Εδώ και πάρα πολλά χρόνια ασχολούμαι με τα επιτραπέζια παιχνίδια. Συνήθως όταν το δηλώνω σε μια παρέα, η πρώτη ερώτηση που ακούω είναι: “Επιτραπέζια, όπως λέμε Μονόπολη;”. Ευτυχώς ή δυστυχώς οι περισσότεροι έχουν παίξει στα νιάτα τους αυτό το παιχνίδι και πιστεύουν ότι όλα τα επιτραπέζια είναι παρόμοια: ρίχνω ζάρι και προχωράω… πεντάρες, ωραία, ένα, δύο, τρία… εννιά, δέκααααα. Σόλωνος. Αγοράζω μια μετοχή. Παίζεις Μάκη. Μάκη μη κοιμάσαι, παίζεις!
Ένας γνήσιος boardgamer (ελληνιστί: επιτραπεζοπαιχνιδοπαίκτης) το πρώτο πράγμα που κάνει είναι να απαλλαγεί από το σύνδρομο Μονόπολη. Ακόμα και στην ερώτηση «Μονόπολη παίζεις;» πρέπει να διατηρήσει την ψυχραιμία του και να απαντήσει γλυκά και ήρεμα πως υπάρχουν και άλλα επιτραπέζια που απευθύνονται σε ενήλικες με την ανάλογη δυσκολία. Αν κάτι βέβαια οφείλουμε να παραδεχτούμε είναι ότι από την Μονόπολη ξεκίνησαν όλα. Αλήθεια ξέρετε την ιστορία της; Όχι; Δώστε προσοχή λοιπόν γιατί μπορεί και να σας χρειαστεί.
Πριν έναν ολόκληρο αιώνα και παραπάνω, το μακρινό 1904, μια Κουάκερη ονόματι Ελίζαμπεθ Μάτζι Φίλιπς (απλή και μάλλον ατυχής συνωνυμία με τη γνωστή βασίλισσα ή το ακόμα πιο γνωστό κρουαζιερόπλοιο) δεν είχε δουλειά να κάνει κι όλη μέρα καθόταν σπίτι, μαγείρευε κι έπαιζε με τα παιδιά της. Ο Κουάκερος άντρας της –καλό κοπρόσκυλο του λόγου του– όλη μέρα γύριζε με την άμαξα κουβαλώντας ένα τενεκεδάκι που είχε τη φάτσα του πάνω και προσπαθούσε να πουλήσει το αηδιαστικό περιεχόμενο του· ένα περίεργο μείγμα βρώμης που έβγαζε στα χωράφια του και που, εξαντλώντας όλη τη φαντασία του, το ονόμαζε κουάκερ.
Έτσι λοιπόν η κυρία Ελίζαμπεθ Μάτζι Φίλιπς, μόνη στο σπίτι, τηλεόραση έτσι κι αλλιώς δεν είχε (απλή συνωνυμία και με τη γνωστή μάρκα· το έχουμε διασταυρώσει), αντί να βγάλει κανένα κύβο για να νοστιμίζει τα βρώμη-κα φαγητά της (απλή συνωνυμία όπως καταλάβατε και με τους γνωστούς κύβους) αποφάσισε να βγάλει ένα παιχνίδι για να περνάει η ώρα με τα παιδιά μέχρι να γυρίσει ο αχαΐρευτος στο σπίτι. Κι αυτό έκανε λοιπόν και μάλιστα το βάφτισε: «Το παιχνίδι του νοικοκύρη». Προφανώς και δεν είχε τον άντρα της στο μυαλό της όταν το βάφτιζε. Ίσως πάλι και να ήταν ξεκάθαρη σπόντα. Πάντως εκείνος δεν την κατάλαβε ποτέ και συνέχισε να πουλάει βρώμη σε κονσέρβα. (Για την ιστορία, αυτός θησαύρισε, κι έτσι αυτή όλη μέρα μαγείρευε βρώμη-κα και έπαιζε το παιχνίδι του νοικοκύρη χωρίς οικονομικό άγχος)
Στις αρχές της δεκαετίας του '30 ένας εξυπνάκιας πωλητής από το Τζέρμαν τάουν, ονόματι Τσαρλς Ντάροου, πέρασε από τα μέρη της Ελίζαμπεθ: «Καλημέρα μαντάμ, έχουμε τις καλύτερες σόμπες σε όλο το Τέξας, Μισούρι, Μισισιπή και τα περίχωρα. Θα πάρετε κάτι;»
«Ευχαριστώ, δε θα πάρω. Καθίστε όμως να ξαποστάσετε λίγο. Να σας κεράσω κι ένα νεραντζάκι που έχω φτιάξει με τα χεράκια μου.»
Ξυπνοπούλι ο Ντάροου, σου λέει, πολύ καλόβολη τη βλέπω τη κυρά, όλο και κάτι θα κερδίσω αν δεχτώ. Και πάνω στο νεραντζάκι η κυρά Ελίζαμπεθ του έβγαλε και το παιχνίδι του νοικοκύρη. Εδώ ακούγεται ότι με άλλο σκοπό τον έμπασε στο σπίτι η Ελίζαμπεθ, όμως εκείνος μόλις είδε το παιχνίδι, θόλωσε το μάτι του και δεν σταματούσε να παίζει. Μέχρι που γύρισε ο σύζυγος και τον πέταξε έξω με τις κλωτσιές.
Μερικά χρόνια αργότερα, ο μάγκας και καραμπουζουκλής Τσαρλς, αντέγραψε τον μηχανισμό, πρόσθεσε μερικά κτήρια και κάτι μετοχές και το ονόμασε Monopoly. Αυτός βέβαια, όπως είπαμε, ήταν πιο πονηρίδης κι είχε μυριστεί το χρήμα από την αρχή. Πρώτα λοιπόν πήγε και κατοχύρωσε τη πατέντα κι έπειτα πήγε σε κάτι αδέρφια που τα λέγανε Πάρκερ και τους ζήτησε να το εκδώσουν.
Αυτοί πάλι ήταν άλλοι μυστήριοι τύποι. Βασικά ένας ήταν, ο Τζορτζ Πάρκερ που αποφάσισε να ξεκινήσει μια επιχείρηση με επιτραπέζια παιχνίδια αρκετά χρόνια πριν το 1900 στο Ματσαμούτσες (τι ωραίο όνομα! Καλά ντε! Μη βαράτε! Μασατσούσετς το λένε αλλά εγώ προτιμώ το ποιητικότερο με τα σορόπια!)
Κάπου εκεί ο αδερφός του ο Τσαρλς μυρίστηκε χρήμα κι είπε να μπει κι αυτός στην επιχείρηση. Κι έτσι έγινε η Πάρκερ Μπράδερς κόμπανι. Τότε πετάχτηκε κι ο Έντουαρντ –ο τρίτος αδερφός, μονίμως γκρινιάρης– που διαμαρτυρήθηκε ότι συνεχώς τον άφηναν στην απέξω τ' άλλα δύο αδέρφια και για να μην ακούν τη γκρίνια του τον βάλανε κι αυτόν στην εταιρεία.
Πήγε λοιπόν ο Ντάροου στο τρίο Πάρκερ και τους έσκασε το μυστικό: «Μπρο, έχω μια πατέντα που θα χεστούμε στο τάλιρο. Μονόπολη τη λένε και θα τη κάνουμε μονοπώλιο.»
Μπερδεύτηκαν λίγο οι μπρο, ο ένας κοίταζε τον άλλο κι οι δυο μαζί τον τρίτο τον μικρότερο. Εκείνος ήταν που τελικά συμφώνησε και δέχτηκαν να υπογράψουν τα συμβόλαια (μια γαργαλιστική λεπτομέρεια που έγινε πολύ αργότερα γνωστή ήταν ότι δεν έβρισκαν στυλό για τις υπογραφές, και σε αυτό το σημείο ο έξυπνος αναγνώστης που από την αρχή είχε κάνει τον εύλογο συνειρμό, καταλαβαίνει ότι τα αδέρφια δεν είχαν καμία σχέση με τη γνωστή μάρκα στυλό). Από τότε οι μπρο Πάρκερ και ο Ντάροου κάνανε λεφτά να φαν κι οι κότες κι ας μην έβγαζαν στυλό.
Στο βιβλίο Γκίνες, που ως γνωστόν καταγράφει όλα τα σημαντικά ρεκόρ του μάταιου τούτου κόσμου, (όπως π.χ. ποιος θα σπάσει τα περισσότερα αυγά με τη μύτη του ενώ το αριστερό του πόδι ακουμπάει σε μια βερικοκιά, το δεξί του χέρι στριφογυρίζει μια μπάλα του μπάσκετ και ταυτόχρονα απαγγέλλει αποσπάσματα από τη βίβλο) η Μονόπολη είναι καταγεγραμμένη ως το επιτραπέζιο παιχνίδι που έχουν παίξει οι περισσότεροι άνθρωποι στο κόσμο. Πάνω από 500 εκατομμύρια. Ελάτε παραδεχτείτε το: Όλοι μας έχουμε παίξει έστω και μία φορά Μονόπολη.
Την αυθεντική, γιατί από κει και πέρα αρχίζουν οι παραλλαγές. Οι μπρο είδαν ότι πουλάει το παιχνίδι και ότι παράξενη ιδέα σκαρφιζόντουσαν την τύπωναν και την πουλούσαν. Και τι παραλλαγή δεν έχει βγει. Πάνω από χίλιες. Για την ακρίβεια 1160 είναι οι καταγεγραμμένες επίσημα και συνεχώς αυξάνονται. Καταρχάς κάθε πόλη της Αμερικής έχει και μια μονόπολη στ' όνομά της.
Αλφαβητικά ξεκινώντας βρίσκουμε την Alberta-opoly, την Albuquerque-Opoly, την Alpaca-opoly, την Alexandriaopoly, μία Αϊοβαϊόπολη, τρεις Ατλαντόπολες, δύο Βαλτιμορόπολες, μία Γουισκονσινόπολη, δύο Μαϊαμόπολες (σικ), δύο Ντενβερούπολες, μια Πιτσμπουργκόπολη, τρεις Σικαγούπολες αλλά και τρεις κόκα κολόπολες (δεν ακούγεται και τόσο εύηχα αυτή!), μία τζατζίκι, ένα καραφάκι ούζο και τον λογαριασμό παρακαλώ!
Γεωγραφικά λοιπόν καταλαβαίνετε ότι το εξαντλήσαμε το θέμα μιας και δεν παλεύεται η κατάσταση και δεν θα θέλαμε να δώσουμε ιδέες στο δήμαρχο Μπουτάρη να εκδώσει τη Θεσσαλονικόπολη. Τι; υπάρχει ήδη; Προ Μπουτάρη; Τον πρόλαβε ο Ψωμιάδης; Ε, όχι!
Προχωράμε στα ποτά και τα φαγώσιμα: Στην Beanopoly πουλάς και αγοράζεις ποικιλίες καφέδων αντί για κτήρια. Παρομοίως στην Brewopoly έχεις να κάνεις με μπύρες (και ναι! Έχει και Happy hour). Ακόμα, έχουμε μια κέτσαπ - μαγιονεζόπολη Heinz-opoly, την m & m's-opoly, μία Mc Donalds-opoly και λίγο κρασάκι από την Wineopoly. Από αυτού του είδους τις Μονόπολες πάντως, νομίζω καλύτερη και με διαφορά είναι η Chocolate-opoly. Έχει ένα ταμπλό που σου έρχεται να το φας! Και μετά από όλα αυτά ποιος μπορεί να αντισταθεί σε μια Coctail-opoly; Και αφού εξαντλήσαμε τα ποτά και τα φαγώσιμα πάμε στα πιο εορταστικά:
Υπάρχει φυσικά η Chistmas-opoly με τον Αϊ-Βασίλη πρώτη μούρη και τα καλικαντζαράκια να περιμένουν στη φυλακή αλλά και η Boo-opoly η οποία έχει θέμα από το Halloween. Τι πιο ευχάριστο από το να κάνεις αγοραπωλησίες με τάφους;
Και μιας και πιάσαμε τα ανατριχιαστικά, στη Bugopoly είσαι έντομο (αράχνη, μύγα, πασχαλίτσα, σαλιγκάρι. Για τις ανάγκες του παιχνιδιού από δω και πέρα το σαλιγκάρι θα συγκαταλέγεται στα έντομα) και κάνεις αγοραπωλησίες με άλλα έντομα ή με τους συμπαίκτες σου που κι αυτοί είναι έντομα ή είναι κάτι περίεργα έντομα που μοιάζουν με χταπόδια. Μεταλλαγμένα φυσικά, αν κατάλαβα καλά. Δυστυχώς μέχρι εκεί φτάνει το φτωχό μου το μυαλό. Μετά μπερδεύτηκα με τόσα έντομα και έντομα μαϊμούδες οπότε αποφάσισα ότι πιο εύκολο είναι να σπουδάσω εντομολόγος παρά να κατανοήσω τις οδηγίες του παιχνιδιού.
Μιας και η Μονόπολη συνήθως απευθύνεται σε παιδιά, έχουμε μια σειρά από παιδικούς ήρωες που αντικαθιστούν επάξια τον Mr Monopoly. Ποιος είναι αυτός; Φυσικά και τον ξέρετε· όλοι τον ξέρουν αυτόν τον γεράκο με το άσπρο μουστάκι, το μπαστούνι και το ημίψηλο καπέλο που είναι το σήμα κατατεθέν του παιχνιδιού. Αυτό που ίσως δεν ξέρετε είναι ότι μέχρι το 1998 τον φωνάζανε Rich Uncle Pennybags ώσπου κάποιος αγανάκτησε με το γλωσσοδέτη και τον μετονόμασε σε Mr Monopoly.
Στη θέση του λοιπόν, βρέθηκαν ουκ ολίγοι διάσημοι και λιγότερο διάσημοι όπως ο Indiana Jones, ο Bond, ναι, ο James Bond, τα Looney tunes όλα μαζί, ο Mickey Μouse μόνος του, το μικρό μου πόνι, μικρό μου πόνι, ήρθε η άνοιξη ξανά, οι Transformers, τα Στρουμφάκια - Smurfs, ο Spiderman, τα Pokemon, οι Power rangers, ο Μπομπ Σφουγγαράκης, αλλά και ο Shrek 2 και οι ήρωες του Toy story. Επίσης είχε βγει η Monopoly Batman & Robin αλλά φαίνεται ότι κάπου τσακωθήκανε, ο Ρόμπιν αποχώρησε, κι έτσι μετά βγήκε σκέτη Monopoly Batman. Τέλος, για τους νοσταλγούς άλλων εποχών υπάρχει και η Dinopoly, ελληνιστί Δεινοσαυρούπολη.
Α, παραλίγο να ξεχάσω το Scooby doo. Αυτός ο τελευταίος σίγουρα δεν είναι ο μοναδικός σκύλος που είχε τη χαρά να γίνει Mr Monopoly. Με την σιγουριά ότι μου έχουν ξεφύγει αρκετοί μούργοι, μετρήστε τι βρήκα: Κάποια στιγμή βγήκε η Bulldog-opoly. Υπάρχει φυσικά και η Dachshund-opoly με τα αγαπημένα μου σκυλάκια: τα λουκάνικα! Επίσης υπάρχει η Γερμανικοποιμενικόπολη (German shepherd-opoly) και να μην ξεχάσουμε τα γαλλικά μπουλντόγκ που δεν κάνουν μαζί με τα αμερικάνικα γι αυτό και βγήκε η French Bulldog-opoly. Τέλος υπάρχει και η πιο γενική και αόριστη Dog-opoly έτοιμη να τσακωθεί με την Cat-opoly. Κάπου εκεί θα πρέπει να τριγυρνάει και ο Γκάρφιλντ.
Ας προχωρήσουμε σε άλλη κατηγορία γιατί θα μας πάρει η νύχτα. Σελεμπριτόπολη υπάρχει; Όχι βέβαια! Κάθε φίρμα έχει και τη δική του Μονόπολη. Έλβις και Elvisopoly ας πούμε. Παραμένοντας στη μουσική έχουμε την Gratefull dead-opoly και την AC/DC opoly. Φυσικά δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι Beatles με το The Beatles collector edition αλλά και το The beatles yellow submarine καθώς και οι πάντα ζηλιάρηδες Rolling stones.
Για τις μικρές και λίγο μεγαλύτερες φίλες μας, σε μονόπολη έχουν κυκλοφορήσει και οι Sephora και η Pink Boutique.
Μια άλλη παράξενη παραλλαγή είναι η Gay-monopoly. Ελληνικά θα τη λέγαμε Ομοφυλοφιλομονόπολη κι όποιος το πει γρήγορα και με τη πρώτη κερδίζει λουκούμι. Οι φήμες μάλιστα λένε ότι εκδόθηκε από τις Parker sisters. Ψάχνοντας λίγο παραπάνω και με την απορία γιατί κάποιος να θελήσει να βγάλει μια τέτοια έκδοση κατάλαβα (ίσως να έπρεπε να το καταλάβω από την αρχή αλλά που μυαλό;) ότι η έκδοση αυτή, πιο πολύ σκοπό είχε να σατιρίσει (κακόγουστα και ευτυχώς αναποτελεσματικά) τους ομοφυλόφιλους παρά να απευθυνθεί σε αυτούς.
Αντιθέτως η Gerontopoly σκοπό είχε να διδάξει στους νέους πως να συμπεριφέρονται στους γηραιότερους, χωρίς να καταφέρει ούτε κι αυτή τον ιερό σκοπό της.
Μία άκρως ενδιαφέρουσα παραλλαγή είναι η Mosqopoly, η Τζαμόπολη όπως θα τη λέγαμε ελληνικά. Print 'n' play, για όσους ενδιαφέρονται, παιχνίδι για δύο άτομα, όπου ο ένας παίζει το ρόλο του κακού ισλαμιστή τρομοκράτη της Τζιχάντ που με μεθόδους ενάτης Σεπτεμβρίου προσπαθεί να ισοπεδώσει το Μανχάταν για να χτίσει τζαμιά (Αυτό εννοούσα όταν έλεγα Τζαμόπολη, τι νομίζατε; Τα τζάμια;) ενώ ο άλλος προσπαθεί να κρατήσει αλώβητο το ιστορικό κέντρο της Νέας Υόρκης με τους ουρανοξύστες του. Θα τα καταφέρει άραγε;
Ακόμα υπάρχει η φουσκωτή μονόπολη (μη σας μπαίνουν ιδέες, για μονόπολη μιλάμε, δεν αλλάξαμε αντικείμενο) αλλά και η Stupidopoly για τους λίγο πιο χαμηλού IQ φίλους μας (π.χ. για αυτούς που τους μπήκαν ήδη οι ιδέες με τη φουσκωτή μονόπολη).
Τέλος για τους ανικανοποίητους (γενικώς) υπάρχει η Make your own - opoly.
Στην άχρηστη πληροφορία της ημέρας (Δεν κατάλαβα! Γιατί γελάτε; Ασφαλώς και μέχρι τώρα όλες οι πληροφορίες που είπαμε ήταν χρήσιμες έως απαραίτητες για τους απανταχού επιτραπεζοπαίκτες) να πούμε ότι playtesting στη Μονόπολη έκανε και ο μέγας Ηρακλής Πουαρό. Αμέεε! Ο περίφημος ντετέκτιβ, στις αρχές του σωτήριου έτους 1935, λίγο πριν κυκλοφορήσει στην αγορά το παιχνίδι δηλαδή, το έπαιξε με τον φίλο του, τον Hastings και μάλιστα στο επεισόδιο του BBC: “The Lost Mine”, έχει καταγραφεί και ο εξής απολαυστικός διάλογος ανάμεσα τους:
Poirot: Θα χτίσω ξενοδοχείο στον Σταθμό Fenchurch!
Hastings: Δεν μπορείς να χτίσεις ξενοδοχείο σε σιδηροδρομικό σταθμό.
Poirot: Μην είσαι παράλογος Hastings, υπάρχουν πάρα πολλά ξενοδοχεία στους σιδηροδρομικούς σταθμούς.
Hastings: Αυτό δεν το γράφουν οι κανόνες.
Poirot: Τότε οι κανόνες είναι λάθος!
Από τότε το βροντοφώναζε ο άμοιρος ο Ηρακλής, εις μάτην δυστυχώς!
Αυτή λοιπόν ήταν η ιστορία του πιο γνωστού επιτραπέζιου παιχνιδιού. Ίσως από δω και πέρα να την βλέπετε με άλλο μάτι αν πέσει μπροστά σας σε κάποιο ράφι του σούπερ μάρκετ.
