Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Σοφία Μάντζιου: Ήθελα να ερευνήσω τις συνθήκες στις οποίες έζησαν οι προηγούμενες γενιές και κατά πόσο οι δυσκολίες που βίωσαν καθρεφτίζονται ακόμη στα παιδιά τους, δηλαδή τους γονείς μας ή και εμάς τους ίδιους. Επίσης, ήθελα να διακρίνω τις αλλαγές που έχει φέρει στις ζωές μας η πάροδος του χρόνου. Έχουμε αλλάξει πραγματικά; Τα μυαλά έχουν ανοίξει ή απλώς κρύβουμε τις σκουριασμένες και βαθιά ριζωμένες ιδέες των προγόνων μας πίσω από έναν κατά τ' αλλά μοντέρνο τρόπο ζωής;
Πώς βιώνετε την εμπειρία της ανάγνωσης των έργων σας μετά από ένα χρονικό διάστημα, όταν αυτά έχουν τυπωθεί σε ένα βιβλίο και έχει περάσει καιρός από τη δημιουργία τους; Εξακολουθείτε να συμφωνείτε και να έχετε τον ίδιο ενθουσιασμό;
Σ.Μ.: Η ανάγνωση του βιβλίου μου ήταν μια συγκινητική εμπειρία, μιας και ήμουν και πρωτόπειρη.
Σχετικά με τον ενθουσιασμό, έχω τον ίδιο ίσως και μεγαλύτερο. Είναι όμορφο να βλέπεις πως οι σκέψεις σου γίνανε λέξεις, πως αφορούν και κάποιον άλλο στον οποίο δημιουργούν εικόνες, συναισθήματα, αντιρρήσεις πιθανώς ή και αφορμή για συζήτηση με την παρέα του.
Σχετικά με το αν συμφωνώ, μέχρι στιγμής συμφωνώ και απολαμβάνω το αποτέλεσμα που έχω στα χέρια μου!
Έχετε διαφωνήσει ποτέ με τον δημιουργικό εαυτό σας;
Σ.Μ.: Ναι βέβαια! Πιστεύω πως όποιος γράφει έχει μέσα στο κεφάλι του τουλάχιστον δύο φωνές – συχνά είναι πολύ περισσότερες και δύσκολα τόσες φωνές να λένε πάντα το ίδιο!
Η διαφωνία αυτή είναι μέρος της δημιουργίας!
Υπάρχει κάποιο έργο που να το ξεχωρίζετε και γιατί;
Σ.Μ.: Χωρίς να θέλω να αδικήσω όσα εξαιρετικά έργα έχω διαβάσει κατά καιρούς, υπάρχει ένα βιβλίο που πάντα θυμάμαι με ξεχωριστό τρόπο. Πρόκειται για «Το άρωμα» του Πάτρικ Ζίσκιντ. Διάβασα αυτό το βιβλίο στις αρχές του λυκείου, οπότε το νεαρό της ηλικίας μου, σε συνδυασμό με το ιδιαίτερο τέλος του και το ότι ο κεντρικός χαρακτήρας ήταν ένας τόσο ιδιόμορφος αντι-ήρωας, με έκαναν να το έχω στο μυαλό μου ακόμη και σήμερα με αγάπη!
Υπάρχουν στιγμές που σας πυροδοτούν βάζοντάς σας σε δημιουργική κίνηση;
Σ.Μ.: Όπως για κάθε δημιουργό, οποιασδήποτε τέχνης, έτσι και για μένα υπάρχουν αυτές οι στιγμές σίγουρα. Είτε κάτι που συμβαίνει στη δική μου ζωή, είτε κάτι απ' τον περίγυρό μου, είτε κάτι που διαδραματίζεται στην κοινωνία ευρύτερα, μπορεί να πυροδοτήσει την έμπνευση.
Κι αντίστοιχα, υπάρχουν στιγμές για τις οποίες δεν θα γράφατε ποτέ τίποτα;
Σ.Μ.: Το «ποτέ» είναι δεσμευτικό θεωρώ. Δεν έχω αισθανθεί πως θα απέκλεια εντελώς κάποιες στιγμές, ωστόσο δεν ξέρει κανείς στο μέλλον τι στιγμές θα 'ρθουν.
Αν θα έπρεπε να περιγράψετε το εν λόγω πόνημα με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Σ.Μ.: Θάρρος. Θάρρος, που μερικοί το είχαν απ' την αρχή και διάλεξαν να είναι ο εαυτός τους κόντρα σε όλους. Θάρρος που από άλλους έλειπε και δεν σήκωσαν ποτέ τους κεφάλι. Και θάρρος, που κάποιοι –την κρίσιμη στιγμή– το βρήκαν και κέρδισαν μια ευκαιρία για μια καλύτερη ζωή!
Αν το βιβλίο σας ήταν/γινόταν ένα κανονικό ταξίδι κάπου στον κόσμο, πού θα πηγαίναμε και πόσες μέρες θα κρατούσε;
Σ.Μ.: Θα ήταν ένα πέρασμα από τα απομακρυσμένα χωριά της ελληνικής επαρχίας στις μητροπόλεις της Αμερικής, όπως και η ιστορία της ηρωίδας του. Και θα κρατούσε για τον καθένα, όσες μέρες θα χρειάζονταν για να βιώσει αυτή τη μετάβαση.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας σε σχέση με την λογοτεχνία; Έχετε αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς;
Σ.Μ.: Η οικονομική κρίση και η έλευση της πανδημίας, που την διαδέχτηκε κάποια χρόνια αργότερα, έκαναν την παραγωγή βιβλίου να μοιάζει με αυτό που οι φίλοι μας οι ξένοι αποκαλούν «roller-coaster». Θα τολμήσω όμως να πω, ότι οι άνθρωποι δεν έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους για το βιβλίο αλλά και για τη συγγραφή κι αυτό είναι ελπιδοφόρο. Υπάρχουν βέβαια περιθώρια βελτίωσης. Πάντα θα υπάρχουν! Όσο για τους συγγραφείς, απολαμβάνω κάθε καλό βιβλίο που πέφτει στα χέρια μου.
Ας πούμε, το «Γινάτι» του Γιάννη Καλπούζου, που διαδραματίζεται στην πόλη μου, τα Γιάννενα, το «Μυστική δαντέλα» της Μαρίας Γαβριελάτου, με την οποία είμαστε στον ίδιο εκδοτικό οίκο· αποτελούν βιβλία που πραγματικά τα χάρηκα. Όμως, δεν ξέρω αν θα μπορέσει κάνεις να αντικαταστήσει ποτέ τους δύο Νίκους της καρδιάς μου. Τον μεγάλο Νίκο Καζαντζάκη και τον ποιητή Νίκο Καββαδία, ο οποίος μας έχει χαρίσει και δείγματα πεζού λόγου, που τα αγαπώ όσο και τα ποιήματά του ή και περισσότερο.
Αυτά είπε η Σοφία Μάντζιου, σε μια μικρή συνέντευξη μεγάλων βιβλιοταξιδιών, μιλώντας για –και με αφορμή– το μυθιστόρημά της Το πορτρέτο των αρραβώνων, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Έξη.
Στην υπόθεση, η ηρωίδα του βιβλίου θυσιάζεται, παρατώντας τα θέλω της, ακολουθώντας τις κοινωνικές συμβάσεις της εποχής της και την οικογενειακή της «παράδοση». Η διαδρομή της οφείλεται σε ό,τι είχε μάθει, όπως την είχαν δασκαλέψει και σε ό,τι ίσχυε στην κοινωνία όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε ενώ το ίδιο ακριβώς συνέβαινε σε κάθε κοπέλα του τόπου της τη δεκαετία του '60. Γυναίκες πλήρως υποταγμένες στις προσταγές της οικογένειας, της κοινωνίας και του άντρα με τον οποίο θα μοιράζονταν τη ζωή τους, θέλοντας και μη. Αυτή όμως έπρεπε να αποδράσει από τη ζωή που άλλοι καθόρισαν για εκείνη...
Ένα ακόμα συγγραφικό ταξίδι εποχής που βάζει προ των πυλών όλα αυτά τα παλαιομοδίτικα κοινωνικά θέματα... με την ελπίδα, πάντα, να είναι παλαιομοδίτικα, δηλαδή να μην ισχύουν και στις μέρες μας, ενώ προσφέρει όμορφες αναγνωστικές στιγμές και δύναμη ψυχής.
