koukidaki: NORD-OST, μέρες που ξεχάστηκαν

Κάθε Σάββατο, σε μια μεταμεσονύχτια παράσταση, και κάθε Κυριακή βράδυ, μέχρι τις 7 Ιουνίου, μπορείτε να παρακολουθήσετε το έργου του Torsten Buchsteiner σε σκηνοθεσία Βαγγέλη Λάσκαρη, στον Πολυχώρο Vault.

Η ιστορία
Στις 23 Οκτωβρίου 2002, τριάντα δύο Τσετσένοι αυτονομιστές εισέβαλαν στο θέατρο της οδού Ντουμπρόβκα στη Μόσχα, και αφού διέκοψαν με τη βία το μιούζικαλ NORD-OST κράτησαν ομήρους τους 850 ανθρώπους που βρίσκονταν μέσα στην αίθουσα με αίτημά τους να σταματήσει ο πόλεμος στην Τσετσενία. Τις πενήντα επτά ώρες ομηρίας διέκοψε μια επιχείρηση διάσωσης με αέρια που όμως κόστισε τη ζωή σε 170 άτομα. Μέχρι σήμερα κανείς δεν έχει χαρακτηρισθεί ένοχος.

Το έργο
Τρεις γυναίκες με διαφορετική προέλευση διασταυρώνουν τις μαρτυρίες τους εξιστορώντας λεπτό προς λεπτό την εμπειρία τους. Μια Τσετσένα "μαύρη χήρα", μια Ρωσίδα όμηρος και μια Λετονή γιατρός που κλήθηκε στο σημείο διηγούνται αυτά που έζησαν ενώ η κάθε πλευρά βλέπει την σύγκρουση Ρωσίας-Τσετσενίας υπό άλλο πρίσμα κι έτσι, αυτό που για τους Τσετσένους επαναστάτες αποκαλείται «απελευθερωτικός αγώνας» οι Ρώσοι το ονομάζουν «αντιτρομοκρατική επιχείρηση».

Η παράσταση

Οι αντικρουόμενες πλευρές εκπροσωπούνται από το γυναικείο φύλο δημιουργώντας ένα επιπλέον ενδιαφέρον σημείο ενώ, και μόνο από το γεγονός ότι το έργο βασίστηκε σε μαρτυρίες, αποκτά μεγαλύτερη βαρύτητα. Τρεις γυναίκες που έζησαν όλες εκείνες τις μαρτυρικές ώρες -που κράτησαν μέρες!- στέκονται μπροστά στα μικρόφωνα και φωτίζουν τις τρεις εκδοχές τους.

Το ανατριχιαστικό συμβάν ανήκει ανάμεσα στις πιο σκληρές τρομοκρατικές επιθέσεις που σημειώθηκαν στην Ευρώπη τον 21ο αιώνα, αν δεν το υπολογίσουμε ως το πλέον σοβαρό, και σε κάνει να σκεφθείς όλες τις κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις.

Αντιγραφή από το δελτίο τύπου:

Παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα φρικαλαιότητες Τζιχαντιστών που σοκάρουν την παγκόσμια κοινότητα. Η αντίδραση των δυτικών κοινωνιών στον Ιερό Πόλεμο που έχει κηρύξει το Ισλάμ, έπειτα βέβαια από αλλεπάλληλες επεμβάσεις των Η.Π.Α. και των συμμάχων τους στον αραβικό κόσμο -ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε και πως οι Αμερικάνοι στήριξαν τους Ταλιμπάν την εποχή των συρράξεων με την Ε.Σ.Σ.Δ.- είναι η άνοδος του Φασισμού και η έξαρση φαινομένων ξενοφοβίας και ρατσισμού. Κάθε τι ξένο και διαφορετικό μας τρομάζει, η παγκοσμιοποίηση αντί να άρει τις διαφορές, να ενώσει τους άνθρωπους και να μας φέρει πιο κοντά δημιουργεί κοινωνικές ανισότητες που οδηγούν σε συγκρούσεις και περιχαράκωση. Όλοι είναι έτοιμοι να περιφρουρήσουν τα συμφέροντά τους με κάθε μέσο και οποιοδήποτε κόστος. Κάθε πλευρά προσπαθεί να εκδικηθεί και να επιβάλλει τις αξίες της σε ένα ατελείωτο γαϊτανάκι μίσους.
Και επειδή στην Αμερική ένα μαύρο παιδί ακόμα αντιμετωπίζεται σαν εγκληματίας, επειδή στην Νιγηρία το να σπουδάσει μια γυναίκα είναι έγκλημα που μπορεί να την οδηγήσει στο θάνατο, επειδή ο Ρώσος πρόεδρος Πούτιν μπορεί να εισβάλει στην Ουκρανία, επειδή το Ισραήλ μπορεί να βομβαρδίζει όποτε θελήσει σχολεία και νοσοκομεία στην Παλαιστίνη, επειδή ένας σκιτσογράφος μπορεί να δολοφονηθεί στο όνομα του Μωάμεθ, επειδή κάθε μέρα μπορούν οι μετανάστες που έρχονται από την κόλαση περνώντας το Αιγαίο να πνίγονται ή να καταλήγουν σε κέντρα κράτησης που θυμίζουν στρατόπεδα συγκέντρωσης κι επειδή οι αναφορές αυτές δεν έχουν τέλος, η παράσταση Nord-ost λειτουργεί σαν μπρεχτική παραβολή ώστε να σταθούμε κριτικά στην δική μας κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα, να βρούμε διεξόδους και να λειάνουμε τις θέσεις μας που ίσως αγκυλώνουν και τραυματίζουν τους γύρω μας αλλά και τον ίδιο μας τον εαυτό.
Μέρες σαν εκείνες στη Μόσχα τον Οκτώβρη του 2002 δεν πρέπει να ξεχαστούν.

Τρία μικρόφωνα περιμένουν υπομονετικά να αποκτήσουν ζωή. Τρεις γυναίκες στέκονται απέναντι και θυμούνται λεπτό προς λεπτό όλες εκείνες τις μέρες που άλλαξαν τον κόσμο τους. Τρεις άνθρωποι που ανήκουν σε διαφορετικές κοίτες κοιτούν όμως την ίδια θέα. Πόσο αλλάζουν τα χρώματα του τοπίου για την κάθε μία!
Πανέμορφα σκηνοθετημένη παράσταση από τον Βαγγέλη Λάσκαρη που τοποθέτησε τις ηρωίδες του πίσω από ένα μικρόφωνο εξομολόγησης ψυχικών καταθέσεων, έβαλε μπόλικο δυναμικό ροκ και γέμισε το χώρο με πλήθος συμβολισμών. Η κάθε γυναίκα ανήκει σε διαφορετικό "στρατόπεδο", σε άλλη πλευρά, έχει διαφορετική ματιά, διαφορετικά βιώματα αλλά έχει και ένα μοναδικό χρώμα επί σκηνής χαρακτηριστικό της ιδιοσυγκρασίας και της ιδιότητάς της. Στη μαύρη χήρα αντιστοιχεί το μαύρο, στην γιατρό το λευκό και στην όμηρο το κόκκινο -όπως το αίμα. Οι ίδιες παλεύουν με το άδικο -εκείνο που αντιπροσωπεύει το άδικο για την κάθε μία-, με τις μνήμες τους, με όσα είδαν, έζησαν, ένιωσαν... και όπως τα είδαν, έζησαν, ένιωσαν... Απαλλαγμένες από κάθε περιττό ακόμη και στα ρούχα τους, κρατάνε μόνο την ουσία.
Η Σταυρούλα Γκιόκα αναμετριέται με την γιατρό που καρδιοχτυπά για τους εκατοντάδες ομήρους αλλά και για εκείνα τα πιο δικά της πρόσωπα που είχαν την ίδια τύχη. Η Μαρία Καλυβά γίνεται μια "μαύρη χήρα" που εκπαιδευμένη ανάλογα μετατρέπεται σιγά σιγά σε πολεμική μηχανή χωρίς ανθρώπινα συναισθήματα. Πόση ευαισθησία κρύβει η σκληρότητα και πόσο πόνο! Και η Μαρία Σαρέλη φοράει τα παπούτσια μιας ομήρου. Μιας εκ των εκατοντάδων ψυχών που παγιδεύτηκαν στην αίθουσα του θανάτου, εκεί που ο άνθρωπος είναι μόνο μια παράπλευρη απώλεια χωρίς ιδιαίτερη αξία. Όλες τους επέτυχαν ιδιαίτερες αισθαντικές ερμηνείες πιάνοντας τον παλμό και την ψυχική αναστάτωση των ηρωίδων τους.
Γενικότερα, η "γραφή" είναι διεισδυτική μέσα από την απλότητά της, έντονη και καθοριστική. Οι περιγραφές παρουσιάζονται άμεσα και αποτελεσματικά. Οι χαρακτήρες ανήκουν σε διαφορετικές μεριές αλλά θα μπορούσαν να (συν-)ταυτιστούν μέσα από το συναίσθημα του φόβου, της απελπισίας και της επιβίωσης. Μου θύμισε τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ με καταθέσεις επιζώντων, ίσως λόγω των μικροφώνων, αλλά με την καλή έννοια, επειδή ένιωσα να πηγάζει μια αυθεντικότητα στα λεγόμενά τους.

Ο συγγραφέας
Ο Τόρστεν Μπούχστάινερ, ηθοποιός και συγγραφέας, γεννήθηκε στο Αμβούργο το 1964. Έχει εργαστεί στο Deutsches Theater Berlin, στο Schiller Theatre, στο Freie Volksbοhne στο Βερολίνο αλλά και στον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Έγραψε το πρώτο του θεατρικό έργο «Παίκτες» το 1999 το οποίο βραβεύτηκε στο Rostock δύο χρόνια αργότερα. Το καλοκαίρι του 2005 κάνει πρεμιέρα στην Πράγα το έργο του «Τάνγκο Σόλο» και ακολουθεί το «Πεθαίνοντας στη Γερμανία». Το «NORD-OST» είναι το γνωστότερο από όλα, έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, έχει μεταφραστεί σε δέκα γλώσσες και έχει παιχτεί σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Σήμερα ζει και εργάζεται στο Βερολίνο.

Ο σκηνοθέτης

Ο Βαγγέλης Λάσκαρης είναι κοινωνιολόγος, απόφοιτος του Πάντειου Πανεπιστημίου, με μεταπτυχιακές σπουδές στα οικονομικά στο Univercity οf Kentucky. Σπουδάζει Θέατρο στην Ανώτερη Δραματική Σχολή Πέτρας. Η πρώτη σκηνοθετική του δουλειά ήταν το Jack and Jill της Jane Martin, που ανέβηκε πέρσι στον Πολυχώρο Vault, απέσπασε πολύ καλές κριτικές και συνεχίζεται τη φετινή σεζόν στο Life and Art Theater. Έχει συμμετάσχει ως ηθοποιός στις παραστάσεις: Γαϊτανάκι του Arthur Schnitzler σε σκηνοθεσία Αγγελικής Καρυστινού στο Beton 7, Heaven on Earth διαδραστική περφόρμανς της Βάνας Πεφάνη με αφορμή τον Ζαν Ζενέ στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας, “Αναζητώντας τον Καβάφη”, παράσταση της Βάνας Πεφάνη στο Διεθνές Φεστιβάλ Πέτρας, “O άνθρωπος με το λουλούδι στο στόμα” του Λουίτζι Πιραντέλο υπό την καθοδήγηση του Κώστα Μπάρα στο Studio Υour Stage, κ.α.