάτωνα’.
2 Όλα τα έντονα, πλάγια γράμματα στο άρθρο, προέρχονται από το βιβλίο της Μαίρης Σουρλή «Περπατώντας την ελληνική ψυχή με αφορμή την κρίση», Εκδ. ΠΟΛΛΥΦΕΓΓΟΣ, Κιάτο 2015
