Στο έργο του "Το σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα", ο Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, αναδεικνύει τον εγκλεισμό πέντε νέων γυναικών που, μετά το χαμό του πατέρα τους, υποχρεώνονται σε οκταετές πένθος στη διάρκεια του οποίου τους απαγορεύεται ακόμα και η έξοδος από το σπίτι!
Στη διασκευή του Δημήτρη Καρατζιά οι πέντε αδερφές βιώνουν στο έπακρο την καταπιεστική στάση της μητέρας τους που, στεκόμενη σα βράχος ακλόνητος, αλύγιστη και σκληρή μπροστά τους, θα επιβάλλει την απόλυτη καταπάτηση της ελευθερίας τους. Οι νεαρές γυναίκες καλούνται να ξεχάσουν κάθε επιθυμία και ψυχική ορμή, με το πρόσχημα του "καθαρού" ονόματος του ακραίου πουριτανισμού της κλειστής κοινωνίας της Τουρκικής υπαίθρου, με τραγική κατάληξη. Όταν η μάνα, η Χαντισέ Άλντα, θα λυγίσει καθώς θα θυμηθεί τον τρόπο που έχασε τις αδερφές της και το λόγο που οδήγησε τη δική της μάνα στην παράνοια, δικαιώνεται για τις σκληρές και απόλυτες αποφάσεις-διαταγές της. Αποφάσεις που θα θάψουν ζωντανά τα παιδιά της, όμως για την Χαντισέ είναι προτιμότερος αυτός ο θάνατος από οποιονδήποτε άλλο ενώ μέσα από αυτό το κείμενο βρίσκει ένα άλλοθι να ακουμπήσει το "έγκλημά" της.
Δημήτρης Καρατζιάς: «Πατήσαμε πάνω σε ένα αριστούργημα του Λόρκα και, απλά, προσπαθήσαμε να το φέρουμε στο σήμερα ώστε να έχει ένα νόημα το ανέβασμα του Σπιτιού της Μπερνάντα Άλμπα. Και ουσιαστικά, να είναι λίγο πιο επίκαιρο, με αφορμή τα εγκλήματα τιμής και όλα αυτά που συμβαίνουν από την καταπίεση των γυναικών στις γειτονικές μας χώρες. Η δράση μεταφέρθηκε στην Τουρκία καθώς, σύμφωνα και με επίσημα στοιχεία του Ο.Η.Ε., όλα αυτά συμβαίνουν στις ισλαμικές χώρες.»
Ειρήνη Σταματίου: «Είναι ένα κλασικό έργο που επιλέξαμε να το μεταφέρουμε στην Τουρκία του σήμερα όπου υπάρχει ο θρησκευτικός φανατισμός, γενικότερα οι άνθρωποι είναι εγκλωβισμένοι στο τι πιστεύει η κοινωνία γι' αυτούς, με τις περιπτώσεις των λιθοβολισμών και τον καταπιεσμό των γυναικών, κ.ο.κ., οπότε το τοποθετήσαμε εκεί ώστε να έχει αντίκρισμα και να αγγίξει τον κόσμο.»
Ο Δημήτρης Καρατζιάς, μέσα από την καλοδουλεμένη δική του εκδοχή, υπογραμμίζει την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αναδεικνύοντας τις επιπτώσεις πάνω στις ψυχές των ηρωίδων και τολμά μια διαμαρτυρία ενάντια στη βία (ψυχική και σωματική) που επιβάλλεται σε αυτές τις γυναίκες -ακόμα στις μέρες μας!- μέσω της υπερβολικής, από κάθε άποψη, διαφύλαξης της τιμής τους ή της όποιας θρησκευτικής επιβολής.
Το άρωμα του κλασικού κειμένου μένει ατόφιο στη σκηνή παρά τη χρονική, πολιτισμική και γεωγραφική μεταφορά των δρώμενων.
Γιάννα Σταυράκη: «Το έργο είναι δυνατό από μόνο του με πολλές κοινωνικές προεκτάσεις. Εξάλλου, ο Λόρκα είναι λαϊκός συγγραφέας και αγγίζει όλες τις ηλικίες. Το σημαντικό είναι ότι αυτά που γίνονταν στην Ισπανία του 36 γίνονται και σήμερα, και είναι τραγικά.
Η ομάδα και οι ηθοποιοί έχουμε δουλέψει πάρα πολύ, είναι μια ευτυχισμένη στιγμή τούτη η παράσταση με την εξαιρετική σκηνοθεσία του Δημήτρη και ελπίζουμε να βγαίνει αυτό στο κοινό.
Όσο αφορά το ρόλο μου, είναι η "άλλη φωνή". Η φωνή της αλήθειας. Καμιά άλλη δε τολμά να πει την αλήθεια που τολμά μια τρελή. Μόνο που σε μια τρελή κανείς δε δίνει σημασία, αλλά δε παύει να λέει την αλήθεια.»
Στον πολυχώρο Vault, οι ερμηνείες των οκτώ πρωταγωνιστριών γίνονται κραυγή στο άδικο που επιβάλλεται από άγραφους νόμους, φωνή από ουρλιαχτό απελπισίας, σπαραγμός απόλυτου πόνου, ανατριχίλα αίσχους και συμπόνια προς τον αδύναμο, φορτίζοντας τον χώρο με δυνατά συναισθήματα και συγκίνηση. Η Αθηνά Τσιλύρα γεμίζει με τις διαταγές της το σύμπαν σου, σε ακινητοποιεί στη θέση σου σα να απευθύνεται σε εσένα προσωπικά, καταφέρνοντας μια εξαιρετική ερμηνεία στο ρόλο της μάνας. Η Γιάννα Σταυράκη, υποδυόμενη τη γιαγιά Ζαφίρα που μέσα από την άνοια έχει αναπτύξει, θαρρείς, τη δική της άμυνα για όσα έχουν συμβεί (και θα συμβούν), μιλάει με μάτια που στάζουν αφοπλιστική ειλικρίνεια κρατώντας τις απόλυτες ισορροπίες του δύσκολου ρόλου-έργου της. Η Θεοδώρα Σιάρκου κερδίζει εύκολα τις εντυπώσεις σαν ψυχοκόρη-παραδουλεύτρα (και μια δεύτερη μάνα) έχοντας πιάσει όλες τις λεπτές αποχρώσεις του ρόλου της γυναίκας που υποτάσσεται, λόγω θέσης, μπροστά στην αρχηγό του σπιτιού αλλά, έχοντας περάσει όλη της τη ζωή εκεί και αφού έχει συμβάλει τα μάλα στο μεγάλωμα των κοριτσιών, έχει το δικό της μερίδιο λόγου στα τεκταινόμενα. Οι κυρίες Κική Μαυρίδου, Νίκη Αναστασίου, Αλεξάνδρα Ούστα και Μελισσάνθη Μάχουτ πετυχαίνουν επάξια στα δύσκολα, καταπιεσμένα συναισθήματα των ρόλων τους που είναι έτοιμα να εκραγούν στο επόμενο λεπτό καθώς βιώνουν το πνίξιμο των υπάρξεών τους. Όσο για την Ειρήνη Σταματίου (Γιαγκμούρ) είναι μια αποκάλυψη καθώς μαγεύει κυριολεκτικά με μια άψογη ερμηνευτικά παρουσία επί σκηνής.
Αθηνά Τσιλύρα: «Αυτό που λέω κάθε φορά πριν βγω, είναι ένα: Θεέ μου! Ευτυχώς που δε γεννήθηκα σε αυτές τις χώρες, διότι δεν υπήρχε περίπτωση να αντέξω το μαρτύριο της μπούργκας και όλα αυτά τα εγκλήματα τιμής. Και κάθε φορά που γράφεται ένα τέτοιο έργο ή ένα σχετικό τραγούδι σκέφτομαι ότι είναι μια φωνή, ώστε κάποτε να ακουστεί και να σταματήσει αυτά τα φαινόμενα. Χαίρομαι πάρα πολύ με αυτό που έκανε ο Δημήτρης Καρατζιάς και με το ρόλο μου, παρόλο που με δυσκόλεψε γιατί είναι κάτι που δεν το έχω.»
Θεοδώρα Σιάρκου: «Νοιώθω ευτυχής που είμαι σε αυτή τη δουλειά, καθώς υπηρετούμε ένα έργο γραμμένο από έναν πολύ σπουδαίο συγγραφέα, σε διασκευή του Δημήτρη Καρατζιά που είναι εξαιρετική! Είμαι ευτυχής για την ωραία ενέργεια που υπάρχει ανάμεσά μας, κάτι που συνάντησα σπάνια στα 18 χρόνια που έχω στο χώρο. Συγκινούμαι με την αποδοχή και την αίσθηση που αφήνει το έργο στο κοινό σε σημείο που κάποιες φορές δυσκολεύομαι να το πιστέψω.»
Ο απόηχος της παράστασης διαρκεί μέσα σου για μέρες και, οπωσδήποτε, σημαίνει ότι έχεις εισχωρήσει στο δράμα των γυναικών αυτών.
Τα κοστούμια ακολουθούν τις προσταγές των μαύρων πένθιμων ρούχων που οφείλουν να φορούν όλες οι γυναίκες του σπιτιού και τα σκηνικά μένουν πιστά στο πνεύμα της ανατολίτικης διακόσμησης με λιτότητα και αυστηρότητα χωρίς υπερβολές και άσκοπες φιοριτούρες. Στον ήχο κερδίζει η πρωτότυπη μουσική του Μάνου Αντωνιάδη (γραμμένη για την παράσταση) που γεμίζει με σεβασμό την πένθιμη βαριά σιωπή του έργου.
Αλεξάνδρα Ούστα: «Μετράει σε όλες μας, ξεχωριστά, το γεγονός ότι η παράσταση αφορά κάτι που συμβαίνει σήμερα. Είναι σημαντική η πρωτοβουλία της UNESCO να συμμετέχει.»
Πολύ συγκινητική παράσταση, φορτισμένη με την ταφή κάθε όρεξης για ζωή, το θάνατο του έρωτα στο βωμό του "ήθους", την σιγή των ονείρων, με την επιθυμία να συντρίβεται πριν καν γεννηθεί σε μια άδικη ολοκληρωτική υποταγή στη "μοίρα", που γίνεται έγκλημα "τιμής"!
Το άρωμα του κλασικού κειμένου μένει ατόφιο στη σκηνή παρά τη χρονική, πολιτισμική και γεωγραφική μεταφορά των δρώμενων.
Αθηνά Τσιλύρα: «Αυτό που λέω κάθε φορά πριν βγω, είναι ένα: Θεέ μου! Ευτυχώς που δε γεννήθηκα σε αυτές τις χώρες, διότι δεν υπήρχε περίπτωση να αντέξω το μαρτύριο της μπούργκας και όλα αυτά τα εγκλήματα τιμής. Και κάθε φορά που γράφεται ένα τέτοιο έργο ή ένα σχετικό τραγούδι σκέφτομαι ότι είναι μια φωνή, ώστε κάποτε να ακουστεί και να σταματήσει αυτά τα φαινόμενα. Χαίρομαι πάρα πολύ με αυτό που έκανε ο Δημήτρης Καρατζιάς και με το ρόλο μου, παρόλο που με δυσκόλεψε γιατί είναι κάτι που δεν το έχω.»
Θεοδώρα Σιάρκου: «Νοιώθω ευτυχής που είμαι σε αυτή τη δουλειά, καθώς υπηρετούμε ένα έργο γραμμένο από έναν πολύ σπουδαίο συγγραφέα, σε διασκευή του Δημήτρη Καρατζιά που είναι εξαιρετική! Είμαι ευτυχής για την ωραία ενέργεια που υπάρχει ανάμεσά μας, κάτι που συνάντησα σπάνια στα 18 χρόνια που έχω στο χώρο. Συγκινούμαι με την αποδοχή και την αίσθηση που αφήνει το έργο στο κοινό σε σημείο που κάποιες φορές δυσκολεύομαι να το πιστέψω.»
Τα κοστούμια ακολουθούν τις προσταγές των μαύρων πένθιμων ρούχων που οφείλουν να φορούν όλες οι γυναίκες του σπιτιού και τα σκηνικά μένουν πιστά στο πνεύμα της ανατολίτικης διακόσμησης με λιτότητα και αυστηρότητα χωρίς υπερβολές και άσκοπες φιοριτούρες. Στον ήχο κερδίζει η πρωτότυπη μουσική του Μάνου Αντωνιάδη (γραμμένη για την παράσταση) που γεμίζει με σεβασμό την πένθιμη βαριά σιωπή του έργου.
Αλεξάνδρα Ούστα: «Μετράει σε όλες μας, ξεχωριστά, το γεγονός ότι η παράσταση αφορά κάτι που συμβαίνει σήμερα. Είναι σημαντική η πρωτοβουλία της UNESCO να συμμετέχει.»
Συντελεστές:
Κείμενο και σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς
Βοηθός σκηνοθέτη: Δήμητρα Κολλά
Πρωτότυπη Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Σκηνικά και Επιμέλεια κοστουμιών: Σίμος Παπαναστασόπουλος
Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας
Επιμέλεια κίνησης: Βιβή Ρωμανά
Φωτογραφίες και teaser παράστασης: Βασίλης Μεντόγιαννης
Παραγωγή: Καλλιτεχνικές Επιχειρήσεις “BackUp”
Πρωταγωνιστούν:
Αθηνά Τσιλύρα, Γιάννα Σταυράκη, Θεοδώρα Σιάρκου, Κική Μαυρίδου, Αλεξάνδρα Ούστα, Νίκη Αναστασίου, Ειρήνη Σταματίου και Μελισάνθη Μάχουτ.
Vault, Μελενίκου 26, Βοτανικός, 2130356472.
Μελισάνθη Μάχουτ: «Είναι ένα κοινωνικό έργο που αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα και πραγματεύεται τον εγκλεισμό τον γυναικών στις μουσουλμανικές χώρες.»
Πνιγμονή, που θα πει ασφυξία λόγω φραγής του αναπνευστικού συστήματος από νερό, στραγγαλισμό ή άλλο αίτιο.
Vault, Μελενίκου 26, Βοτανικός, 2130356472.
