Τι σας ώθησε να γράψετε αυτό το βιβλίο;
Γιώργος Μελίτος: Η μάλλον υγιέστερη δυνατή μορφή πίεσης προς τον εαυτό: το πήρα απόφαση πως το να μην έχω γράψει αυτό που θέλω, θα είναι πολύ πιο επώδυνο από τη διαδικασία του να το γράφω. Αυτά τα δύο μεγέθη συναγωνίζονται συνεχώς στη (δική μου τουλάχιστον) δημιουργική διαδικασία και ανάλογα ποιο διαλέγω, προκύπτει ή όχι κείμενο.
Πώς βιώνετε την εμπειρία της ανάγνωσης των έργων σας μετά από ένα χρονικό διάστημα, όταν αυτά έχουν τυπωθεί σε ένα βιβλίο και έχει περάσει καιρός από τη δημιουργία τους; Εξακολουθείτε να συμφωνείτε και να έχετε τον ίδιο ενθουσιασμό;
Γ.Μ.: Αν η λέξη ετεροντροπή μπορούσε να μεταφέρει το βάθος του όρου «κριντζ», θα απαντούσα μονολεκτικά, αλλά η αλήθεια είναι πως έχουν περάσει μόλις δυο τρία χρόνια απ' όταν εκδόθηκε το «Χρακ!» κι έτσι ελπίζω η τελική απάντηση να αποδειχθεί χρησιμότερη. Ελπίζω πως θα διαβάσω κάτι που θεωρώ λογοτεχνικά αδύναμο, αλλά θα αναγνωρίζω μέσα του ένα ψήγμα καθαρού λόγου και όμορφης διατύπωσης, ή έστω μια ισχυρή ηθική πυξίδα. Μέχρι στιγμής, δυστυχώς, δεν μπορώ να ξεπεράσω το κριντζάρισμα.
Έχετε διαφωνήσει ποτέ με τον δημιουργικό εαυτό σας;
Γ.Μ.: Σε παθολογικό ίσως βαθμό, αφού στο καινούριο μου βιβλίο τον έχω κατασκευάσει ως χαρακτήρα: έναν χαλασμένο φορητό υπολογιστή με συνείδηση, ο οποίος τρέχει σαν ένα γλωσσικό μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης τύπου Chat-GPT και μυρικάζει ανασυνθέτοντας λόγια και εικόνες άλλων ανθρώπων. Αυτή η συνθήκη πιστεύω ότι εκφράζει τη δουλειά του γραψίματος με οδυνηρή ακρίβεια, κι είναι στο χέρι του καθενός να βρει τι τον διαχωρίζει από μία τέτοια καρικατούρα.
Υπάρχει κάποιο έργο που να το ξεχωρίζετε και γιατί;
Γ.Μ.: Είναι πολύ νωρίς ακόμη, αλλά ένα κείμενο στο οποίο πίστευα πάντα πολύ είναι το ομότιτλο της συλλογής διηγημάτων «Όλα είναι πάρα πολλά». Ξέρω ότι δεν αποτελεί την καλύτερη δουλειά μου ως προς την τεχνοτροπία ή την πλοκή, αλλά αυτό που λέει, αυτό που είναι το ίδιο το κείμενο (μάλλον meta παρά κατ' ουσίαν) είναι και το γράψιμό μου, είναι το μυαλό μου το ίδιο. Ελπίζω να του συμπεριφέρθηκα καλά, γιατί με βοήθησε πολύ να καταλάβω γιατί γράφω. Μακάρι επίσης να το επικοινωνεί και στον αναγνώστη, γιατί κάτι νομίζω έχει να πει.
Υπάρχουν στιγμές που σας πυροδοτούν βάζοντάς σας σε δημιουργική κίνηση;
Γ.Μ.: Παλαιότερα ναι, στιγμές υψηλής συναισθηματικής φόρτισης με στέλναν σε ξεσπάσματα αυτόματης γραφής με κείμενα που, στην πραγματικότητα, θα έπρεπε να είναι λόγια μου στην ψυχοθεραπεία. Σήμερα προτιμώ αυτές τις στιγμές να τις βιώνω σε όλο τους το υπερβατικό μεγαλείο και να σκέφτομαι αλλιώς το γράψιμο· σαν έναν πολυετή μαραθώνιο, όπου σημασία δεν έχει να εκφραστώ, αλλά να αντέξω να τα πω όλα όπως μπορώ καλύτερα. Η διαφορά είναι σχεδόν αόρατη, αλλά τη βρίσκω ουσιώδη.
Κι αντίστοιχα, υπάρχουν στιγμές για τις οποίες δεν θα γράφατε ποτέ τίποτα;
Γ.Μ.: Όλες οι προσωπικές (σύμφωνα και με τα παραπάνω) στιγμές της ζωής ανήκουν δικαιωματικά σ' εμένα, όχι στη δουλειά μου. Οι φίλοι δεν είναι χαρακτήρες, οι λογής λογής αντίπαλοι δεν λειτουργούν ως οι «κακοί» της ιστορίας, η οικογένειά μου δεν προσφέρεται για δημόσια κρίση και γενικώς η προσωπική μου ζωή δεν χρωστάει τίποτα, γι' αυτό και τίποτα δεν γράφω για αυτή.
Αν θα έπρεπε να περιγράψετε το εν λόγω πόνημα με μία μόνο λέξη, ποια θα ήταν αυτή;
Γ.Μ.: Ρόλος.
Αν το βιβλίο σας ήταν/γινόταν ένα κανονικό ταξίδι κάπου στον κόσμο, πού θα πηγαίναμε και πόσες μέρες θα κρατούσε;
Γ.Μ.: Θέλοντας και μη, θα έπρεπε να περάσουμε από τους τόπους όπου διαδραματίζονται (ή/και γράφτηκαν οι ιστορίες), πάει να πει Ξάνθη, Παρανέστι, Αμφίπολη, Σέρρες, Θεσσαλονίκη (Ευοσμάρα) και στο τέλος, Αθήνα. Πιστεύω ένα τριημεράκι θα μας έβγαζε.
Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη βιβλιοπαραγωγή στη χώρα μας σε σχέση με την λογοτεχνία; Έχετε αγαπημένους Έλληνες συγγραφείς;
Γ.Μ.: Δεν μπορώ να ισχυριστώ πως έχω ολοκληρωμένη γνώμη, αφού μου λείπει η εποπτεία και η κριτική ισχύς να διαχειριστώ όλη αυτή την παραγωγή. Παρ' όλα αυτά παρακολουθώ, όσο μου το επιτρέπουν οι ταχύτητές μου, τους συγγραφείς της γενιάς μου και σε γενικές γραμμές τους χαίρομαι όλους και όλες και όλα, γιατί ανοίγουν τη λογοτεχνία σε νέες φωνές και εμπειρίες. Δεν πιστεύουν πια σε «ιερά τέρατα», θεωρούν τη συμπερίληψη ηθική προσταγή (χωρίς να γίνεται μανιέρα και επίφαση) και αγαπούν βαθιά τη λογοτεχνία. Έχω έναν ημιτελή κατάλογο με τους ζωντανούς αγαπημένους μου κάπου στο «Όλα είναι πάρα πολλά», αλλά εδώ προτιμώ να αναφέρω μόνο τον συγχωρεμένο, τον Κώστα Κοντοδήμο, που του αξίζει περισσότερη προσοχή απ' όση έλαβε όσο ζούσε.
Αυτά είπε ο Γιώργος Μελίτος, σε μια μικρή συνέντευξη μεγάλων βιβλιοταξιδιών, για –και με αφορμή– το βιβλίο του Όλα είναι πάρα πολλά, που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Άνω τελεία.
Πρόκειται για συλλογή χρονογραφημάτων αλλά όχι με την καθαρόαιμη σημασία του όρου καθώς παρεισφρέουν στοιχεία μυθοπλαστικής διηγηματογράφησης ή αφηγηματισμού. Σε κάθε περίπτωση έχουμε ένα δείγμα νέου αίματος σε ό,τι αφορά στην γλώσσα αλλά και στο ύφος. Παράλληλα, βλέπουμε πολλά χαρακτηριστικά της σύγχρονης κοινωνίας, διάφορες παθογένειες, ακόμα και κουσούρια... όλα δοσμένα μέσα από ένα πρίσμα χαλαρότητας με υφές αστεϊσμών. Πουθενά δεν αισθάνεσαι το βάσανο, το πρόβλημα ενώ σε όλη την έκταση ο συγγραφέας μιλάει ακριβώς για όλα αυτά. Βλέπεις εύγλωττα την εκάστοτε συνθήκη, αφού μεταφέρει επάξια τις αποχρώσεις, αλλά όχι το βάρος του δράματος.
Ένα βιβλίο που προχωρά λίγο παραπέρα τη σύγχρονη πεζογραφία, αφήνει στίγμα και θέτει ουσιώδη ζητήματα προς αναστοχασμό.
