koukidaki: Η γέφυρα των κατασκόπων

Χαρακτηρίστηκε ιστορικό, βιογραφικό ή πολιτικό ή δικαστικό ή κοινωνικό δράμα αλλά και θρίλερ. Είναι η κινηματογραφική εκδοχή της ιστορίας του Τζέιμς Ντόνοβαν, δικηγόρος από το Μπρούκλιν, που ανέλαβε μια αρκετά δύσκολη αποστολή -ως και αδύνατη-, ώστε να απελευθερωθεί ένας πιλότος. Βρισκόμαστε στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου όταν ο Αμερικανός δικηγόρος στρατολογείται από τη CIA για να υπερασπιστεί έναν Σοβιετικό κατάσκοπο και να διαπραγματευθεί την ανταλλαγή του με τον Φράνσις Γκάρι Πάουερς τον οποίο κρατούν οι Σοβιετικοί.

Η ταινία του Στήβεν Σπήλμπεργκ περιλαμβάνει κυνηγητά κατασκόπων ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις, σε μια τόσο δύστροπη εποχή που όταν ανέθεταν μια αποστολή σε έναν κατάσκοπό τους έστελναν έναν δεύτερο με σκοπό να παρακολουθεί τον πρώτο, ανταλλαγές κρατουμένων, εφιαλτικά πεδία μαχών, το Βερολινέζικο τείχος... αλλά δε ξεφεύγει ούτε στο ελάχιστο από τις ρεαλιστικές της γραμμές -τηρεί και τις ιστορικές διαστάσεις- κι έτσι δε θα δεις άλλη μία χολιγουντιανή υπερπαραγωγή με άπειρες αμερικανιές και εφέ εντυπωσιασμού αλλά μια πιο γήινη εκδοχή με την αφηγηματική ικανότητα του ταλαντούχου σκηνοθέτη της.

Το πρωταγωνιστικό ρόλο τού δικηγόρου κρατά ο Τομ Χανκς που, ακόμη και σαν όνομα, αποτελεί μια άριστη εγγύηση. Έχει δείξει τόσο τις ικανότητές του στη δραματική τέχνη -και τεχνική- όσο και την κριτική του όταν επιλέγει σενάρια τόσο ως ηθοποιός όσο και ως παραγωγός. Έχει ρισκάρει πολλές φορές στηρίζοντας επιλογές που δεν καλύπτονται με την ομπρέλα της ασφάλειας, διαλέγοντας ιδιαίτερα σενάρια και ποικίλα θέματα, συμπεριλαμβανομένων και εφηβικών κωμικών ταινιών (Η γοργόνα ή το Πάρτι για εργένηδες) που μόνο καριέρες δε χτίζουν. Βέβαια, καταξιώθηκε από δραματικούς ρόλους ενώ απέδειξε παράλληλα ότι το ένστικτό του τον οδηγεί σωστά. Ο Χανκς, λοιπόν, είναι ένας ιρλανδικής καταγωγής αμερικανός δικηγόρος με ειδικότητα τα ασφαλιστικά που δέχεται να υπερασπιστεί τον κατάσκοπο σε μια από την αρχή οριοθετημένη δίκη -περισσότερο για τα μάτια του κόσμου τύπου φιάσκο παρά δίκη ουσίας- μόνο και μόνο γιατί βάση νόμου ακόμη και οι κατάσκοποι έχουν δικαίωμα υπεράσπισης. Το 1957 που ο Ψυχρός Πόλεμος βρισκόταν στο απόγειό του η σύλληψη ενός κατασκόπου ήταν σημαντικότατο εθνικό γεγονός. Το FBI συλλαμβάνει τον Ρούντολφ Έιμπελ αλλά μια δίκαιη δίκη είναι όνειρο θερινής νυχτός. Αυτό που θα συμβεί αργότερα, όταν ο ίδιος άνθρωπος κλίνεται να διαπραγματευτεί την ανταλλαγή ξεπερνά και την πιο μεγάλη φαντασία. Ο Ντόνοβαν πρέπει να αντεπεξέλθει κάτω από πίεση, υπό την απειλή μιας Ρωσικής επίθεσης, υπό τον τρόμο που σκορπούν κίτρινα δημοσιεύματα... υπό το μίσος προς τις ΗΠΑ... Ο Χανκς κατάφερε να αποδώσει την αμηχανία του ήρωά του μπροστά στις επιπλοκές και τις διαστάσεις της υπόθεσης και δημιούργησε έναν χαρακτήρα πολύ κοντά σε αυτό που θα μπορούσε να φανταστεί ο καθένας από εμάς για τον Αμερικανό δικηγόρο.

Επανέρχομαι σε εκείνο που ανέφερα παραπάνω σχετικά με τις αμερικανιές... το φιλμ αυτό δε βασίζεται σε σκηνές με κυνηγητά, δράση και εφέ. Η γραμμή του επικεντρώνεται στα πρόσωπα και όχι στα πρωτοπόρα ηλεκτρονικά ή τεχνολογικά όπλα ή άλλες τεχνικές των υπερκατασκόπων τύπου Τζέιμς Μποντ ή στις χορογραφημένες πολεμικές σκηνές τύπου Άγγελοι του Τσάρλι. Το αποτέλεσμα είναι ήρεμο, οπωσδήποτε πιο ρεαλιστικό και σε βάζει μέσα στην ταινία αφού οι προσιτοί του ήρωες σού βγάζουν κάτι από τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας και όχι από εξωπραγματικούς χαρακτήρες, απρόσιτους και υπερδύναμους -για να μη πω για τις απίστευτες ικανότητές τους που μόνο λογικές δεν είναι! Επίσης, ένα δεύτερο σημείο που μου άρεσε στην προσέγγιση των συντελεστών είναι η αποστασιοποίηση από το φορμάτ των καλών Αμερικανών και κακών Σοβιετικών όπως το έχουμε συνηθίσει μέσα από τις Χολιγουντιανές παραγωγές. Σε αυτό το φιλμ ο φόβος διακατέχει ισόποσα και τις δύο πλευρές ενώ ακόμα και ο Σοβιετικός Έιμπελ είναι άνθρωπος με καθήκον και όχι ένα τέρας που πρέπει να εξοντωθεί.

Το κατασκοπευτικό δράμα διαθέτει πανέμορφη ατμόσφαιρα εποχής, η εικόνα παραμένει μονοχρωματική και ασπρόμαυρη χωρίς φλύαρα χρωματιστά τοπία και ο Ντόνοβαν αντιπροσωπεύει τη λογική πού, παρά τις απειλές που δέχεται, συνεχίζει αποφασιστικά ως το τέλος εκείνο που ανέλαβε. Οι τρεις σεναριογράφοι, Ματ Σάρμαν, Ίθαν Κοέν και Τζόελ Κοέν, δε ξέφυγαν ούτε στο ελάχιστο προς την υπερβολή -που υποστηρίζει το πανί έτσι κι αλλιώς χάριν θεάματος- και όλη η διανομή ανταποκρίνεται επάξια. Όμορφη η μουσική επένδυση δια χειρός Τόμας Νιούμαν αλλά πραγματικά εκπληκτική η φωτογραφία από τον Γιάνους Καμίνσκι. Εξάλλου, εκεί βασίζεται και ένα κομμάτι της επιτυχίας σε τέτοιες ταινίες που δε χρωστάνε τη γοητεία τους στα εφέ.
Μια γέφυρα, λοιπόν, για να γεφυρώσει τις διαφορές των δύο πλευρών και ένας άνθρωπος που γίνεται το μέσο επικοινωνίας. Ή ένας πολίτης που γίνεται ο δίαυλος επικοινωνίας των κατασκόπων.