Πέντε δημοτικά ποιήματα που καταγράφηκαν για πρώτη φορά κατά τον 8ο και 9ο αιώνα με θέμα τη θυσία αναπαράγονται με αισθαντικές φωνές και ουράνιες μουσικές. Η παράσταση του Θοδωρή Οικονομίδη σε μεταφέρει στην εποχή των στίχων των τραγουδιών-θρύλων της παράδοσης.
Τα δημοτικά: Ο Γιάννος και το Μαρουδιώ, Του νεκρού αδερφού, Της κακιάς πεθεράς, Του γιοφυριού της Άρτας και Της μάνας φόνισσας αποτελούν μια εξαιρετική δουλειά, από την θεατρική ομάδα Κύκλος, με κυρίαρχο στοιχείο το μαύρο περιβάλλον και τις μάσκες. Τα ποιήματα συνοδεύονται με ζωντανή μουσική: κρουστά, μαντολίνο, φλάουτο, κιθάρα και βιολί.
Εξάλλου, ο Θοδωρής Οικονομίδης βρίσκεται πίσω από μεγάλες θεατρικές επιτυχίες όπως η Golfw 2.3beta και Λιωμένο βούτυρο· και οι δύο sold out για δύο έτη.
Δείτε σε αυτόν τον σύνδεσμο τις δικές μου εντυπώσεις από την παράσταση.
Δείτε σε αυτόν τον σύνδεσμο τις δικές μου εντυπώσεις από την παράσταση.
Ταυτότητα
Σύλληψη-Διδασκαλία-Μουσική: Θοδωρής Οικονομίδης
Ερμηνευτές: Ειρήνη Αναγνώστου, Ελένη Βρυώνη, Μελίσσα Κωτσάκη, Δήμητρα Λούπη, Ιωάννα Μιχαλά, Δαυίδ Ιωαννίδης.
Αφήγηση, μαντολίνο, κιθάρα: Θοδωρής Οικονομίδης, Μελίσσα Κωτσάκη.
Φλάουτο-βιολί: Αλέξανδρος Παππάς
Promotion: Βάσω Σωτηρίου
Παραγωγή: Θίασος Κύκλος
Photo-Video: Αίγλη Δράκου, Θ. Παπαδόπουλος
Εισιτήρια: 10€ κανονικό [8€ μειωμένο μέσω viva.gr]
Που και πότε:
Από μηχανής θέατρο
Ακαδήμου 13, Κεραμικός
τηλ. 2105231131
Κάθε Παρασκευή και Σάββατο στις 22:00 & Κυριακή στις 18:30
Απολείπονται οι εξής παραστάσεις:
Κυρ. 3/1 , Παρ. 8/1, Παρ 15/1, Τετ. 20/1, και Τετ. 27/1.
Διάρκεια: 90 λεπτά χωρίς διάλειμμα
Κερδίστε διπλές προσκλήσεις!
Για να συμμετέχετε στις διαδοχικές κληρώσεις κλικάρετε το παρακάτω k και συμπληρώστε τη φόρμα. Παρακαλώ, σημειώστε τα ακόλουθα:
Διαβάστε τους όρους και άλλες πληροφορίες για τις κληρώσεις και τα δώρα εδώ. Θα κληρώνονται δύο διπλές προσκλήσεις για κάθε παράσταση μέχρι τέλος Ιανουαρίου ενώ με μία μόνο συμμετοχή θα λάβετε μέρος σε όλες τις κληρώσεις (δεν χρειάζεται να συμπληρώνετε εκ νέου τη φόρμα μετά από κάθε κλήρωση). Η πρώτη κλήρωση θα γίνει στις 21 Δεκεμβρίου 2015 και θα ακολουθήσουν άλλες 4 κληρώσεις κάθε Δευτέρα. Απαραίτητη η τηλεφωνική κράτηση στο τηλέφωνο του θεάτρου.
k
Καλή τύχη!
Ο Θοδωρής Οικονομίδης πολύ πρόθυμα απαντά στις ερωτήσεις μου σχετικά με τα Καταλόγια και, όπως θα δείτε κι εσείς, μας δίνει μια πλήρη εικόνα για την παράσταση, απαντά στις εύλογες απορίες μας και προσφέρει -μέσα από αυτή τη δουλειά- νέες διαστάσεις παραστασιοποίησης και δημιουργικότητας.
Πως σας ήρθε η ιδέα;
Θ.Ο.: H αρχή της ενασχόλησης μου με τον κόσμο των παραλογών έγινε το 2000, στα πλαίσια της συμμετοχής μου στην παράσταση του «Νεκρού αδερφού» του Σωτήρη Χατζάκη, στο ΚΘΒΕ. Εκεί κατά την διάρκεια του training προετοιμασίας βρήκα την παραλογή που αποτελεί την ρίζα της παράστασης «Καταλόγια». Μιλάω για την παραλογή «Της μάνας φόνισσας», τη σκληρή αυτή ιστορία, η οποία έχει αρκετά επίπεδα κάτω από το επιφανειακό έγκλημα της μάνας που σκοτώνει το παιδί της. Αποτελεί πιστεύω την πρώτη φεμινιστική διαμαρτυρία μέσα από ποίηση. Είναι μια διαφορετική εκδοχή, όσον αφορά το βασικό θέμα, της Μήδειας του Ευριπίδη. Η μάνα που σκοτώνει το παιδί της για να εκδικηθεί τον άντρα και την κοινωνία που την καταπιέζει.
Βρήκα κι άλλες ιστορίες που θα μπορούσαν να πλαισιώσουν αντάξια την πρώτη και προέκυψε ένα δραματουργικό υλικό μιας ώρας. Οι ιστορίες δέθηκαν και στολίστηκαν με αυτοσχεδιασμούς (ηχητικούς και κινησιολογικούς) κι έτσι προέκυψε ένα παραστασιακό αποτέλεσμα ενενήντα περίπου λεπτών.
Όσον αφορά την τεχνική και την αισθητική του έργου, πάντα μου άρεσε το τελετουργικό, ατμοσφαιρικό θέατρο και ποιά καλύτερη επιλογή για κάτι τέτοιο από… παραλογές.
Ένα άλλο στοιχείο που υπήρξε δομικό στη δουλειά αυτή είναι η ανάγκη μου να εκφραστώ υποκριτικά με μοντέρνους τρόπους, χρησιμοποιώντας όμως κάτι κλασσικό σαν βάση.
Κι έτσι μετά από πολλή έρευνα και κατάθεση, προέκυψαν τα «Καταλόγια» που ετυμολογικά είναι: δημοτικοί στίχοι περί έρωτος και θυσίας.
Πόσες και ποιες δυσκολίες αντιμετωπίσατε;
Θ.Ο.: Οι δυσκολίες πολλές. Αλλά πιστεύω ότι αυτό είναι η ουσία της τέχνης… η κάλυψη των αναγκών και η λύση προβλημάτων.
Ας αρχίσω από το δυσκολότερο στοίχημα… αυτό του σεβασμού προς το κείμενο. Οι ιστορίες αυτές είναι λογοτεχνικά διαμάντια, φτιαγμένα και σφυρηλατημένα από χιλιάδες ανθρώπους και δεκάδες γενιές, μέσα στον χρόνο. Είναι λοιπόν σαν να βρίσκουμε ένα κεφάλι Αρτέμιδος ή ένα κορμό Διόνυσου και το μόνο που έχουμε να κάνουμε είναι να το ξεσκονίσουμε και να το εκθέσουμε σε ένα ανάλογης αισθητικής με το έκθεμα, βάθρο.
Με σεβασμό λοιπόν και μεγάλη προσοχή παίρνουμε αυτά τα υπέροχα κείμενα και δανειζόμενοι μεθόδους από κορυφαίες σχολές θεάτρου (Πιτερ Μπρούκ, Ζακ Λεκόκ, Θέατρο Καμπούκι, Γιόσι Οιντα...) δομούμε την δική μας θεατρική μέθοδο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «νεοελληνική τραγωδία», χρησιμοποιώντας φυσικά το μοντέλο του αρχαιοελληνικού δράματος (μάσκες, μέτρο, ζωντανή μουσική, τραγικά επεισόδια).
Το άλλο δύσκολο κομμάτι στην θεατροποίηση αυτών των ιστοριών είναι η εικονοποίησή τους… υπερφυσικά όντα, γεφύρια που χτίζονται και πέφτουν, σφαγές και διαμελισμοί, νεκροί που βγαίνουν από τον τάφο… αυτά τα λύσαμε με την ισχυρή φαντασία, την μάσκα, την υπερμεγέθη κούκλα, τις σκιές, τον ατμοσφαιρικό φωτισμό και φυσικά τους ήχους και την μουσική… η οποία είναι πρότυπη και γραμμένη αποκλειστικά για την παράσταση, βασισμένη σε αρχαιοελληνικές, παραδοσιακές, αλλά σε κάποιες στιγμές και πιο σύγχρονες ροκ, μουσικές φόρμες.
Το τελευταίο, όσον αφορά τις δυσκολίες, είναι ένα θέμα το οποίο αποτελεί και μεγάλο πρόβλημα στην σύγχρονη ελληνική θεατρική σκηνή. Η έλλειψη βασικών γνώσεων και εκπαίδευσης των νέων ερμηνευτών. Δε θέλω να επεκταθώ άλλο στο θέμα, αλλά πρέπει να πω ότι θα πρέπει σιγά σιγά να εγκαταλείψουμε την μορφή του «σκηνοθέτη» σαν απαραίτητο πρόσωπο για την δημιουργία μιας παράστασης και να τη αντικαταστήσουμε με αυτή του «διδασκάλου». Πρέπει οι υπεύθυνοι στην θεατρική εκπαίδευση στη χώρα μας να καταλάβουν κάποτε ότι βασικά στοιχεία στην καλλιέργεια ενός performer είναι η μάσκα, το μέτρο, η μουσική παιδεία, το σώμα, η μιμική και το κλόουν…
Υπάρχει συγκεκριμένο target group κοινού για μια τέτοια δουλειά;
Θ.Ο.: Η παράσταση είναι για όλον τον κόσμο.
Υπάρχει λόγος να τη φοβηθούν κάποιες ηλικίες;
Θ.Ο.: Αυτό είναι ένα λεπτό θέμα και θα ήθελα να το αναλύσω λίγο διεξοδικότερα γιατί αποτελεί ένα σοβαρό κοινωνικό ζήτημα. Με μια πρώτη ματιά και μια επιπόλαιη κρίση θα λέγαμε ότι δεν είναι σωστό ένα παιδί κάτω των δέκα να βλέπει την ιστορία την μάνας που σκοτώνει το παιδί της (γιατί όσον αφορά το έργο μας αυτή είναι η ιστορία για την οποία τίθεται η ερώτηση). Με μια τέτοια πρώτη αξιολόγηση λοιπόν, θα πρέπει να αποκλείσουμε το παιδί από όλη την αρχαιοελληνική τραγωδία, τη δημοτική ποίηση, τα ομηρικά έπη, τους αδερφούς Γκριμ, τον Άντερσεν και πολλά άλλα αξιόλογα κομμάτια της παγκόσμιας λογοτεχνίας και ποίησης. Το παιδί που μαθαίνει ότι ο Οδυσσεύς τύφλωσε με ένα πυρακτωμένο παλούκι τον Κύκλωπα (πολύ splatter σκηνή στην Οδύσσεια!!), δε σημαίνει ότι θα πρέπει κι αυτό να κάνει το ίδιο πράγμα στους συμμαθητές ή τους δασκάλους του. Όπως αναφέρει κι ένας κορυφαίος Γερμανός παιδαγωγός πάνω σ’ αυτό το θέμα: «ο δράκος δεν υπάρχει στα παραμύθια για να φοβίζει το παιδί… υπάρχει γιατί σε κάποια στιγμή θα βρεθεί ο ήρωας που θα κατατροπώσει τον δράκο!».
Εξάλλου πιστεύω ότι είναι τουλάχιστον στρουθοκαμηλισμός να λέμε ότι τα σύγχρονα παιδιά θα έρθουν σε δύσκολη θέση ή ότι είναι αντιπαιδαγωγικό να τους παρουσιάσουμε μια δημοτική παραλογή, τη στιγμή που όλοι ξέρουμε ότι από πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά είναι σε μεγάλο βαθμό «εξοικειωμένα» (κάποια από αυτά και εθισμένα) στην αναίτια βία των ηλεκτρονικών παιχνιδιών, των πολεμικών κινουμένων σχεδίων, των παιχνιδιών με μιλιταριστική θεματική… Αυτοί που προβληματίζονται με το θέμα θα πρέπει να σκύψουν και να χτυπήσουν τα παραπάνω, τα οποία αποτελούν την πραγματική μάστιγα για τις νέες γενιές κι όχι την παράδοση που ούτως ή άλλως είναι διασφαλισμένη παιδαγωγικά εδώ και δεκάδες γενιές.
Κάτι προσωπικό. Θυμάμαι τον παππού μου να μου λέει σε μορφή παραμυθιού, ιστορίες τις επιστροφής του από το μέτωπο της Αλβανίας… εκεί υπήρχε και το κακό αλλά όχι για να το μιμηθώ, μα για να το αποφύγω.
Νομίζω τελικά ότι η ζημιά γίνεται στην ψυχή και το μυαλό του παιδιού από το ρηχό, μοντέρνο παραμύθι, όπου όλα είναι λουλουδένια και ροζ… όπου δεν υπάρχει το κακό... κι αυτό είναι επικίνδυνο!
Εξάλλου θα πρέπει να αρχίσουμε (όπως υποστηρίζουν διακεκριμένοι παιδαγωγοί παγκοσμίως) να συμπεριφερόμαστε στα παιδιά σαν ίσους κι όχι σαν ηλίθια όντα χωρίς κρίση και συνείδηση, έρμαια των μεγάλων και των αποφάσεών τους γι’ αυτά.
Υπάρχουν άλλα τέτοια ποιήματα στη λαϊκή μας παράδοση; Κι αν ναι, εσείς πώς καταλήξατε σ’ αυτά τα συγκεκριμένα;
Θ.Ο.: Τέτοιου είδους ποιήματα είναι εκατοντάδες. Αποτελούν ένα συγκεκριμένο είδος δημοτικής ποίησης, τις παραλογές, και συναντιούνται σε όλο το φάσμα της μεσογειακής λεκάνης και σε όλη την Ευρώπη από την Ιρλανδία μέχρι το Ισραήλ. Η ρίζα και ο τόπος γέννησής τους φυσικά είναι η πατρίδα μας.
Τα συγκεκριμένα διαλέχτηκαν για τα Καταλόγια γιατί έχουν κοινό θέμα… τον έρωτα και την θυσία. Σ' αυτή τη γωνιά της γης, αυτά τα δύο στοιχεία είναι σταθερά όσο τα βουνά και τα ποτάμια της. Ο Έλληνας ξέρει, γνωρίζει, είναι καταγεγραμμένα όλα αυτά στο DNA του… ο έρωτας, η θυσία, η αδικία, ο πόνος, ο δεκαπεντασύλλαβος, η μουσική, οι μάσκες, το τραγικό στοιχείο… γι' αυτό άλλωστε και οι Έλληνες θεατές λατρεύουν την συγκεκριμένη παράσταση.
Πόσο καιρό σας πήρε για να ανακαλύψετε όλα αυτά τα σκηνοθετικά ευρήματα που χρησιμοποιείτε στην παράστασή σας;
Θ.Ο.: Αυτό το θέμα των ευρημάτων είναι πολύ λεπτό. Καταρχήν όπως ανέφερα και σε μια πρώτη ερώτηση, η ουσία της τέχνης του θεάτρου είναι η κάλυψη των αναγκών και η έξυπνη λύση προβλημάτων. Από κει και πέρα υπάρχει φυσικά και η φαντασία που πρέπει να είναι αναπόσπαστο κομμάτι της δημιουργίας και φυσικά κάποιοι κανόνες οι οποίοι θα πρέπει να τηρούνται με θρησκευτική ευλάβεια. Το στοιχείο της κάθαρσης ας πούμε, πρέπει να είναι δεδομένο (κατά τον Αριστοτέλη) σε ένα έργο που θέλει να λέγεται θεατρικό. Εδώ βοηθάνε τα ευρήματα αλλά και οι τεχνικές και σίγουρα οι ψυχές και τα σώματα των ερμηνευτών που αναγάγουν το θέαμα από μια απλή αφήγηση κάποιας ιστορίας, σε μια πρωτόγνωρη τελετουργική διαδικασία.
Κι εδώ επιτρέψτε μου να αναφέρω τα ονόματα των ανθρώπων που κάνουν πράξη (acting) όλα τα παραπάνω: Ειρήνη Αναγνώστου, Δήμητρα Λούπη, Δαυίδ Ιωαννίδης, Ελένη Βρυώνη, Ιωάννα Μιχαλά, Μελίσσα Κωτσάκη, Αλέξανδρος Παππάς.
Πόση έρευνα κάνατε;
Θ.Ο.: Η έρευνα για την συγκεκριμένη δουλειά ξεκίνησε πριν από οκτώ περίπου χρόνια και φυσικά συνεχίζεται μέχρι σήμερα και σίγουρα θα συνεχίζεται και στο μέλλον, γιατί χωρίς έρευνα δεν υπάρχει εμβάθυνση στην τέχνη, υπάρχει μόνο επιφάνεια και ρηχότητα.
Τα ερευνητικά μας πεδία είναι: Σωματικό Θέατρο, Μάσκα, Μιμική, Θεατροποίηση Ελληνικής Λογοτεχνίας και Ποίησης, Αρχαιοελληνική Τραγωδία, τραγούδισμα, θεατρική μουσική, σύγχρονοι μέθοδοι υποκριτικής.
Κι όλα αυτά χωρίς σταθερή στέγη ή επιχορήγηση ή κρατική βοήθεια ή στήριξη από κρατικά θέατρα και φορείς. Κάνουμε έρευνα στηρίζοντάς την με τα χρήματά μας και τον χρόνο μας.
Ελπίζουμε φυσικά σε κάτι καλύτερο…
Κι επειδή δεν θέλω να κλείσω με παράπονο… θα ήθελα να μεταφέρω στους αναγνώστες αυτής της συνέντευξης κάτι που είναι κοινός λόγος του θεατρικού μας πυρήνα και μας κρατά όρθιους σ' αυτές τις δύσκολες εποχές…
Μοιραζόμαστε μαζί σας την ποιότητα του ωραίου… δώστε μας την ευκαιρία να το πράξουμε σωστά… γιατί όπως λέει κι ο Σαίξπηρ «ο λόγος ύπαρξης της τέχνης είναι να δίνει στην ζωή σχήμα.»
Θοδωρής Οικονομίδης
Αθήνα, 17 Δεκεμβρίου 2015
Γράφτηκε:
Ας είμαστε ειλικρινείς. Αν η ομάδα «Κύκλος Θεατρικής Έρευνας» είχε ανάμεσα στα μέλη της κάποιο γνωστό όνομα του θεάτρου ή της μουσικής, ή αν είχε υιοθετηθεί από κάποιο μεγάλο καλλιτεχνικό οργανισμό, τώρα θα μιλούσαμε για την αποκάλυψη της χρονιάς και οι παραστάσεις της θα ήταν από την πρώτη μέσα sold out. Ανδρέας Τσιλίρας [Κριτικός θεάτρου]
