Ο Ίψεν και ο έρωτας. Ο έρωτας μέσα από την πένα του Ίψεν, σε μία παράσταση που, αν το κριτήριο ήταν ο τίτλος, θα μας απογοήτευε οικτρά καθώς δεν έχει κωμικά στοιχεία. Ο Ερρίκος, αιώνες πριν, απασχόλησε το μυαλό του προκειμένου να διερευνήσει το θέμα του έρωτα βάζοντας τους ήρωές του να ανταλλάξουν απόψεις σχετικά. Ο έρωτας μέσα σε μια σχέση, ο "παράνομος" έρωτας, ο έρωτας μέσα στο γάμο, ο έρωτας ο κρυφός και ο έρωτας ο φανερός. Και τόσοι άλλοι "έρωτες" σε ένα γαϊτανάκι από ανθρώπους που συμφωνούν και διαφωνούν καθώς εξελίσσεται ή/και αποδοκιμάζεται ο έρωτάς τους. Ταυτόχρονα, θίγει και ασχολείται με τον ρόλο της κοινωνίας στον έρωτα, στο αμοιβαίο πάθος δύο ανθρώπων και με εκείνον της οικογένειας. Δεσμευμένοι και αδέσμευτοι έρωτες πάνω σε πρόσωπα κάθε ηλικίας περιδιαβαίνουν, αναζητούν, συνομιλούν, συγκρούονται ή συμφωνούν, διαφοροποιούνται ή συγκατανεύουν, επιδοκιμάζονται.
Ο συγγραφέας δεν επιδίωξε μια ιστορία αγάπης ή έρωτα μεταξύ δύο ανθρώπων. Έγραψε για κάθε τύπο δεσμού μεταξύ ανδρών και γυναικών ενώ ασχολήθηκε με τα επακόλουθα για το άτομο. Οι αλλαγές που πρέπει να υποστεί ο "δέσμιος" [του έρωτα;] στη ζωή του από το γάμο, τον έρωτα, τον κοινωνικό περίγυρο με παρονομαστή σε κάθε περίπτωση το ερώτημα, ελευθερία ή δέσμευση. Και δεν έμεινε μόνο σε αυτό! Προχωράει μέχρι τον ιδανικό έρωτα. Εκείνον που δεν ακολουθεί κανέναν "τυποποιημένο" δρόμο και κανέναν "από πριν καθορισμένο" κοινωνικό κανόνα. Εκείνον τον έρωτα που παραμένει ελεύθερος με κάθε έννοια και τρόπο. Που αφήνει στο άτομο την απόλυτη ελευθερία προκειμένου να γευτεί την ηδονή και τη λατρεία του προς έναν άλλο άνθρωπο, χωρίς δεσμεύσεις και βασανιστικές σκέψεις και χωρίς να τον απασχολεί το μέλλον. Τον πιο απολαυστικό από όλους τους έρωτες καθώς δε καλουπώνεται, ούτε κουβαλάει ευθύνες και βάρη. Τον έρωτα που μαγεύει στο έπακρο αφού φέρει μόνο γλυκιά γεύση.
Τους δύο πόλους αυτών των ερώτων αποτελούν, από τη μία ο οικογενειάρχης πάστορας και από την άλλη το ελεύθερο πνεύμα του ποιητή. Μια νεαρή κοπέλα γοητευμένη από το "όραμα" του ποιητή ετοιμάζεται να τον ακολουθήσει. Επιθυμεί να γευτεί αυτόν τον έρωτα κάνοντας τη δική της επανάσταση, πρώτα με τον εαυτό της και μετά με κάθε κοινωνικό "πρέπει". Και τότε, επικρατεί η τοποθέτηση του εμπόρου, ο οποίος της προτείνει να κοιτάξει και προς το μέλλον, να μην αρκεστεί μόνο σε αυτό που της υπόσχεται το σήμερα, καθώς εκείνος μπορεί να της προσφέρει ποιότητα ζωής και διάρκεια.
Για την σωστή ερμηνεία του τίτλου του έργου με βοήθησε το σημείωμα της μεταφράστριας [Μαίρη Μιχαλάτου] όπου εξηγεί ότι η κυριολεκτική απόδοσή του είναι: "Τι κωμωδία που είναι αυτός ο έρωτας!". Με την κυριολεκτική απόδοση των λέξεων του Ίψεν κατά νου μπορώ να αντιληφθώ όλες τις αποχρώσεις του τίτλου και να τον συνδέσω με την παράσταση με ορθό τρόπο.
Μεγάλο έργο. Με κάθε έννοια που αποδίδεται στη φράση. Και, τώρα που το διάβασα [Το studio Κυψέλης μού έχει προσφέρει μερικά από τα καλύτερα "προγράμματα" παραστάσεων -στην ουσία πρόκειται για ένα κανονικό βιβλίο- καθώς μου δίνουν τη δυνατότητα να διαβάσω ολόκληρο το έργο] νομίζω θα γίνει το αγαπημένο μου από τα θεατρικά του Ερρίκου Ίψεν.
 |
| Οι φωτογραφίες "διαβάζονται" αν πατήσετε πάνω τους |
Η σχεδόν τρίωρη παράσταση δε με κούρασε ούτε στο ελάχιστο. Τα πρόσωπα του έργου είναι πολλά και απαιτούν χρόνο οι χαρακτήρες για να αναπτυχθούν. Μουσικά κομμάτια διατρέχουν την παράσταση και ευθυμούν το κοινό. Οι ηθοποιοί πρέπει να τραγουδούν τους Ιψενικούς στίχους που αποδόθηκαν στα ελληνικά από την Μαριάννα Τόλη -κάποιες φορές να έχουν εξαιρετικές τραγουδιστικές ικανότητες για να αντεπεξέλθουν- και να κινούνται ακολουθώντας τη ζωντανή μουσική. Ένα μιούζικαλ, γραμμένο πολλά πολλά χρόνια πριν [1862] σε μια τελείως διαφορετική πραγματικότητα αλλά που καταφέρνει να είναι πάντα επίκαιρο. Μας γέμισε αισθήματα και μουσικά χρώματα και κατάφερε να μας συγκινήσει στο δεύτερο μέρος.
Παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό και του αξίζει η προσοχή. Ο σκηνοθέτης της παράστασης, Γιώργος Λιβανός, κατάφερε να "χωρέσει" και οργανώσει τους δεκαπέντε ηθοποιούς του έργου και την ορχήστρα, σε μία μικρή σκηνή της πόλης, με τρόπο θαυμαστό και με αρτιότατο αποτέλεσμα.
Στο φουαγιέ του θεάτρου, όπου μας περίμενε μετά το τέλος της παράστασης για να μας κεράσει ένα ποτήρι λευκό κρασί, μας είπε ότι...
Γ.Λ.: Είναι ένα προσωπικό μου στοίχημα καθώς πρόκειται για δύσκολο και απαιτητικό έργο. Δουλέψαμε έξι μήνες για να έχουμε αυτό το αποτέλεσμα. Έξι μήνες με πρόβες, δεν είναι λίγος χρόνος! Αλλά, είχα στη διάθεσή μου μια τόσο πειθαρχημένη ομάδα και τα καταφέραμε.
Ο ίδιος στο πρόγραμμα από την παράσταση λέει χαρακτηριστικά:
Περίπου έξι μήνες προετοιμασίας για να αποτυπώσουμε σκηνικά τον παλμό ενός νέου ποιητή που, κόντρα στην εποχή του, αποφασίζει να τα βάλει με την Εκκλησία, την πολιτική, τους θεσμούς της οικογένειας, του γάμου, ακόμα και αυτόν της φιλίας, και να μπορέσει λεύτερος να συνεχίσει το ταξίδι του στο χρόνο.
Για την παράσταση δούλεψαν -χόρεψαν, τραγούδησαν, έπαιξαν- οι Γιάννης Φίλιας, Χρήστος Λιακόπουλος, Νατάσσα Τοδώρη, Μιλένα Περθένιου, Πένυ Ξενάκη, Νικόλας Καραγκιαούρης, Φίλιππος Κωνσταντίνος, Άντεια Ολυμπίου, Μαρία Δρακοπούλου, Λιλή Τέγου, Goran Mijalcic, Νίκη Γκουντούμη, Κωνσταντίνος Αμπατζίδης, Βίβιαν Βαλσάμη και Γιάννης Τσιώμου.
 |
| Από το πρόγραμμα της παράστασης |
Εκμεταλλεύτηκα όσο μπορούσα τον Φίλιππο Κωνσταντίνο και του άρπαξα μερικές σκέψεις...
Σχετικά με το έργο και τον έρωτα...
Φ.Κ.: Από εκεί αρχίζουν όλα. Αν δεν αγαπάς δεν έχει νόημα. Ο δικός μου χαρακτήρας στο έργο είναι ένας νεαρός άντρας υπέρ του έρωτα. Θέλει να τον ζήσει, να τον χαρεί όσο και όπως μπορεί.
Μια "άβολη" στιγμή;
Φ.Κ.: Να κολλήσεις. Να ξεχάσεις τα λόγια. Ευτυχώς δεν το έχω πάθει.
Μια ξεχωριστή στιγμή στην παράσταση...
Φ.Κ.: Το τέλος, που είμαστε όλοι πάνω στην σκηνή. Το τραγούδι του τέλους από όλους μας αγγίζει και τον κόσμο που έρχεται να μας δει. Κάποιες φορές βλέπουμε τους θεατές να κλαίνε από τη συγκίνησή τους.
Για ποιους λόγους πρέπει κάποιος να έρθει να δει την παράσταση;
Φ.Κ.: Κατ' αρχήν γιατί θα παρακολουθήσει ένα έργο του Ίψεν. Ενός μεγάλου και τόσο σημαντικού συγγραφέα. Ένα έργο που μιλάει για την αγάπη και τον έρωτα και αφορά κάθε θεατή και, επιπλέον, δεν έχει ξαναπαιχτεί στην Ελλάδα. Και φυσικά, για τα υπέροχα τραγούδια της παράστασης. Το έργο αυτό είναι ιδιαίτερο. Έχει γραφτεί πολλά χρόνια πριν αλλά είναι επίκαιρο όσο ποτέ.
Τι έχεις κερδίσει από το θέατρο;
Φ.Κ.: Το θέατρο είναι ο δικός μου έρωτας. Δεν είναι τυχαία η λέξη ψυχαγωγία, δηλαδή, η αγωγή της ψυχής. Και περισσότερο φέτος που συμμετέχω σε αυτήν την παράσταση. Με έχει σκλαβώσει αυτό το έργο και, εξάλλου, το να έχω έναν Ίψεν στο βιογραφικό μου είναι πολύ σημαντικό.
Μελλοντικά σχέδια;
Φ.Κ.: Αναγκαστικά, λόγω της ανασφάλειας που σου προκαλεί αυτό το επάγγελμα. Πάντα πρέπει να κυνηγάς το επόμενο βήμα για να έχεις μια συνέχεια.
 |
| Ο Φίλιππος Κωνσταντίνος μοιράζεται φωτογραφίες της παράστασης από το προσωπικό του αρχείο |
Μου μιλάει ζωηρά και με μια λάμψη στο βλέμμα, απόδειξη του ενθουσιασμού του για το θέατρο και γι' αυτήν τη δουλειά. Μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι τον εξιτάρει να τεστάρει τον εαυτό του βάζοντάς τον σε διαφορετικά τριπάκια. Οι λέξεις του ρέουν με ταχύτητα, αποτέλεσμα της θέρμης και της αγάπης που έχει για αυτό που κάνει. Ο ενθουσιασμός του είναι διάχυτος.
Μια στιγμή αργότερα, μου αναφέρει ότι υπάρχει η πιθανότητα να συμμετέχει η παράσταση στο Ιψενικό Φεστιβάλ αυτόν τον Ιούνιο, στο Όσλο της Νορβηγίας. Του λέω με βεβαιότητα -ένστικτο;- ότι θα πάει, και κάπου εδώ αντιλαμβανόμαστε ότι η ώρα έχει περάσει, η αίθουσα του μπαρ έχει αδειάσει από κόσμο, η μουσική έχει σιγήσει και, προφανώς, ήρθε η ώρα να αποχαιρετήσουμε τον χώρο.
Αυλαία.
