Πώς προκύπτει η ποιητική δημιουργία; Ποιο είναι το έναυσμα που σας οδηγεί; Ποια η έμπνευση ή η ανάγκη;
Κυριάκος Ηρακλέους: Η ποιητική δημιουργία αναδύεται από ένα πολύπλοκο σύμπλεγμα εσωτερικών και εξωτερικών ερεθισμάτων. Δεν υπάρχει μια μοναδική συνταγή, αλλά συχνά ξεκινά με μια αίσθηση, μια εικόνα, μια ανάμνηση που άφησε μια ανεξίτηλη εντύπωση. Αυτό το αρχικό ερέθισμα, που θα μπορούσε να είναι μια απλή λέξη, ένα χρώμα στον ουρανό ή ακόμα και μια έντονη συναισθηματική εμπειρία, λειτουργεί σαν το έναυσμα που πυροδοτεί την ποιητική διαδικασία. Η έμπνευση πηγάζει από την ανάγκη να εκφράσω αυτό που νιώθω έντονα, να δώσω μορφή σε άρρητες σκέψεις και συναισθήματα, να επικοινωνήσω με τον κόσμο γύρω μου με έναν τρόπο προσωπικό και αυθεντικό. Ενίοτε, η ποίηση είναι μια ανάγκη να κατανοήσω τον εαυτό μου, να εξερευνήσω τις αντιφάσεις μου και να συμφιλιωθώ με την ανθρώπινη ύπαρξη.
Το Κυπριακό και γενικότερα η Κύπρος αποτελεί βασικός πυλώνας. Ποιος ο ρόλος της λογοτεχνίας σε τέτοια κοινωνικοπολιτικά θέματα; Πώς μπορεί να βοηθήσει;
Κ.Η.: Το Κυπριακό, με τις βαθιές του ρίζες στην ιστορία και τις συνεχιζόμενες κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις, καθιστά την Κύπρο έναν θεμελιώδη πυλώνα προβληματισμού και διαλόγου. Σε αυτό το πλαίσιο, η λογοτεχνία διαδραματίζει έναν κρίσιμο ρόλο. Λειτουργεί ως καθρέφτης της κοινωνικής πραγματικότητας, αναδεικνύοντας τις πολλαπλές οπτικές γωνίες, τις τραυματικές εμπειρίες και τις διαψεύσεις που συνδέονται με το Κυπριακό. Μέσα από την αφήγηση ιστοριών, την ποίηση και το θέατρο, η λογοτεχνία μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση της πολυπλοκότητας του ζητήματος, ξεπερνώντας τις απλοϊκές ερμηνείες και ενθαρρύνοντας την συναίσθηση. Επιπλέον, μπορεί να συμβάλει στην επούλωση πληγών, στην προώθηση της συμφιλίωσης και στην καλλιέργεια μιας κουλτούρας ειρήνης, προσφέροντας έναν χώρο για να ακουστούν φωνές που συχνά παραλείπονται και να αμφισβητηθούν οι κυρίαρχες αφηγήσεις. Με αυτόν τον τρόπο, η λογοτεχνία γίνεται ένα ισχυρό εργαλείο για την κοινωνική αλλαγή και την επίτευξη μιας πιο δίκαιης και ειρηνικής κοινωνίας.
Τι θα θέλατε να αποκομίσει ο αναγνώστης από την ποιητική συλλογή; Ή, τι θα λέγατε στον εν δυνάμει αναγνώστη σας;
Κ.Η.: Θα ήθελα ο αναγνώστης να βυθιστεί σε έναν κόσμο όπου ο αγώνας του ανθρώπου δεν είναι απλώς μια μάχη, αλλά ένα ταξίδι αυτογνωσίας. Μέσα από τις δυσκολίες της ζωής, ελπίζω η ποίησή μου να λειτουργήσει ως καθρέφτης, αντανακλώντας την ανάγκη για κατανόηση του εαυτού μας, του κόσμου μας και της ψυχής που κρύβουμε μέσα μας και αγωνίζεται μαζί μας. Θα ήθελα να αισθανθεί τη διαχρονική σύνδεση με την αθανασία της ψυχής και να ονειρευτεί τον παράδεισο, όχι ως έναν τόπο μακρινό, αλλά ως μια κατάσταση εσωτερικής γαλήνης που μπορεί να βρεθεί ακόμη και μέσα στην πιο σκοτεινή θλίψη. Στον εν δυνάμει αναγνώστη μου θα έλεγα: «Αφέσου στην αγκαλιά των στίχων, άφησε τους να σε οδηγήσουν σε έναν κόσμο γεμάτο ελπίδα και αναγέννηση, όπου η ψυχή βρίσκει την αιώνια της κατοικία.».
Όταν διαβάζετε τα έργα σας αργότερα, σε δεύτερο χρόνο κι ενώ έχουν πια εκδοθεί, ποια συναισθήματα σας δομούνται; Συμφωνείτε; Διαφωνείτε; Είστε από τους δημιουργούς που «προτείνουν» αλλαγές ή κρατάτε τα κείμενά σας ως έχουν προχωρώντας παρακάτω;
Κ.Η.: Η επανασύνδεση με ένα δικό μου έργο μετά την έκδοσή του είναι μια περίεργη και συχνά αποκαλυπτική εμπειρία. Η απόσταση που έχει μεσολαβήσει σε συνδυασμό με την ενσωμάτωση της εμπειρίας της έκδοσης και της πιθανής αναγνώρισης (ή μη) δημιουργούν ένα νέο πλαίσιο ανάγνωσης. Μερικές φορές, βρίσκω τον εαυτό μου να συμφωνεί με τις επιλογές που είχα κάνει, βλέποντας την πρόθεση και την εκτέλεσή της να ευθυγραμμίζονται. Άλλες φορές, αναδύονται σημεία που θα ήθελα να είχα διαχειριστεί διαφορετικά, μικρές λεπτομέρειες που πλέον φαντάζουν σημαντικές.
Δεν είμαι από αυτούς που επιδιώκουν να διορθώσουν τα έργα τους μετά την έκδοση. Θεωρώ ότι το κείμενο, μόλις δημοσιευτεί, αποκτά μια δική του αυτόνομη ζωή και αποτελεί ένα στιγμιότυπο της δημιουργικής μου εξέλιξης σε εκείνη τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Προτιμώ να κρατήσω αυτά τα «λάθη», αν υπάρχουν, ως μαθήματα για μελλοντικά έργα, καθώς αποτελούν μέρος της πορείας μου ως δημιουργός. Η ενέργειά μου εστιάζεται στην επόμενη ιστορία, στο επόμενο ταξίδι, αφήνοντας το προηγούμενο να ζήσει τη δική του ζωή στον κόσμο.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή σε Ελλάδα και Κύπρο, σχετικά με το λογοτεχνικό βιβλίο;
Κ.Η.: Η σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή σε Ελλάδα και Κύπρο, ειδικά στον τομέα του λογοτεχνικού βιβλίου, του μυθιστορήματος και της ποίησης, βρίσκεται σε μια ενδιαφέρουσα αλλά και πολυσύνθετη φάση. Παρατηρείται μια πληθώρα εκδόσεων, γεγονός που από τη μία πλευρά είναι ενθαρρυντικό, καθώς δίνει βήμα σε νέους συγγραφείς και φωνές. Από την άλλη, η μεγάλη ποσότητα δυσχεραίνει την επιλογή και δημιουργεί μια αίσθηση «θορύβου», καθιστώντας πιο δύσκολη την ανάδειξη ποιοτικών έργων. Συχνά, η προώθηση και το μάρκετινγκ παίζουν καθοριστικό ρόλο, επισκιάζοντας την ουσιαστική λογοτεχνική αξία. Παράλληλα, παρατηρείται μια αναζήτηση νέων θεμάτων και εκφραστικών τρόπων, με συγγραφείς να πειραματίζονται με τη φόρμα και να ασχολούνται με σύγχρονα κοινωνικά ζητήματα, αντικατοπτρίζοντας την πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής. Ωστόσο, η πρόκληση παραμένει η διατήρηση της ποιότητας και η ανάδειξη φωνών που πραγματικά προσφέρουν κάτι καινούργιο και ουσιαστικό στη λογοτεχνία.
Έχετε αγαπημένους συγγράφεις;
Κ.Η.: Η λογοτεχνία είναι μια τεράστια θάλασσα γεμάτη θησαυρούς και πάντα βρίσκω νέους συγγραφείς να θαυμάσω και να προσθέσω στη λίστα μου. Η αλήθεια είναι πως οι αγαπημένοι μου συγγράφεις αλλάζουν ανάλογα με την περίοδο της ζωής μου και τις αναζητήσεις μου. Κάποτε, με συνάρπαζε η σκοτεινή ατμόσφαιρα και οι πολύπλοκοι χαρακτήρες του Ντοστογιέφσκι, ενώ άλλες φορές αναζητώ την ελαφρότητα και την αισιοδοξία στις ιστορίες της Τζέιν Όστιν. Είναι μια συνεχής εξερεύνηση και ανακάλυψη.
Αυτά είπε ο Κυριάκος Ηρακλέους για –και με αφορμή– την ποιητική του συλλογή Ανατέλλουσα ψυχή, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Ο ποιητής, που προσωπικά θυμάμαι από Το χάλκινο νησί: Η δημιουργία των ανθρωποειδών (στις ίδιες εκδόσεις), παρουσιάζει μια πλούσια συλλογή γεμάτη από αποστάγματα εμπειρίας και διαδρομές ζωής. Ο στίχος Εμπειρία εσύ υπαγόρευε / και εγώ γράφω είναι ενδεικτικός ενώ σε όλη την έκταση τον απασχολεί η ψυχή. Μυαλό, νους, ύπαρξη και πορεία γεμίζουν νοηματικά και με κάθε τρόπο τα έργα. Οι στοχασμοί του έχουν υποκείμενο τόσο τον ίδιο όσο και όλη την ανθρωπότητα εν τω συνόλω. Αναζητήσεις, δοκίμια, διαλογισμοί, ωδές, αλληγορίες... ποικίλες οι υφές, μα στέκομαι ιδιαίτερα σε εκείνα τα ποιητικά που πραγματεύονται θέματα ελευθερίας και, συνεκδοχικά, πολέμου. Παράλληλα, η παρουσία –ή «παρουσία»– του θεού ή των θεών είναι αισθαντική και καίρια.
Πρόκειται για δημιουργό που έχει καταβολές από την αρχαία ελληνική φιλοσοφία αλλά έχει και τις ευαίσθητες «κεραίες» ώστε να αφουγκράζεται τον άνθρωπο εις βάθος ως μονάδα αλλά και ως σύνολο.
Διεκδικήστε το!
Οι εκδόσεις Βακχικόν προσφέρουν το βιβλίο σε έναν τυχερό αναγνώστη. Για να συμμετέχετε στην κλήρωση κλικάρετε εδώ και συμπληρώστε τη φόρμα επιλέγοντας τον συγκεκριμένο τίτλο. Παρακαλώ, σημειώστε τα ακόλουθα:
Συμμετοχή στην κλήρωση, που θα γίνει μετά τις 13 Ιουλίου 2025, σημαίνει αποδοχή των όρων, οπότε διαβάστε τους γενικούς όρους. Ειδικότερα [μόνο για αυτή την κλήρωση]: Το βιβλίο θα αποσταλεί/παραδοθεί στον τυχερό από το koukidaki.gr. Αυτή η δωροθεσία είναι παγκόσμια!
