Το μυθιστόρημα αυτό περιγράφει τη ζωή ενός ανθρώπου συνηθισμένου και φιλήσυχου, του δάσκαλου Κωνσταντή Σβέτζογλου, της Παρασκευής Σβέτζογλου και των παιδιών τους Μιχαήλ, Γιάννου και Θεόφιλου, που ζούνε, αρχές του 19ου αιώνα, στο χωριό Ρεΐζντερε της Μικράς Ασίας. Βλέπουμε τα ειρηνικά χρόνια της οικογένειας μέχρι το ξέσπασμα του πολέμου, την Μικρασιατική Καταστροφή και την αιχμαλωσία του Γιάννου Σβέτζογλου.
Μέχρι το μεσημέρι του Σαββάτου 3 Σεπτεμβρίου του 1922 κι ο τελευταίος Έλληνας στρατιώτης είχε εγκαταλείψει το έδαφος της Μικράς Ασίας από το λιμάνι του Τσεσμέ. Έως τότε τα γεγονότα εξελίχθηκαν πολύ γρήγορα. Όταν οι Τούρκοι, στις 3 Σεπτεμβρίου 1922, μπήκαν στο Ρεΐζντερε, οι μισοί κάτοικοι οδηγήθηκαν στο παρθεναγωγείο και οι υπόλοιποι στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Πενήντα κάτοικοι, μεταξύ αυτών και η οικογένεια Σβέτζογλου θα μπούνε στο αρχοντικό του Παντελή και της Ελπινίκης Πετράκη, αυτό ήταν το καταφύγιό τους, και εκεί θα αντισταθούν στους Τούρκους. Εκεί μέσα θα αποφασιζόταν η μοίρα του Κωνσταντή και του Γιάννου Σβέτζογλου. Όπως και η τύχη των υπολοίπων.
Ο Μιχάλης Σβέτζογλου βρίσκεται στη Γερμανία και θα επιζήσει, ο Κωνσταντής αφού πολέμησε ηρωικά, μέσα στο αρχοντικό, θα σκοτωθεί από τους Τσέτες. Όλοι μέσα στο αρχοντικό έδειξαν μεγάλο θάρρος για τον αγώνα που ξεκίνησαν, από την αρχή χαμένο. Πεινασμένοι, άυπνοι, όρμησαν με σκαπέτια, σφυριά, τσουγκράνες, τσεκούρια. Αλλά τι να κάνουν τα δικέλια και οι τσάπες μπροστά στις σφαίρες και τα γιαταγάνια των Τούρκων; Όσοι δεν έπεσαν, πιάστηκαν αιχμάλωτοι.
Την Πέμπτη 8 Σεπτεμβρίου 1922 οι πρώτοι Τούρκοι στρατιώτες καταφθάνουν στη Σμύρνη. Η Παρασκευή και ο επιληπτικός Θεόφιλος Σβέτζογλου θα ζήσουν και ο Γιάννος θα πιανόταν αιχμάλωτος, θα έφτανε με τα τάγματα εργασίας (αμελέ ταμπουρού) μέχρι τα βάθη της Καππαδοκίας, θα δραπέτευε και θα περνούσε στην Ελλάδα.
Ο Γιάννος δεν θα γινόταν γιατρός, αλλά αγρότης. Αντί για σώματα, θα γιάτρευε το χώμα. Θα ζούσε μόνος, με τις αναμνήσεις του, ψηλαφίζοντας πράγματα μαλακά: το φύλλωμα των δέντρων, ένα κομμάτι ύφασμα, το τρίχωμα των ζώων. Για να μπορέσει να ξεχάσει τις φρίκες των ανθρώπων. Να αντέξει σε ένα κόσμο πολύ σκληρό.
Η εξιστόρηση αυτών των γεγονότων δεν ακολουθεί αυστηρή χρονολογική σειρά. Η γραφή αποδίδει ένα κολάζ αναμνήσεων του κεντρικού ήρωα, του Κωνσταντή Σβέτζογλου, προσομοιάζοντας τα χαρακτηριστικά λαϊκότροπης προφορικής αφήγησης: γρήγορο πέρασμα από θέμα σε θέμα, εγκιβωτισμένες ιστορίες, μεγάλες παρομοιώσεις και μακροπερίοδος λόγος, αφηγητής που δεν φείδεται σχολιασμών.
Ζεστή αφήγηση, κρουστή, με ωραία γλώσσα πλάθονται με λόγια κομμάτια ιστορίας... Το βιβλίο αυτό δεν είναι μια βιογραφία. Είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε όσους άντεξαν εκείνα τα δύσκολα χρόνια.
Αυτό το βιβλίο είναι ένα έργο αγάπης, νοσταλγίας, κάποιου πόνου. Lacrimae rerum.[1] Να κλαις για αυτά που χάνονται ανεπίστρεπτα και ταυτόχρονα να είσαι υπέρ της αλλαγής, που τα καταδικάζει στην εξαφάνιση!
Διαβάστε το.
Επιμέλεια - διορθώσεις: Τζένη Κουκίδου
Το μυθιστόρημα του Γιάννη Λαγουδάκη Ένας φιλήσυχος άνδρας: Μια ιστορία από το '22, κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βακχικόν.
[1] Πρόκειται για λατινική φράση που εμφανίζεται στην Αινειάδα του Βιργιλίου όταν ο Αινείας αντικρίζει μια τοιχογραφία όπου απεικονίζονται μάχες από τον Τρωικό Πόλεμο και συγκινημένος λέει: «sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tanfunt» δηλαδή «υπάρχουν δάκρυα για τα πράγματα και θανάσιμα παρακινούν το μυαλό».
Ο Γιάννης Λαγουδάκης γεννήθηκε το 1975 στην Ιεράπετρα της Κρήτης. Σπούδασε Νεοελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και, με υποτροφία από την κυβέρνηση της Ιρλανδίας, συνέχισε τις σπουδές του στο University College Cork στην Εφαρμοσμένη Γλωσσολογία και τις Τεχνικές Πειθούς. Μερικά χρόνια αργότερα, ολοκλήρωσε το δεύτερο μεταπτυχιακό του στο Birkbeck College του Λονδίνου, με αντικείμενο την Οργανωσιακή Ψυχολογία. Κατά την περίοδο των σπουδών του στο εξωτερικό, ασχολήθηκε με μεταφράσεις εγχειριδίων ηγεσίας καθώς και με τη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας σε ενηλίκους, ενώ από το 2007 εργάζεται στην Αθήνα ως σύμβουλος επιχειρήσεων. Περνάει μεγάλο μέρος της ημέρας του εκπαιδεύοντας στελέχη και εργαζόμενους σε θεματικές που αφορούν την κινητοποίηση και την επικοινωνία. Από το 2014 διατηρεί δύο blog: το Τalent.Your.Development με θέματα επαγγελματικά και το Storytelling, που φιλοξενεί σύντομες ιστορίες μυθοπλασίας. Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί στo ηλεκτρονικό περιοδικό Μονόκλ. Ο Ένας φιλήσυχος άνδρας είναι το πρώτο του μυθιστόρημα.
