Το θέατρο του παραλόγου δημιουργήθηκε τον 20ό αιώνα, γνώρισε μεγάλη επιτυχία με αρκετούς από τους επιφανείς εκπρόσωπους του να προσφέρουν στο θεατρόφιλο κοινό ένα άλλο, διαφορετικό είδος, που στα χρόνια της ακμής του ήταν αρκετά ενδιαφέρον και ίσως πιο απλό από δραματουργικής άποψης. Κάποιες φορές το θέμα του έργου ήταν... χωρίς θέμα. Βασιζόταν κυρίως στις επαναλήψεις των λέξεων, σε πολλές παύσεις και σε θέματα που σε άλλα θεατρικά είδη, θα φάνταζαν αυτονόητα. Ο όρος «θέατρο του παραλόγου» δόθηκε από τον κριτικό Μάρτιν Έσλιν.
Σπουδαίοι εκπρόσωποι του θεάτρου του παραλόγου
Για τον Μάρτιν Έσλιν, οι τέσσερις κυριότεροι εκπρόσωποι του παραλόγου ήταν: ο Ευγένιος Ιονέσκο, ο Σάμιουελ Μπέκετ, ο Ζαν Ζενέ και ο Άρθουρ Αντάμοβ. Μαζί με αυτούς, θα γράψουν για το θέατρο αυτό και ο Χάρολντ Πίντερ και ο Έντουαρντ Άλμπι. Δεν θα ακολουθήσουν όμως, τόσο πολύ, όσο οι προηγούμενοι.
Οι Ευτυχισμένες μέρες
Ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του θεάτρου του παραλόγου είναι οι Ευτυχισμένες μέρες του Μπέκετ. Το έργο άρχισε να γράφεται το 1960 και ολοκληρώθηκε την επόμενη χρονιά. Το έργο χωρίζεται σε δύο εικόνες. Στην πρώτη εικόνα η Ουίνι είναι θαμμένη με άμμο από την μέση και κάτω, θέλοντας να δείξει ο συγγραφέας ότι έχει προχωρήσει πολύ η ζωή της, ενώ στην δεύτερη εικόνα είναι θαμμένη μέχρι τον λαιμό θέλοντας να επισημάνει ότι το τέλος της είναι πολύ κοντά. Μια όμορφη γυναίκα γύρω στα πενήντα που φοβάται μήπως χάσει την ομορφιά της από τα μικροπράγματα της ζωής. Αυτά είναι που την δένουν με τη ζωή, αφού δεν έχει να περιμένει τίποτα άλλο από αυτήν. Ο καθρέφτης της, το κραγιόν της... Ίσως να αναπληρώνουν την σιωπή ή τις μονολεκτικές απαντήσεις του συζύγου της.
Η Βάσω Μανωλίδου έδωσε μία ιστορική ερμηνεία στην παράσταση, που σκηνοθέτησε ο Αλέξης Μινωτής, για το Εθνικό Θέατρο, το 1980. Η σπουδαία ηθοποιός Χριστίνα Τσίγγου, όμως, ήταν η πρώτη διδάξασα στον ρόλο της Ουίνι. Το ανέβασε για πρώτη φορά στην Ελλάδα το 1966. Η ίδια ηθοποιός –η οποία υπήρξε στενή φίλη του Μπέκετ– το παρουσίασε και λίγα χρόνια μετά στο Παρίσι. Μαζί της στην σκηνή ο Γιώργος Ορφανός. Ο μεγάλος δραματουργός είχε εκφραστεί με θαυμασμό και ευγνωμοσύνη για την ηθοποιό.
Οι καρέκλες
Ένα ακόμα αντιπροσωπευτικό έργο αυτής της περιόδου είναι και Οι καρέκλες του Ιονέσκο. Θέμα του έργου η μοναξιά και η έλλειψη επικοινωνίας. Εδώ, έχουμε για πρωταγωνιστές ένα ηλικιωμένο ζευγάρι που περιμένουν κόσμο, έναν κόσμο που δεν έρχεται ποτέ. Ο άντρας θέλει να μιλήσει στους καλεσμένους του για τη ζωή του, με τις πολλές του εμπειρίες. Πιστεύει όμως ότι δεν είναι καλός ομιλητής και για αυτό προσλαμβάνει κάποιον επαγγελματία... που δεν μπορεί ν' αρθρώσει λέξη. Οι καρέκλες, που είναι άδειες, συμβολίζουν τον Θεό και την απουσία του.
Ο Μάρτιν Έσλιν έγραψε το βιβλίο Το θέατρο του παραλόγου, ένα αξιόλογο βιβλίο, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δωδώνη, που σκοπό έχει να προσφέρει κάποιες από τις μεγαλύτερες στιγμές σε αυτό το θεατρικό είδος που κάποτε γνώρισε μεγάλη δόξα και καθολική αποδοχή.
Υπάρχουν πολλές διαφορές ανάμεσα στα θεατρικά έργα αυτού του είδους. Σε κάποια οι επαναλήψεις των διαλόγων δεν είναι τόσο επαναλαμβανόμενες, ούτε οι παύσεις είναι σε κάθε ατάκα (όπως συμβαίνει στις Ευτυχισμένες μέρες) και η πλοκή, κάποιες φορές, είναι πιο ρεαλιστική (όπως συμβαίνει στον Επιστάτη του Χάρολντ Πίντερ).
Η πλοκή στα έργα του Πίντερ είναι πιο ρεαλιστική, υπάρχουν οι επαναλήψεις αλλά όχι όπως στα έργα του Μπέκετ και του Ιονέσκο. Όχι επειδή δεν υπήρχε η δυνατότητα από τον σπουδαίο Πίντερ, αλλά επειδή ήθελε να προσφέρει μια πλοκή πιο ρεαλιστική, για να στήσει πάνω εκεί το έργο. Άλλωστε, στην συνέχεια της συγγραφικής του πορείας, όλο και περισσότερο απουσίαζε το στοιχείο του παραλόγου από την εργογραφία του. Στους Παλιούς καιρούς είναι διάχυτο –μπορεί να πει κανείς– όπως και στο Πάρτι γενεθλίων (που ανήκουν στα πρώτα έργα του), κάτι που στα κατοπινά, μειώνεται αισθητά. Στους Παλιούς καιρούς παρατηρεί κανείς και τους ελλειπτικούς διαλόγους. Το κορυφαίο έργο του πάντως, θεωρείται Ο επιστάτης που γνώρισε, και εξακολουθεί να γνωρίζει, την μεγάλη επιτυχία.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από το βιβλίο του Μάρτιν Έσλιν Το θέατρο του παραλόγου, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Δωδώνη, καθώς και από τα θεατρικά έργα Ευτυχισμένες μέρες του Σάμιουελ Μπέκετ, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος, και Οι καρέκλες του Ιονέσκο από το ετήσιο περιοδικό Θέατρο του Θεόδωρου Κρίτα.
