Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, αφιέρωσε πολλή μελάνη, ευαισθησία και σεβασμό προς τις γυναίκες. Τις έχρησε πρωταγωνίστριες σε πολλά έργα του με γνωστότερο εκείνο της «φόνισσας», ενώ πάντα έσκυβε πάνω τους με αγάπη, συμπόνια, τρυφερότητα...
Στο σήμερα, η Μαρία Φραγκή διασκευάζει και σκηνοθετεί τέσσερα από τα έργα του που παρουσιάζονται επί σκηνής, στα πλαίσια των "Θεατρικών Συνθέσεων ΙΙΙ", στο Beton7. Τα διηγήματα "Η στοιχειωμένη κάμαρα", "Η φωνή του δράκου", "Οι μάγισσες" και "Το νησί της Ουρανίτσας" (όλα γραμμένα στις αρχές του προηγούμενου αιώνα) αποκτούν οντότητα χάρη σε εκείνη, καθώς ζωντανεύουν οι λέξεις του Παπαδιαμάντη δια στόματος της εξαιρετικής διανομής, χρωματίζονται με μουσική, τραγούδι, προβολές, video-art και άλλες μουσικοεικαστικές επεκτάσεις πάνω στην κυρίαρχη ασπρόμαυρη αισθητική -τους ταιριάζει απόλυτα- ενώ ο χώρος φωτίζεται διακριτικά, όμοια με το αμυδρό φως που μπορεί να προσφέρει ένα κερί.
Μια μαγεία ξεδιπλώνεται στην αίθουσα όσο οι χαρακτήρες του συγγραφέα αποκτούν σάρκα και οστά, ομιλούν την γλώσσα του και διηγούνται τα πάθη, μέσα από τις ιστορίες που τους προσδιόρισαν. Ο συμπυκνωμένος, μεστός λόγος του λογοτέχνη και οι επιλογές της Μαρίας Φραγκή δημιούργησαν μία παράσταση αξιώσεων που είναι σίγουρο ότι δε θα αφήσει ούτε ένα θεατή ασυγκίνητο.
...Ο Νικόλας ο Κουμενής εθώπευε λίαν τρυφερώς την μικράν κόρην του, και της έδειχνε τας καλλονάς του πυθμένος και του γιαλού.
-Κοίταξε, Αρετάκι μ΄, κοίταξε κάτω, βλέπεις τα ψαράκια, πώς γυαλίζουν κοκκινωπά και γαλαζούτσικα;
-Τα βλέπω, πατέρα.
-Κοίταξε τα μούσκλια τα πρασινούτσικα, κοίταξε τα φύκια! ιδέ τα στρειδάκια, τα χαλίκια· τι όμορφα που΄ ν΄, Αρετάκι!
-Όμορφα, πατέρα.
-Κοίταξ΄ένα πραματάκι εκεί κάτω!… Το βλέπεις, Αρετούλα μου; … Σκύψε να ιδείς, σκύψε!
Η στοιχειωμένη κάμαρα
...Τότε τα γραΐδια της γειτονιάς και όλου του χωριού, εμέτρησαν καλώς τους μήνας, τας εβδομάδας, τας ημέρας, ως και τας ώρας. «Τόσες απ’ το Φλεβάρη και τριανταμία ο Μάρτης γίνονται… και τριάντα ο Απρίλης…» Και καθεξής. Αφού επρόσθεσαν όλους τους μήνας, μέχρι του Οκτωβρίου, ελογάριασαν ότι έμενον δεκαεπτά ημέραι ακόμη, του Νοεμβρίου, διά να γίνουν σωστοί εννέα μήνες. Αλλ’ η Σοφούλα εκάθισε στα σκαμνιά όχι την δεκάτην εβδόμην αλλά την εικοστήν του μηνός, εγέννησεν άρα όχι την διακοσιοστήν εβδομηκοστήν ημέραν, αλλά την 273ην από της αναχωρήσεως του συζύγου.
Εντεύθεν σκάνδαλον και δυσφημία. Είτα επάνοδος του συζύγου και διαζύγιον. Είπαν ότι η Σοφούλα είχε φέρει στον κόσμον το παιδίον αυτό με τον μικρόν θείον της, ένα συγγενή όστις επηγγέλλετο εν μέρει τον προστάτην διά τας δύο ορφανάς. Ήτον άρα όχι μόνον μοιχαλίς αλλά κα αιμομίκτρια.
-Πώς καταντήσαμε!… Σόμαρα – Γόμαρα! είπε σείων την κεφαλήν είς απλοϊκός γέρων.
Η φωνή του δράκου
Τα φώτα σβήνουν και το σκούρο μαύρο του χώρου γεμίζουν όμορφες μελωδικές φωνές. Γυναίκες ακούγονται να τραγουδούν φορτίζοντας με ηλεκτρισμό την ατμόσφαιρα και με εύηχες νότες. Η ευχάριστη εισαγωγή σε βάζει στο κλίμα ακαριαία ενώ την απόλυτη σιγή, που απλώνεται στην αίθουσα με την σύμφωνη ταύτιση όλων των θεατών, δε θέλεις να την σπάσεις μη τυχόν και χαλάσει το συναίσθημα. Η τέλεια έναρξη συνεχίζεται με όμορφες ερμηνείες από όλους τους ηθοποιούς. Οι ηθοποιοί Αννίτα Αδάμου, Τερψιχόρη Γκιόκα, Νικολέττα Γκριμέκη και Γιώργος Ρουστέμης κερδίζουν δικαιωματικά το θερμό χειροκρότημα του κοινού.
Η παράσταση "Πριν από τη Φόνισσα" είναι μακράν η πιο αγαπημένη μου ανάμεσα στις ως σήμερα παραστάσεις στο Beton 7, στα πλαίσια των "Θεατρικών Συνθέσεων ΙΙΙ" και του "Θεάτρου των Ιδεών" και, παράλληλα, είναι μία από εκείνες τις ευτυχείς στιγμές που η λογοτεχνία συναντάται και συμπράττει τόσο αρμονικά πάνω στη θεατρική σκηνή.
Από το δελτίο τύπου:
...Τα έργα που επιλέξαμε είναι από τα πιο χαρακτηριστικά αυτής της κατηγορίας και μας οδηγούν στο κεντρικό θέμα της κοινωνικής ζωής μιας γυναίκας -τη μητρότητα- με το οποίο θα φθάσει στο ζενίθ της δημιουργίας του ο συγγραφέας, μέσα από τη «Φόνισσα». Οι γυναίκες -κορίτσια, παντρεμένες και γεροντοκόρες- έχουν μια δύναμη, δαιμονική για κάποιους και πηγή δεινών για άλλους, που είναι η δύναμη της τεκνοποιίας... ...Ένα ευήκοον ους χρησίμευσε ως διαμεσολαβητής και μας μετέφερε τα πάθη τους. Πάθη ενεργητικά και παθητικά, πάθη νόμιμα και παράνομα, πάθη που μας προβληματίζουν και μας συγκλονίζουν μέχρι σήμερα, αφού το αντίκρισμα, το κόστος των «γυναικείων» παθών, παραμένει μεγάλο, ακόμα και αν κάποιες κοινωνικές αξίες είναι διαφορετικές πια... ...Το κοινό εισβάλλει στις γυναικείες ιστορίες με οδηγό τον αισθαντικό και κοινωνικό Παπαδιαμάντη. Σε καθεμιά αντιστοιχεί ένα περιβάλλον (χώρος) όπου καλείται να ενταχθεί ο θεατής, όπως στη εποχή του συγγραφέα, όπου όλα γίνονταν γνωστά στους κοινούς χώρους, στις αυλές, στο "νερό", στην εκκλησία...
...Σελήνη ήτον, μεσάνυκτα. Ο γερο-Παρθένης είχεν οικίσκον εις μίαν άκρην της πολίχνης, και δίπλα εις τον οικίσκον ήτον ένα χάλασμα ή κατάλυμα, και παρέκει ένα πηγάδι, και δυο αλυγαριές, κι ένας απήγανος, και δύο άλλα δένδρα. Ο γέρων είχε κοιμηθεί ενωρίς, όπως εκοιμώντο τότε οι άνθρωποι, και είχε χορτάσει τον ύπνον. Εσηκώθη, εφόρεσεν ένα ρούχο, διότι δροσιά και Μάιος ήτον, κι εβγήκεν έξω από το καλύβι του.
Η νύχτα όλη, ολοφέγγαρο, νύχτα βαθιά. Εκοιμάτο όλη η πλάσις, γυαλισμένη από το φεγγάρι, καθώς η Νεράιδα οπού πλαγιάζει και καθρεφτίζεται στην βρύσιν, βαθιά στα ρέματα. Γλύκα και δροσιά κι ευωδία, ήχος μυστικός έβγαινεν απ’ τα βουνά, απ’ τους λόγγους, απ’ τους κήπους τριγύρω. Ο γερο-Παρθένης εστάθη κι εκοίταξε κι επόθει κάτι ν’ αγροικήσει, κάτι ν’ απολαύσει απ’ όλην αυτήν την γλύκα. Αλλά δεν ησθάνετο πλέον βαθιά. Μόνον που εθαύμαζε να βλέπει.
Μόνον μίαν στιγμήν εστάθη• είτα έκαμε δύο βήματα κατά το ερείπιον, το κατάλυμα εκείνο, το οποίον ευρίσκετο αριστερά, βορειότερα από την ιδίαν καλύβην του.
Το κατάλυμα είχε δύο τοίχους ορθίους ακόμη, ήτον υπαίθριον και ανώροφον, είχε τρίτον τοίχον μισόν, και ο τέταρτος έλειπεν εξ ολοκλήρου. Παρέκαμψε τον τοίχον τον μεσημβρινόν, τον ακέραιον, και διευθύνθη προς το μέρος του τοίχου του βορεινού, του εντελώς πεσμένου.
Όταν έφτασεν έξωθεν του τοίχου του ανατολικού, ο οποίος εσώζετο κατά το ήμισυ, έξαφνα του εφάνη ότι ήκουσε μικρόν ψίθυρον, κάτι ως πνοήν. Εστάθη κι εκοίταξε.
Οι μάγισσες
...Ἐκεῖ, στὴν ρίζα ἑνὸς βράχου, εἰς ἕνα μέρος ὅπου τὸ χῶμα ἐξεῖχεν ὀλίγον, εἰς ἕνα μικρὸν ὄχθον, ὥς μιάμιση ὀργυιὰ τὸ μάκρος, καὶ τέσσαρες σπιθαμὲς τὸ πλάτος, ἀνθοῦσε μία ὄμορφη ἰτσιά, γεμάτη ἀπ᾿ ὡραῖα ἀσπροκίτρινα λουλουδάκια, ἴτσια, τόσα πολλὰ καὶ φουντωτὰ κι ἄφθονα, ὥστε μποροῦσαν νὰ γεμίσουν ὥς δέκα καλάθια.
Το νησί της Ουρανίτσας
Συντελεστές
Διασκευή-Σκηνοθεσία: Μαρία Φραγκή
Σκηνογραφική-Ενδυματολογική επιμέλεια: Άννα Μαχαιριανάκη
Μουσική-Σχεδιασμός Ήχου: Άννα Μουζάκη
Βίντεο-Φωτογραφίες : Αλεξάνδρα Ξύδα
Πρωτότυπα έργα ζωγραφικής: Ελευθερία Εμμανουήλ
Video Art Designer: Αναστάσης Μελέτης
Παίζουν: Αννίτα Αδάμου, Τερψιχόρη Γκιόκα, Νικολέττα Γκριμέκη, Γιώργος Ρουστέμης
Τόπος: Beton 7, Πύδνας 7, Βοτανικός, 2107512625. Κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00
 |
Φωτογραφίες της παράστασης "Πριν από τη Φόνισσα" από την Αλεξάνδρα Ξύδα |
Τα αποσπάσματα προέρχονται από τα αντίστοιχα διηγήματα του Αλ. Παπαδιαμάντη.
